Mükellefin Talebi Üzerine Düzeltme

Vergi Usul Kanunu’nun 122. maddesinde “Düzeltme talebi; mükellefler, vergi muamelelerindeki hataların düzeltilmesini vergi dairesinden yazı ile isteyebilirler. Bunların posta ile taahhütlü olarak gönderilmesi caizdir.” şeklinde tanımlanmıştır.

Bu başvuru yolu, idari denetim türlerinden istitaf (aynı mercie başvuru) olarak belirtilir. Vergi işlemlerinde hataların düzeltilmesini, mükellefler vergi dairesine yazı ile başvurarak talep edebilirler.

Vergi Usul Kanunu’nun 8. maddesinin 4. fıkrasında, yasanın izleyen maddelerinde geçen mükellef deyiminin, vergi sorumlularını da kapsadığı belirtilmiştir. Bu nedenle, düzeltme bakımından mükellefe tanınan hakkın vergi sorumlularını da kapsadığı kabul edilmektedir.²⁰¹ Bu konuya örnek olacak Danıştay kararları ve özelge ise;²⁰²

Danıştay 4. Dairesine yansıyan uyuşmazlıkta, “Vergi sorumlularının, muhatabı bulundukları vergide hata bulunduğu iddiasıyla VUK hükümleri uyarınca düzeltme isteminde bulunmalarına ve istemlerin reddi halinde dava açmalarına engel bulunmadığı” şeklinde kararı vardır.

Başka bir uyuşmazlıkta Danıştay Vergi Dava Daireleri Kurulunca;

“Düzeltme ve şikayet yolunun vergiye ilişkin hesaplarda veya vergilendirmede

200 Hasan Şahin, Vergi Hatalarından Kaynaklanan ve Düzeltme Yoluyla Tarhiyat Gerektiren Vergilerde Gecikme Faizi, Yaklaşım Dergisi, Sayı:89, Mayıs 2000

201 Ünal, a.g.m, s.78

202 DŞ. 4. D., 23.01.1986 tarih ve E.1985/3253, K.1986/343; DŞ.VDDGK., 22.04.1994 tarih ve E.1193/118, K.1994/195; DŞ.VDDGK., 11.04.1997 tarih ve E.1995/194, K.1997/188 (Ali Çakmakcı, Vergi Hatalarının İdari ve Yargısal Aşamada Düzeltme Yollarına İlişkin Usuller, Vergi Dünyası Dergisi, Sayı:332, Nisan 2009, s.121)

74 yapılan hatalar yüzünden haksız yere fazla veya eksik vergi istenen ya da alınan sorumlular tarafından da izlenebileceğine” karar verilmiştir.

Diğer bir uyuşmazlıkta da, Danıştay Vergi Dava Daireleri Kurulunca; “213 sayılı Kanun’un 8. maddesinde, Kanunun müteakip maddelerinde geçen mükellef tabirinin, vergi sorumlularına da şamil olduğu belirtildiğinden vergi sorumlusu sıfatıyla sehven fazla yatırılan bir vergi için davacı kurumun düzeltme başvurusu yapabileceği sonucuna varılmaktadır.” şeklinde karar verilmiştir.

Bu konuda verilen bir mukteza özeti ise; “…Buna göre, Kurumlar vergisinden muaf olması nedeniyle Gelir Vergisi Kanunu’nun 94. maddesinin birinci fıkrasının 7.-8.-9. ve 14. maddeleri kapsamında kooperatife yapılan ödemelerden gelir vergisi tevkifatı yapılmaması gerekirken, sehven yapılan ve vergi sorumlusu bankalarca bağlı bulundukları vergi dairesi müdürlüğüne yatırılan tevkifat tutarları için, hak sahibinin vergi sorumlusu bankaya yaptığı yazılı iade talebi üzerine, bankalarca yine sorumlu sıfatıyla iade talebinde bulunulması imkan dahilinde olup, Vergi Usul Kanunu’nun düzeltme hükümleri de göz önünde bulundurulmak suretiyle iadenin, hak sahibine verilmek üzere bankalara yapılması mümkün bulunmaktadır.”

şeklindedir.

Fakat bazı Danıştay kararları ve vergi idaresinin özelgeler bazındaki görüşleri ise, vergi sorumlularının düzeltme talebinde bulunamayacakları ve yargısal düzeltme yoluna başvuramayacakları yönündedir. Danıştay içtihatları da, hatalı olarak fazla ödenmiş bulunan verginin, sorumlu mal varlığında bir azaltma yaratmadığı nedeniyle, vergi sorumlularının düzeltme talebinde bulunamayacakları, düzeltme isteminin sadece mükellef tarafından yapılması gerektiği şeklindedir. Bu konuda örnek olarak; işveren, işçisinin ücretinden fazla vergi kesmiş ve bu fazla vergiyi, vergi idaresine ödemişse, bu gibi durumlarda düzeltme talebinde bulunacak olan işveren değil, vergi mükellefi olan işçidir.²⁰³ Çünkü bu durum işçinin mal varlığında azaltma yaratmaktadır.

