Literatür Özeti

2.3.1. Dünya

Shaik ve Perin (2001)’in “Ziraat Verimliliği ve Çevresel Etkileri” isimli çalışmalarında Meksika’nın Ziraat Sektöründeki performans ve etkinliğini mercek altına alınmıştır. VZA yöntemi ile 1962-97 yılları arasındaki dönem çalışmada baz alınmıştır. Araştırma sonucunda sözkonusu dönemde %16 artış görülmüş ve üretim verimliliğinin bu artışta etkin rol oynadığı görülmüştür.

Sufian, 2005 yılında, “Malezya Ticari Banakalarında Verimlilik Kaynaklarının Ekonomik Gelişim Üzerindeki Etkisi Üzerine Bir Araştırma”da üretim faktörlerinin verimliliği konusunu incelemiştir. Dönem olarak 1998-2003 yılları arası baz alınmış, bankaların faiz gelirleri bankalarda yatırım gibi değerlendirilmiş, bankaların kendi sermayeleri banka mal varlığı gibi değerlendirilmiştir. Sonuçta bu süre zarfında üretim verimliliği %7 civarında azalma göstermiş ve teknolojik değişiklikler negatif etken olarak bu azalmanın nedeni gibi ön plana çıkarılmıştır.

Feyer, 2005 yılında "nüfus ve verimlilik" adı altındaki çalışmalarında işgücü ve verimlilik arasındaki ilişkiyi analiz etmişlerdir. Sonuçlar işgücünün yaş yapısının değişmesinin verimliliğin değişiminde anlamlı bir etken olduğunu göstermiştir.

Pasiouras ve Sifodaskalakis 2007 yılındaki çalışmada; Yunanistan’ın 13 bankasında 2000- 2005 yılları arasında verimlilik analizlerini yapmıştır.

2008 yılında Wright ve arkadaşlarının çalışmaları "Çin’de Bir İş Yerinde Kültür ve Davranışını" ele almışlardır. Bu çalışma sonucunda; Çin kültürünün verimliliğin artışında payının büyük olduğu görülmüştür.

2010’daki Chen. V ve arkadaşları "Dünya Ekonomisinde Verimliliğin Artması” isimli çalışmalarında dünyadaki krizin Avrupa ve Amerika’daki krize neden olduğuna işaret etmişlerdir.

2.3.2. Türkiye

İncelenen çalışmalardan ilki Sedat Yumuşak (2008)’a aittir. “İşgören Verimliliğini Etkileyen Faktörlerin İncelenmesine Yönelik Bir Araştırması” isimli çalışmada konu teorik olarak incelenmiştir. Ardından iş gören verimliliğini etkileyen faktörleri belirlemek için Balıkesir ili Bandırma ilçesinde bir gıda işletmesinde araştırma yapılmıştır. Hazırlanan anket hem beyaz yakalı hem de mavi yakalı olan toplam 594 kişiye uygulanmıştır. 5’li likert ölçeği kullanılarak yapılan anketlerin tamamından geri dönüş sağlanmıştır.

Elde edilen verilerin frekans ve korelayson analizleri SPSS 11,5 paket programıyla değerlendirlmiştir. Çalışmada frekans analizi ve korelasyon analizi kullanılmıştır. Çalışma sonucunda işgören verimliliğini birçok faktörün etkilediği gözlemlenmiştir. En önemli faktörün ücret olduğu görülmüştür.

Diğer bir çalışma 2007 yılında Erdoğan Avder’in araştırmasıdır. Bu çalışma işletmelerde verimliliğe etki eden faktörleri bulmak amacıyla yapılmıştır. Araştırma Konya ili Ereğli ilçesinde tekstil konusunda faaliyet gösteren Ereğli Tekstil Sanayi ve Ticaret A.Ş.’de çalışan işçileri temsil amacıyla yapılmıştır. Çalışma 60 personel üzerinde yüz yüze toplam 18 soru sorularak yapılmıştır. Soruların ilk üçü demografik özelliklere diğer 15’i ise verimliliği etkileyen faktörlere ve personel verimliliğini ölçmeye yöneliktir. Sözkonusu bu çalışmada iş gücünün verimliliğinin arttırılması, işe ve işletmeye motive edilebilmesi, işteki şevkinin en üst seviyede olması için neler yapılması gerektiği konusunda araştırma yapılmıştır. İş görenin verimliliğini doğrudan etkileyen ve onun yaşam standardını belirleyen ücreti ile ilgili hususlar yer almış olup, ücret-verimlilik ilişkisine değinilmiştir. Diğer işletmelere göre daha fazla ücret alan ve emeğinin takdir edildiğini gören çalışanlar kendilerini daha güvende hissetmişler ve işletmeye bağlılıklarını ifade etmişlerdir.

