Makro mineral muhtevası

Muamelelerin kemik (femur) makro ve bazı mikro element miktarına etkisi sırasıyla, Çizelge 4.13 ve 4.14’de verilmiş olup, varyans analizi sonuçları deneme rasyonlarının (ZnxB interaksiyonunun) kemik minerallerini önemli olarak etkilediğini (Ek Çizelge 13 ve 14) göstermiştir.

İlave Zn içermeyen rasyona B ilavesi kemik (femur) Ca seviyesini önemli olarak etkilemiş olup, ilave B içermeyen ve 30 mg/kg ilave B içeren rasyonla beslenen bıldırcınların kemik Ca seviyesi (% 18,48 ve 18,39), 120 ve 240 mg/kg B içeren rasyonla beslenen bıldırcınlardan önemli derecede (P<0,01) yüksek bulunmuştur. Bunun tersi bir durum 50 mg/kg ilave Zn içeren rasyonlarla beslenen gruplarda da mevcut olup, ilave B içermeyen ve 30 mg/kg ilave B içeren rasyonla beslenen grupların kemik Ca seviyesi (% 16,69 ve 16,95), 60, 120 ve 240 mg/kg ilave B içeren rasyonla beslenen gruplardan (sırasıyla, % 17,66, 17,93 ve 17,72) önemli derecede (P<0,01) düşük bulunmuştur. Diğer bir ifadeyle 50 mg/kg ilave Zn içeren rasyonlara 60, 120 ve 240 mg/kg B ilavesiyle kemik Ca miktarı, 0 ve 30 mg/kg B içeren rasyonla beslenen gruplara nisbetle önemli ölçüde artmıştır. Bununla beraber 100 mg/kg ilave Zn rasyona farklı seviyelerde B ilavesi femur Ca seviyesini önemli olarak etkilememiştir (Çizelge 4.13). İlave Zn ve B seviyesi 0+0 ve 0+30 mg/kg olan rasyonlarla beslenen bıldırcınların kemik Ca seviyesi, 0+60 mg/kg ilave Zn ve B içeren grup hariç, diğe bütün gruplardan önemli derecede yüksek bulunurken, 50+0 ve 50+30 mg/kg ilave Zn ve B içeren rasyonlarla beslenen bıldırcınların kemik Ca seviyesi, diğer bütün gruplardan önemli ölçüde düşük (P<0,01) bulunmuştur. Bu sonuçlar B’nin kemik Ca’sına etkisini rasyon Zn seviyesinin değiştirebileceğini göstermektedir.

İlave Zn içermeyen rasyona B ilavesiyle kemik P seviyesi artmış olup, 30 mg/kg B içeren grubun kemik P seviyesi (134829 mg/kg), diğer bütün gruplardan önemli derecede (P<0,01) yüksek bulunmuştur. İlave Zn seviyesi 50 mg/kg olan rasyona farklı seviyelerde B ilavesi kemik P seviyesini önemli derecede artırmış ise de, ilave Zn seviyesi 100 mg/kg olan rasyonlara farklı seviyede B ilavesi kemik P seviyesini önemli olarak etkilememiştir. Ayrıca 50+0 mg/kg ilave Zn ve B içeren grubun kemik P seviyesi, diğer bütün gruplardan; 50+30 mg/kg ilave Zn ve B içeren grubun kemik P seviyesi ise, 50+60 mg/kg ilave Zn ve B içeren grup hariç diğer bütün gruplardan önemli derecede (P<0,01) düşük bulunmuştur.

İlave Zn içermeyen rasyona 60 mg/kg’nin üzerinde B ilavesi kemik Mg seviyesini olumsuz olarak etkilemiş ve 120 mg/kg B ilave edilen grubun kemik Mg seviyesi 0+0; 30 ve 60 mg/kg ilave B içeren rasyonla beslenen gruplardan; 240 mg/kg B içeren rasyonla beslenen grubun kemik Mg seviyesi ise, 30 mg/kg B içeren rasyonla beslenen gruptan önemli derecede (P<0,01) düşük bulunmuştur. Diğer bir ifade ile 30 mg/kg B içeren rasyonla beslenen grubun kemik Mg seviyesi, 120 ve 240 mg/kg ilave B içeren rasyonla beslenen gruplardan önemli derecede (P<0,01) yüksek bulunmuştur. İlave 50 mg/kg Zn içeren rasyonlara, 60, 120, 240 mg/kg B ilavesiyle kemik Mg seviyesi önemli derecede artmış olup, belirtilen B seviyeleri arasında Mg seviyesi