203 Aksoy, a.g.e., s.74

75 Düzeltme talepleri, yazılı olarak ilgili vergi dairesinden istenir. Ancak; istek yazısının şekil ve içeriği hakkında VUK’nun 122. maddesinde bir açıklama bulunmamaktadır. Bir dilekçeden ibaret olan istek yazısında, uygulamada, düzeltilmesi istenen vergi veya cezanın türü, miktarı, dönemi, mükellef hesap numarası, hata hakkında bilgi ve açıklamalara yer verilmektedir. Dilekçede, ileri sürülen hata, açık ve mutlak biçimde ortaya konularak, yasal dayanakları gösterilmektedir. Bu konuda örneğin; şu kanunun, şu maddesine göre, kazancın gelir vergisinden müstesna bulunduğu, cezanın nispetinin vergi dairesince uygulanandan az olduğu şeklinde dilekçede yasal dayanak belirtilir. Dilekçeye eklenecek belgelerin ve yapılacak işlemlere ilişkin usul ve esasların belirlenmesinde Maliye Bakanlığı yetkili kılınmıştır. Maliye Bakanlığı’nın belirleyeceği belgelerinde dilekçeye eklenmesi gerekmektedir.²⁰⁴ Ayrıca dilekçedeki şekil noksanlığı düzeltme talebini geçersiz kılmamaktadır.²⁰⁵

Maddede yer alan ilgili vergi dairesi; mükellefin bağlı bulunduğu yer vergi dairesi olup, düzeltme talebinin bu vergi dairesine yapılması gerekmektedir. Stopaj suretiyle vergi ödeyen kişiler ise, vergi hatasının düzeltilmesini, kesilen verginin sorumlu tarafından yatırıldığı vergi dairesinden talep etmelidirler. Ayrıca genel bütçeye dahil idare ve kurumlar tarafından stopaj suretiyle kesilen vergilerde, vergi hatasının bulunması durumunda ise; düzeltme talebinin, vergi kesintisi yapılan kişinin bağlı olduğu bir vergi dairesi varsa bu vergi dairesine, eğer kişinin bağlı bulunduğu bir vergi dairesi yoksa, vergi kesintisi yapılan kişinin ikametgahının bulunduğu yerdeki vergi dairesine yapılması gerekmektedir.²⁰⁶

Vergi hatasının düzeltilmesi için, yükümlünün ilgili vergi dairesine, müracaat etmesi halinde verginin tahsili durdurulamamaktadır.²⁰⁷ Tahsilatın durması ancak yargısal başvuru yapılmasıyla gerçekleşir.²⁰⁸

204 Candan, a.g.e., s.233

205 Özbalcı, a.g.e., s.407

206 Uysal, Eroğlu, a.g.e., s.260

207 DŞ. 4. D., 24.03.1980 tarih ve E.1979/4915, K.1980/919 (Aksoy, Vergi Yargısı ve Türk Vergi Yargısı Sistemi, s.74)

208 Tosuner, Arıkan, a.g.e., s.94

76 Düzeltme talepleri kapsamındaki dilekçeler vergi dairesine elden verilebileceği gibi, dilekçenin posta ile taahhütlü olarak gönderilmesi de mümkündür. Dilekçenin ilgili servise verilme ya da posta ile gönderilme tarihi, düzeltme zamanaşımı süresinin dolup dolmadığının belirlenmesi açısından önemlidir.²⁰⁹

Düzeltme talebi, zamanaşımı süresi içinde yapılabilir. Tarh zamanaşımı süresi genel olarak beş yıldır. Ancak, bazı durumlarda zamanaşımı süresi uzayabilmektedir.

Vergi hatası tarh zamanaşımı süresinin son yılında yapılmış ise zamanaşımı süresi, hatanın yapılmış olduğu tarihten itibaren bir yıldan az olamaz. Düzeltme taleplerini vergi dairesinin hangi süre içinde cevaplandıracağı konusunda 213 sayılı kanunda hüküm bulunmamaktadır. Fakat İYUK’nun 10. maddesi çerçevesinde değerlendirilip 60 günlük süre içinde cevaplandırması gerektiği, eğer bu sürede cevap verilmezse, düzeltme talebinin reddedilmiş olduğu kabul edilip, şikayet yolu ile Maliye Bakanlığı’na başvurulmalıdır.