2009 yılında Çiğdem Özsever, Tülay Gençoğlu ve Nihal Erginel tarafından işgücü verimliliği takibi için sistem tasarımı ve karar destek modelinin geliştirilmesi için başka bir çalışma yapılmıştır. Bu çalışmada iş süreçlerini takip eden ve bilgisayar destekli program kullanmayan Kobi’ler için daha düşük maliyetli ve kısa sürede işletmeye adapte olabilecek üretim takip ve analiz yapan bir karar destek sistemi (KDS)oluşturulmuştur. Veri analizleri Kurusawa’nın “oranla işgücü verimliliği modeli” ile yapılarak “parça verimliliği”, “makine verimliliği”, “vardiya verimliliği”, ve “kapasite kullanım oranı” da buna eklenmiştir. Oluşturulan kds’nin en önemli faydası, verileri sisteme operatörlerin girmesine olanak tanıması ve duruş nedenlerinin kodlanması ile duruşlarının da takibinin sağlanmasıdır. Bu uygulama ile işgücü verimlilik oranları günlük takip edilebilecek, kds ye veri girişi için gerekli olan mühendis işgücü süresi ortadan kalkacak, duruş nedenlerinin analiz edilmesine olanak tanınacaktır.

TSK askeri hastanelerinde 2010 yılında Özay Çelen ve Cesim Demir’in yaptığı “İşgücü Verimliliğini Etkileyen Faktörler: TSK Asker Hastanelerinde Bir Uygulama” isimli başka bir araştırma bulunmaktadır. Bu çalışmada görevli muvazzaf tabiplerin verimliliklerini etkileyen faktörlere ilişkin değerlendirmeleri arasında fark olup olmadığının belirlenmesi, bu faktörlerin tabipler üzerinde ne gibi sonuçlar doğurduğu ve verimliliği artırmak için öncelikli olarak hangi önlemlerin alınmasının gerekli olduğunun tespit edilmesi amaçlanmıştır. Araştırma evrenini TSK Askeri Hastanelerinde görev yapan toplam 768

tabip (yedek subaylar dışında) oluşturmaktadır. Araştırmanın bulguları ile askeri tabiplerin verimliliği üzerinde en fazla yönetsel ve örgütsel faktörlerin (“ücret düzeyi”, “sık tayin olma”, “yöneticilerin tutum ve davranışları”, “mecburi hizmet yükümlülüğü” gibi) etkili olduğu sonucuna varılmıştır.

“Türkiye’nin Verimlilik, Nüfus ve Büyümesi” adı ile 2004-2012 yılları arasında bir çalışma yapılmıştır. M. Koray Kalafatçılar ve Murat Üngör’e ait olan bu araştırmada Türkiye’de iç gayrisafi üretimi üçe ayrılmıştır. Bunlar;işgücü etkinliği, çalışanların tüm nüfusa oranı ve çalışma yaşlarında olanların tüm nüfusa oranıdır.Çalışma sonucunda; dünya ekonomik krizinden önce ve sonra verimlilik konusunda büyüme olduğu, büyümeye paralel olarak Türkiye genelinde işsizlik azalma eğilimi göstermiş olduğu görülmüştür (Üngör, ve Kalafatcılar, 2014).

2.3.3. İran

Salami ve Talachi (2002) yılında bankaların (özel olarak Ziraat Bankası) verimliliğinin ölçülmesi için (1986-1998) yılları arasını kapsayan bir çalışma yapılmış ve bu dönemde gözle görülür bir iyileştirmeye rastlanmamıştır.