bakımından önemli bir farklılık bulunmamıştır. Ayrıca 120 ve 240 mg/kg ilave B içeren rasyonlarla beslenen grupların kemik Mg seviyesi, 50+0 ve 50+30 mg/kg ilave B içeren rasyonla beslenen gruplardan önemli derecede (P<0,01) yüksek bulunmuştur. İlave 100 mg/kg Zn içeren rasyona ilave edilen hiçbir B seviyesi kemik Mg seviyesini önemli olarak etkilememiştir. Bununla beraber 50+0 ve 50+30 mg/kg Zn ve B içeren rasyonlarla beslenen grubun kemik Mg seviyeleri (Ca ve P seviyelerinde olduğu gibi) diğer birçok gruptan önemli derecede (P<0,01) düşük bulunurken, ilave Zn içermeyen 0+30 mg/kg ilave B içeren rasyonla beslenen grubun kemik Mg seviyesi, 0+0 ve 0+60 mg/kg ilave Zn ve B içeren gruplar hariç, diğer bütün gruplardan önemli derecede (P<0,01) yüksek bulunmuştur (Çizelge 4.13).

İlave Zn içermeyen rasyona 120 ve 240 mg/kg B ilavesiyle kemik K seviyesi, 0, 30 ve 60 mg/kg ilave B içeren rasyonla beslenen gruplara nisbetle önemli ölçüde artarken, 50 mg/kg Zn içeren rasyona 30 mg/kg B ilavesi, ilave B içermeyen (50+0 mg/kg Zn+B) rasyona nisbetle ve 240 mg/kg B ilavesi ise, 30 mg/kg ilave B içeren rasyon hariç, diğer B seviyeleri ile beslenen gruplara nisbetle kemik K seviyesini önemli ölçüde artırmıştır. İlave 100 mg/kg Zn içeren rasyona B ilavesi kemik K seviyesini olumsuz etkilemiş olup, 60, 120 ve 240 mg/kg B içeren rasyonla beslenen grupların kemik K seviyesi ilave B içermeyen rasyonla (100+0 mg/kg) beslenen gruptan önemli ölçüde düşük bulunmuştur. Ayrıca 50+240 mg/kg ilave Zn ve B içeren rasyonla beslenen grubun kemik K seviyesi 50+30 mg/kg ilave Zn ve B içeren grup hariç diğer bütün gruplardan önemli derecede (P<0,01) yüksek bulunmuştur (Çizelge 4. 13).

İlave Zn içermeyen rasyona 60 mg/kg B ilavesi kemik S seviyesini diğer bütün gruplara nispetle önemli ölçüde (P<0,01) arttırırken, 240 mg/kg B ilavesi, 60 mg/kg B ilave edilen grup hariç diğer 3 gruba nispetle kemik S miktarını önemli ölçüde arttırmıştır. İlave Zn içermeyen rasyonlarla beslenen gruplarda en yüksek kemik S seviyesi 60 mg/kg B ilave edilen grupta elde edilmiş olup, onu 240 mg/kg B katılan grup izlemiştir. Elli ve 100 mg/kg ilave edilen Zn içeren rasyonlara farklı seviyelerde B ilavesi, kemik S seviyesini önemli olarak etkilememiştir. Bununla beraber 100+240 mg/kg ilave Zn ve B içeren rasyonla beslenen grubun kemik S seviyesi, 0+0; 60 ve 240 mg/kg B içeren rasyonla beslenen gruplardan önemli derecede (P<0,01) düşük bulunmuştur (Çizelge 4.13).

Deneme rasyonlarının kemik Na muhtevasına önemli bir etkisi olmamıştır. Deneme rasyonları ile kemik Na muhtevası en düşük 8102 mg/kg ile 9036 mg/kg arasında (ilave Zn ve B seviyesi sırasıyla, 0+30 ve 50+30 mg/kg olan rasyonlar) değişmiştir (Çizelge 4.13).

Rasyon Zn ve B interaksiyonunun kemik mineral muhtevasına etkisi konusunda literatür bildirişi bulunamadığından bir karşılaştırma yapılamamıştır. Bununla beraber, farklı seviyelerde Cu ve B içeren rasyonların yumurtlayan tavuklarda tibia mineral muhtevasına etkisinin incelendiği bir çalışmada (Olgun, 2011), CuxB interaksiyonlarının tibia Ca, K, Mg seviyesine önemli bir etkisinin olmadığı bildirilmiştir. Yumurtacı piliçlerde rasyon Ca ve B seviyelerinin piliçlerin 20 haftalık yaştaki kemik mineral muhtevasına etkisinin incelendiği diğer bir çalışmada (Demirörs, 2007), rasyon CaxB interaksiyonu tibia Ca, K, Mg, Na ve S seviyelerine önemli bir etkisi olmadığı bildirilirken P seviyesine etkisi önemli bulunmuştur. Yüzde 1.6 Ca ve 75 mg/kg ilave B içeren rasyonla beslenen piliçlerin %0.8 Ca+150; 300 mg/kg ilave B içeren rasyonlarla beselenen piliçler ile %1.6 Ca+150; 300 mg/kg B ve 3.2 Ca+0; 75; 150; 300 mg/kg B içeren rasyonlarla beslenen piliçlerden önemli derecede düşük bulunmuştur.

