Lojistik Süreçler

Lojistik süreçlerini tedarik lojistiği, üretim lojistiği, dağıtım lojistiği ve ters lojistik olarak ayırmak mümkündür (Kurt 2010).

Tedarik Lojistiği

İşletmelerin üretim yapabilmeleri için gerekli olan ürün ve hizmetlerin tedarikini içeren faaliyetler olduğundan ürün veya hizmetlerin üretimden önce tedariki önem kazanmaktadır. Tedarik lojisitiğine işletmelerin ürün ya da hizmetleri müşteri talebine uygun şekilde ve sürede üretebilmeleri aşamasında ihtiyaç duyulmaktadır.

25

Tedarik lojistiği ihtiyaç duyulan malzemelerin işletme konseptine dayalı ihtiyaçlar sistemine göre temin ve tedarikine dayalı faaliyetler olup aşağıdaki konuları içerir (Orhan 2003:18):

İşletme ihtiyaçlarının belirlenmesi Kaynak planlaması

Proje Yönetimi

Tedarikçilerin araştırılması Tedarikçi seçimi

Lojistik planlarının hazırlanması Maliyet karşılaştırmalarının yapılması

Tedarik süreciyle alakalı teknik ve idari şartnamelerin hazırlanması Üretim hattının iyileştirilmesi

Kalite güvenesi ve kontrolünün temini Güvenilirlik ve hata analizlerinin yapılması Emniyet standartlarının belirlenmesi

Deneme testleri, muayene, kabul, teslim ve tesellüm faaliyetleri

Üretim Lojistiği

Üretim yapan firmalardaki ürün hareketleri ve bu ürünlere ilişkin verilerin paylaşımını ve denetimini kapsamaktadır. Üretime konu olan ürünlerin teslim alınması, üretime hazırlanması, üretimde kullanılması, envanter yönetim faaliyetlerinin kontrolü üretim lojistiğini oluşturmaktadır.

Üretim işletmelerinde tedarik lojistiğinin bir tamamlayıcısı olan üretim lojistiği olarak gelen üretim mallarının kabulü, depolanması, dağıtımı ve kullanımına

26

dayalı faaliyetler olup çeşitli konular içerir (Defence U.S. Joint Military Terminology Group 2002: 288).

Şekil 3.4 Tipik Bir Lojistik Ağı Kaynak: Coyle, J.J., Bardi, E.J., Langley, C.J. 1992:8.

Üretim lojistiğinin içerdiği konular: Standardizasyon

Birlikte işlerlik Sözleşme

Kalite güvencesi

Üretim için başlangıç hazırlığı Ulaştırılabilirlik

27

Güvenlik standartları

Ürün tanımlama ve üretim süreçleri

Gerekli donanımların hazırlanması sürecini içeren deneme testlerinin yapılması

Kurulum kontrolleri ve değişiklikler

Dağıtım Lojistiği

Ürünlerin ya da hizmetlerin hedef pazar ve müşteriye iletilmesine yönelik yapılan paketleme, depolama ve nakliye faaliyetlerinin entegrasyonudur. Paketleme yapılmasında amaç ürünlerin yapısında herhangi bir kırılma, dağılma veya bozulma olmasını engellemek ve ürünlerin taşınmasını da kolaylaştırmaktır. Nakliye, dağıtım lojistiği faaliyetlerinin etkin bir şekilde uygulanması açısından önemli bir faktör olarak karşımıza çıkmaktadır.

Tersine Lojistik

Dünya nüfusunun artışına paralel olarak kaynakların minimum düzeyde kullanımına olan gereksinim de artış göstermektedir. Düşük kaliteli ürünler,anlaşmalara uygun olmayan ürünlerin iadeleri, garantisi devam eden ürünlerin tamir amaçlı gönderilmesi ya da garantisi devam eden ancak tamir edilemez durumdaki ürünlerin imha edilmesi amacıyla müşterilerin satın aldıkları üretici veya satıcı firmaya gönderilmesidir.

Tersine lojistik faaliyetleri aşağıdaki maddelerle özetlenebilir (Demirel ve Gökçen 2008:905):

Toplama Sınıflandırma

28

Ayrıştırma Yeniden İşleme Yeniden Dağıtım

Toplama kullanılmış ürünlerin müşterilerden geri kazandırılmak üzere toplanmasını, sınıflandırma toplanan ürünlerin kalitesine ve gidecekleri yerlere göre tasnif edilmesini, ayrıştırma tasnif edilen ürünler arasından kullanılabilir olanların iyileştirilmesini veya kullanılabilir olmayanların yenileri ile değiştirilmesini, yeniden işleme toplanan ürünün tamir edilmesini, ürünün yenilenmesini, yeniden imalatını veya geri dönüştürülmesini, yeniden dağıtım ise geri kazanılan ürünlerin yeniden ileri lojistik sürecine dahil oluşunu ifade eder.

