Limited Şirketler

TTK’da sermaye şirketleri arasında sayılan diğer bir şirket türü ise daha çok küçük veya orta boyutta ticari hacme sahip tacir kişiler tarafından tercih edilen ve uygulamada çok yaygın olan limited şirketlerdir (LTD). LTD’ler ilk kez Almanya’da 1882 yılında sömürge ticaretindeki ihtiyaçları karşılamak amacıyla ortaya çıkmıştır. Kolay ve ucuz kurulabilmeleri, piyasa koşullarına uyum yeteneklerinin yüksek olması sebepleriyle o yıllarda tercih edilen LTD’ler sorumluluk yönünden riski sınırlı ve az

57 _{KENDİGELEN, 220.}

58 _{NAZALI, 8.} 59 _{TEKİNALP, 41.}

60 _{Ronald A. ANDERSON, Walter A. KUMPF, Business Law Uniform Commercial Code (Ohio,}

23

ortaklı bir şirket türü olarak tasarlanmıştır61_{. Almanya’dan sonra kısa sürede önce}

Avrupa’ya sonra bütün dünyaya yayılarak popüler hale gelmişlerdir62_.

ETTK’da elli dört madde olarak düzenlenen limited şirketler, TTK‘da kapsamı genişletilerek yetmiş iki madde olarak düzenlenmiştir. TTK’ya aktarılmayan on beş madde de dikkate alındığında limited şirketler açısından da oldukça fazla sayıda yeni düzenleme getirildiğini ifade edebiliriz63. Belirtmek gerekir ki, TTK’da yer alan bu yeni düzenlemelerin temelinde 2008 yılında yürürlüğe giren İsviçre Borçlar Kanunu (İsvBK) hükümleri yer almaktadır64.

ETTK döneminde doktrinde şahıs ve sermaye şirketi özelliklerini içerisinde eşit ağırlıkta barındıran yani karma nitelikli bir şirket türü olarak kabul edilen LTD’ler, TTK’da adeta küçük bir AŞ kimliği kazanarak sermaye şirketi özellikleri belirginleştirilmiştir65_{. Örneğin eski sistemde şirketin yönetim organı olan}

müdürler yasa gereği göreve gelmekte iken yeni sistemde tıpkı AŞ’lerde olduğu gibi seçim ile göreve başlamaktadırlar. Ayrıca payların el değiştirmesi basitleştirilmiş ve yönetimin devri, ayni sermaye, intifa senetleri, sermayenin azaltılması, temsil yetkisinin kapsamı ve sınırlandırılması gibi konularda doğrudan düzenleme ihtiyacı duyulmadan AŞ’lere ilişkin TTK’da bulunan hükümlere atıf yapılmakla yetinilmiştir66.

Genel olarak TTK‘da yer alan LTD’lere dair hükümler incelendiğinde, kısmen şahıs şirketlerine kısmen sermaye şirketlerine özgü bir takım nitelikler taşıdığını ancak esas olarak sermaye şirketi karakteristiğini güçlendiren hükümlere yer verildiğini söyleyebiliriz67. Nitekim limited şirketler, TTK 124. maddesinde sermaye şirketleri arasında sayılmıştır.

61 _{POROY, TEKİNALP, ÇAMOĞLU, 383.}

62 _{LTD’ler sırasıyla 1901 Portekiz, 1906 Avusturya, 1907 İngiltere, 1919 Çekoslovakya ve Brezilya,}

1922 Sovyetler Birliği, 1925 Fransa, 1926 Türkiye, 1932 Arjantin, 1933 Hollanda, 1935 Belçika, 1936 İsviçre ve 1942 İtalya hukukuna girmiştir.

63 _{POROY, TEKİNALP, ÇAMOĞLU, 383.} 64 _{KENDİGELEN, 479.}

65 _{POROY, TEKİNALP, ÇAMOĞLU, 383. BAHTİYAR, 407.} 66 _{POROY, TEKİNALP, ÇAMOĞLU, 387.}

24

LTD’ler için TTK 613. maddesi ile tüm ortaklara bağlılık yükümlülüğü getirilmiş, şirketten çıkma ve çıkarılmaya olanak tanınmış ve sermaye artışı için nitelikli nisaplar öngörülmüştür. Bu yönüyle LTD’ler şahıs şirketlerine halen benzerlik göstermektedir68_{. Öte yandan, TTK’da yer alan esas sermayenin devri, seçilmiş}

yönetim organı ile şirketin yönetimi, genel kurul kararı ile şirket müdürlerinin görevden alınabilmesine ilişkin hükümlerle de LTD’lerin sermaye şirketi olma özelliği güçlendirilmiş durumdadır. Zira yukarıda da belirtildiği gibi LTD’lere ilişkin birden çok konuda AŞ’lere dair kanun hükümlerine atıf yapılmıştır.