Abdulhamid Sakuni 2006 yılında örgüt kültürü ve İran’ın kuzey batısında bulunan Taliş şehrinde kamu ile işgücü ilişkisihakkında bir çalışma yapmıştır. Çalışmada veriler toplanıp SPSS programında analizler yapıldıktan sonra sonuçlar irdelenmiştir. Genel anlamda kurum içi kurum kültürü ve iş gücü etkinliği arasında çok anlamlı bir ilişki gözlenmiştir. Cinsiyet, eğitim düzeyi, tecrübe ve yaş faktörlerinin etkin rol oynadığı görülmüştür.

Başka bir çalışmada 2007 yılında Farzad Amirzade bankaların kurum yapısı ve işgücü verimliliği konulu bir çalışmayı başkent Tahran ve komşu kent olan Kazvin’de uygulamıştır. 92 müdür ve Kazvin valiliği kamu müdürleri arasında yapılan anket sonucu; kurumun karmaşık yapıda olmasının ve merkeziyetçi bakış açısının olumsuz etken olduğu görülmüştür. Dolayısıyla merkezci zihniyet ve karmaşıklık azaldığı zaman performans artmıştır. En önemli konuda karmaşıkcılığın merkezcilikten daha fazla olumsuz etkiye sebep olmasıdır. Sonuç olarak, Kazvin kentinde kamu kurumlarındaki en üst etkenler sırasıyla: • Çevreyle uyum • İş tanımı • Motivasyon • Çalışma gücü • Müdürlerin desteklemesi

• Performans geri bildirimi • Çalışma kalitesi

Şeklindedir.

Bahramı, 2011 yılındaki yüksek lisans tezinde İran’ın Azerbaycan bölgesinde bulunan Ebher Milli Bankası’nda işgücünün verimlilik üzerinde etkisini incelemiştir. Bu çalışmada işgücü verimliliğini etkileyen faktörler sıralamıştır. Kültürel, çevresel, bireysel, zihinsel- toplumsal ve yönetim gibi faktörler önemli bulunmuştur. AHP yöntemi ile işgücünün verimlilikte ki önemi gösterilmiştir. Bu faktörler arasında yönetim ve bireysel faktörler daha fazla önemli görülmüştür. Ayrıca, çalışkan ve işi bilen yönetici, iş ortamının uygun olması, iş imkânları ve ortamının adil ve eşit seviyede olması, yükselmekte şartların uygun olması, iş ortamı, çalışma ve iş ahlakı, işe uygun araç ve gereç, beceri ve işçiler arasındaki uyumluluk Ebher Milli Bankası şubelerindeki verimliliğin artışında önemli yere sahip olduğu görülmüştür.

2009 yılında Zarnejad ve Yusifi’nin Mesken (Konut) bankasını baz alan “Ekonomi ve Para Kitapçığı” adlı çalışmada Veri Zarflama Analizi (VZA) yöntemi ile performans değerlendirme yapılmıştır. Araştırmanın amacı, verimliliğin araştırılması, Mesken Bankasının şubelerindeki etkinliğin nedenleri VZA ile incelenmiştir. Bu bağlamda İran’ın güneyinde Arapların yaşadığı bölge olan Huzistan vilayetindeki bankanın 40 şubesi 2005- 2008 yılları arasında araştırılmıştır. Çalışma sonucunda söz konusu dönemdeki üretim verimliliğinin %6 büyümesinin teknolojik değişiklilerden kaynaklandığı görülmüştür. Talegahani ve arkadaşları (2001) tarafından"Verimlilik Artışlarını Etkileyen Faktörler (Saman Bankasi)"ismi ile yapılan başka bir çalışmada; verimlilik üzerindeki etkili faktörler incelemiştir. Örnekleme İran’da bulunan özel bankalardan olan Saman Özel Bankası seçilmiştir. Anket rastgele olarak çalışanlar arasından yapılmıştır. Araştırma sonucunda çalışanların verimliliğinin yükselmesinde; çalışanların ihtiyaçları, çalışanların kurum kararlarına katılım durumları ve yöneticilerin en etken rol oynadığı görülmüştür.