Söz konusu işlemlerin yerine getirilmesinde amaç, olası en düşük toplam maliyetle “Bütünleşik Tedarik Zinciri” oluşturmaktır (Sahavet 2006: 11). Diğer bir anlatımla, ‘Tedarik-Üretim-Pazarlama/ Satış’ üçgeninde bütünleşik değerlerin yaratılmasına yönelik bir süreçtir. Bütünleşik değerler ise, müşterilerin değerler sistemiyle bütünleşen değerlerdir. Bu açıdan değerlendirildiğinde lojistik;

Minimum toplam maliyetle müşteri yaratmaya yardımcı olacak ‘Hizmet Politikasının Geliştirilmesi’,

Uygun üretim ve pazarlama işlemleriyle “müşteri gereksinimlerinin karşılanması” ya da

Müşterinin hizmet beklentisiyle firmanın katlanacağı maliyetler arasında “dengenin sağlanması”,

misyon olarak benimsendiğinde gerçeklik kazanmaktadır. Bu nedenle, gerçekten bir lojistik firmasından söz edebilmek için ardışık ya da birbirine değen en az üç

29

faaliyetin yapılması ve lojistik şemsiyesi içinde birden fazla faaliyetin yer alması gerekir.

Tablo 3.2 Ana ve Destek Lojistik Faaliyetler

ANA FAALİYETLER DESTEK FAALİYETLER

Müşteri Hizmetleri Depo/Dağıtım Merkezi Yer Seçimi ve Yerleşimi

Taşıma ve Trafik Yönetimi Dokümantasyon Akışı

Envanter Yönetimi Ürün/Envanter Akışı

Depo/Depolama Yönetimi Üretim Planlama

Elleçleme Satın Alma

Talep Yönetimi Yedek Parça ve Satış Sonrası

Hizmet Destek Sipariş Yönetimi (Bilgi iletişimi ve sipariş

işleme)

Geri Dönüşüm, Tersine Lojistik Koruyucu Ambalajlama Sigortalama, Gümrükleme Kaynak: Sahavet, G. 2006:11.

Tablodan da anlaşılacağı gibi, lojistik işlevleri içinde taşıma, depolama ve elleçleme en önemli operasyonel faaliyetler olup ayrıca en yüksek lojistik maliyet yaratan işlemlerdir. Her bir lojistik faaliyet tek başına diğerini etkileyecek, maliyetleri değiştirecek alanlardır. Bu nedenle tüm lojistik faaliyetlerin rekabet avantajı yakalayabilmesi için sistematik olarak yönetilmesi gerekir; bu da Lojistik Yönetimi’nin felsefesi ve ana konusudur. Stratejik lojistik yönetimi ise, rekabet avantajı yaratacak ve kanaldaki dikey bütünleşmeyi kapsayacak biçimde müşteri ile tedarikçi arasındaki mevcut işletme sisteminin tümünü kapsamaktadır.

Lojistik, daha çok üretimi tamamlanmış, paketlenmiş mamuller üzerinde yoğunlaşmakta, üretim öncesinde ise, daha çok malzeme yönetimi bağlamında hammadde/parçaların satın alınması, taşınması, depolanması/stoklanmasını içermektedir. Üretim sonrasında dağıtım merkezlerinin devreye girmesiyle geleneksel lojistik faaliyetler, müşteri isteklerine göre bütünleşik hizmet odaklı

30

hizmetlere dönüşmüştür. Bu ise, 3. parti lojistik işletmelerinin dünyada olduğu gibi ülkemizde de hızla artmasına yardımcı olmuştur. İşlevler kendi içerisinde de ayrımlanarak farklı alanlarda uzmanlaşmayı gerektiren müşteri taleplerine göre bir yapılanmayı gerektirmiştir. Örneğin, önceden sadece taşıma ya da depolama yapan bir firma bugün bütünleşik hizmet vermek durumundadır. Çünkü müşteri karşısında birden fazla kişi görmek yerine tam hizmet verebilen firma görmeyi tercih etmektedir. Bu nedenle günümüz lojistik işletmeleri, gerekli yerel işbirliklerini kullanarak global düzeyde bütünleşik hizmet verme amacıyla çeşitli işbirliklerine girmişlerdir.

Şekil 3.5 Lojistik Yönetim Bileşenleri

31