LTD’ler, TTK 573. maddesinde bir veya daha çok gerçek veya tüzel kişi tarafından bir ticaret unvanı altında kurulur ibareleri ile açıklanmıştır. Tıpkı AŞ’ler için düzenlenen hükümlerde olduğu gibi LTD’lerin de tanımı yapılırken sermaye şirketlerinin temel özelliklerinden biri olan borçlardan dolayı alacaklılara karşı sorumluluk özelliği ön plana çıkarılmıştır. Ortakların, şirket borçlarından dolayı sorumlu olmayacağı, sadece taahhüt ettikleri esas sermaye paylarını ödemekle ve şirket sözleşmesinde öngörülen ek ödeme ile yan edim yükümlülüklerini yerine getirmekle yükümlü oldukları düzenlenmiştir69_{. AŞ’lere ilişkin hükümlerden farklı}

olarak ise LTD’lerin tanımının yapıldığı 573. maddede ticari unvana sahip olma zorunluluğu yer almaktadır70_.

LTD’lerde pay devri ve onaylanması konusu, ETTK dönemine nazaran (3/4 çoğunluk) TTK döneminde (salt çoğunluk) daha kolaylaştırılmış ise de anonim şirketlere ilişkin hükümler ile kıyaslandığında LTD’ler için bu konuda daha zor şartlar öngörüldüğü anlaşılmaktadır. LTD’lerde pay devrinin gerçekleşmesi için müdürün onay amacı ile ortaklar genel kurulunu toplantıya çağırması gerekmektedir. Yapılan GK toplantısında ortaklar, payın devrine onay verebileceği gibi sözlü toplantı yapılmadan yazılı olarak oy kullanılarak da onay verebilmeleri mümkündür (TTK md. 617/4). Devrin geçerli olabilmesi için sadece ortaklar tarafından onaylanması

68 _{BAHTİYAR, 409.}

69 _{POROY, TEKİNALP, ÇAMOĞLU, 388.}

70 _{Sermaye şirket türlerine ilişkin düzenlemeler arasındaki bu farklılık kanun metninde kendi içinde}

25

yeterlidir (TTK md. 595). Şirket pay defterine devrin işlenmesi ise yasal olarak zorunlu kılınmamıştır71_{. Nitekim uygulamada bu doğrultuda kararlar verilmektedir}72_.

LTD’nin sahip olması gereken en az sermaye tutarı ise TTK 580. maddesinde en az on bin TL olarak düzenlenmiş olup ikinci fıkra ile Bakanlar Kurulu ‘na söz konusu miktarı on katına kadar arttırabilme yetkisi tanınmıştır. Bu yönüyle belirlenen asgari sermaye tutarı hariç ETTK 507. maddesinin ilk ve son fıkralarında yer alan düzenleme TTK’da korunmuştur. Kaynak İsviçre Hukuku’nda ise bu miktar 20.000 CHF olarak belirlenmiştir73 _{(İsvBK md. 773).}

Ortak sayısı konusunda ise TTK 574. maddesinde sadece üst sınır belirtilerek LTD’lerin en fazla elli ortağa sahip olabileceği hükme bağlanmıştır. Madde hükmünün üst sınırı belirleyen kısmı için ETTK 504. maddesindeki düzenleme korunmuş ise de ortak sayısının bire inmesi halini düzenleyen ikinci fıkra TTK‘da tamamen farklı bir şekilde kaleme alınmıştır74_{. ETTK döneminde ortak sayısının bire}

düşmesi hali organ eksikliği ile eş değer görülmekte ve mahkeme tarafından tanınan uygun süre içerisinde bu eksiklik giderilmez ise (ortak sayısının ikiye çıkarılması) şirketin feshine karar verilmekte idi75_{. TTK’da ise anonim şirket ile ilgili hükümler ile}

paralel olarak limited şirketlerin de tek ortak ile ticari hayata devam edebileceği kabul edilmiştir.

Limited şirket, tek ortaklı ise şirket müdürü, ortağın adını, yerleşim yerini ve vatandaşlığını tescil ve ilan ettirmekle yükümlüdür76_{. Eğer ortak sayısı sonradan}

bire düşer ise bu durum yedi gün içerisinde şirket müdürüne bildirilir ve şirket müdürü tarafından yine yedi gün içerisinde bu durum tescil ve ilan edilir77_.