63

Çizelge 4. 13. Deneme rasyonlarının damızlık bıldırcınlarda femur mineral muhtevasına etkisi, %, X ± St. hata

Muameleler Femur Makro Mineral Muhtevası

Zn seviyesi mg/kg Ca P Mg K S Na 0 18,16±0,054A 13,13±0,033A 0,822±0,0025A 0,473±0,0097C 0,148±0,0024A 0,840±0,0100 50 17,39±0,053C 12,82±0,031B 0,801±0,0025B 0,603±0,0097A 0,123±0,0023B 0,860±0,0100 100 17,68±0,053B 13,03±0,031A 0,810±0,0025B 0,526±0,0097B 0,120±0,0023B 0,848±0,0100 B seviyesi mg/kg 0 17,61±0,068b _12,76±0,042B _{0,806±0,0032 0,528±0,0125}B _{0,130±0,0030}B _{0,834±0,0129} 30 17,63±0,072b 13,07±0,042A 0,812±0,0033 0,524±0,0125BC 0,125±0,0030B 0,862±0,0129 60 17,81±0,068ab 13,03±0,040A 0,812±0,0032 0,477±0,0125C 0,144±0,0032A 0,833±0,0129 120 17,85±0,068a 13,06±0,040A 0,810±0,0032 0,544±0,0125B 0,120±0,0030B 0,843±0,0129 240 17,81±0,068ab 13,04±0,040A 0,815±0,0032 0,598±0,0125A 0,132±0,0030AB 0,875±0,0129 Zn*B int. 0-0 18,48±0,012A 12,99±0,079B 0,831±0,0055AB 0,438±0,0217FG 0,138±0,0052C 0,852±0,0224 0-30 18,39±0,014A 13,48±0,079A 0,845±0,0063A 0,409±0,0217G 0,132±0,0052CD 0,810±0,0224 0-60 18,13±0,012ABC 13,08±0,069B 0,825±0,0055ABC 0,406±0,0217G 0,190±0,0061A 0,813±0,0224 0-120 17,89±0,012CD 13,05±0,069B 0,800±0,0055DE 0,527±0,0217CDEF 0,120±0,0052CD 0,838±0,0224 0-240 17,90±0,012CD 13,05±0,069B 0,809±0,0055BCD 0,585±0,0217BCD 0,160±0,0052B 0,890±0,0224 50-0 16,69±0,012E 12,29±0,069D 0,774±0,0055F 0,538±0,0217CDE 0,123±0,0052CD 0,815±0,0224 50-30 16,95±0,012E _12,71±0,069C _{0,783±0,0055}EF _{0,638±0,0217}AB _{0,119±0,0052}CD _{0,904±0,0224} 50-60 17,66±0,012CD 12,97±0,069BC 0,804±0,0055CDE 0,563±0,0217BCD 0,125±0,0052CD 0,855±0,0224 50-120 17,93±0,012BCD 13,12±0,069B 0,823±0,0055ABCD 0,573±0,0217BCD 0,120±0,0052CD 0,839±0,0224 50-240 17,72±0,012CD 13,02±0,069B 0,820±0,0055BCD 0,706±0,0217A 0,128±0,0052CD 0,886±0,0224 100-0 17,67±0,012CD 13,01±0,069B 0,811±0,0055BCD 0,607±0,0217BC 0,128±0,0052CD 0,836±0,0224 100-30 17,56±0,012D 13,02±0,069B 0,808±0,0055BCD 0,524±0,0217CDEF 0,124±0,0052CD 0,871±0,0224 100-60 17,64±0,012CD 13,04±0,069B 0,807±0,0055C 0,462±0,0217EFG 0,116±0,0052CD 0,832±0,0224 100-120 17,72±0,012CD 13,01±0,069B 0,806±0,0055CD 0,532±0,0217DE 0,121±0,0052CD 0,851±0,0224 100-240 17,82±0,012CD 13,06±0,069B 0,816±0,0055BCD 0,503±0,0217DEF 0,110±0,0052D 0,850±0,0224

A,B: Aynı sutunda farklı harfle gösterilen ortalamalar arasındaki farklılıklar önemlidir, P0.01 a,b: Aynı sutunda farklı harfle gösterilen ortalamalar arasındaki farklılıklar önemlidir, P0.05