71 _{PULAŞLI 797.}

72 _{Yargıtay 11. HD. 15.01.2015 tarih 2014/14676 E. 2015/409 K. sayılı ilamı (Uyap Bilgi Bankası) Söz}

konusu ilamda pay devrinin iki ortaklı şirketin ortakları arasında noter onaylı olarak yapılması TTK 595. maddesinde belirtilen devir ve onay şartlarını taşıdığından bahisle GK kararına ve pay defterine işlenmesine gerek görülmeden pay devri geçerli sayılmıştır. Tam metin için Bkz.: PULAŞLI, 797-798.

73 _{PULAŞLI, 771.}

74 _{POROY, TEKİNALP, ÇAMOĞLU, 388.} 75 _{POROY, TEKİNALP, ÇAMOĞLU, 388.}

76 _{Limited Şirketlerin yönetim organı müdürlerdir. YÜCE, Mehmet: Anonim ve Limited Şirketlerde}

Yönetim Kurulu Üyeleri, Kanuni Temsilciler, Müdürler ile Ortakların Hak ve Sorumlulukları (Bursa, Ekin Yayınları, 2014) 45.

26

Ayrıca belirtmek gerekir ki, tıpkı anonim şirketlerde olduğu gibi limited şirketler için de TTK 574. maddesinin 3. fıkrasında tek ortağın kendisi olması sonucunu doğuracak şekilde şirketin kendi paylarını iktisap etmesi yasaklanmıştır78_.

Bunun doğal sonucu olarak ortaksız LTD’lerin kurulmasına yasal olarak imkan bulunmamakta, kurulduktan sonra ise bütün paylarını kendisi iktisap edip ortaksız kalması halinde şirket batıl hale gelmektedir79_.

Ortak sayısının TTK 574. maddesine aykırı olarak elli sınırını aşması halinde ne olacağı hususu ise doktrinde tartışmalıdır. TTK gerekçesinde “elli ortak sınırının aşılmasına hem müdürler hem genel kurul (GK) dikkat etmeli; bu hususta özen göstermeli, sınırı aşan tescillere onay vermemelidir. Sınırın aşılması halinde yapılan tescilin geçersiz mi olacağı, yoksa fesih tehdidi altına mı gireceğine veya başka bir sonuç mu doğuracağına içtihat karar verecektir” denmek suretiyle konunun çözümü kanun koyucu tarafından uygulamaya bırakılmıştır80_.

Bu yasal boşluk doktrinde eleştirilmiş bazı yazarlar tarafından elli ortak sayısının aşılması halinde şirketin feshi veya cezai yaptırıma maruz kalması gereği vurgulanmış81_{, bazı yazarlar tarafından ise elli ortak sayısının aşılmasına sebebiyet}

veren pay devirlerinin geçersiz olması gerektiği savunulmuştur82. Bu bağlamda söz konusu boşluğun Fransız Ticaret Kanunu’nun (FrTK) L.223-4 hükmündeki gibi eksikliğin bir yıl içerisinde giderilmemesi halinde şirketin feshedilmesi şeklindeki hüküm gibi doldurulması da önerilmiştir83_{. Diğer bir görüşe göre ise ortak sayısının}

elliyi aşması halinde LTD ya ortak sayısını düşürerek kanuna uygun hale gelmeli ya da AŞ’ye dönüştürülerek ticari hayatına devam etmelidir84.

LTD’lerin en fazla elli ortağa sahip olabilmeleri her ne kadar yasal bir zorunluluk olsa da bu eksikliğin giderilmemesi halinde şirketin feshine karar verilmesi gereğini savunan görüşlere katılmamaktayız. Zira ticari hayatına sorunsuz bir şekilde devam eden bir şirketin sadece bu sebeple feshedilerek dağıtılması ticari hayatın

78 _{PULAŞLI, 769.}

79 _{POROY, TEKİNALP, ÇAMOĞLU, 388.} 80 _{BAHTİYAR, 410.}

81 _{MOROĞLU, 356.}

82 _{Şükrü YILDIZ, Limited Şirketler Hukuku, (İstanbul, Arıkan Basım, 2007) 70.} 83 _{POROY, TEKİNALP, ÇAMOĞLU, 389.}

27

devamlılığı için istenmeyecek bir sonuçtur. Elli ortak sayısını aşan devirlerin geçersiz sayılması gereğini savunan diğer görüş ise bazı durumlarda hakkaniyete aykırılık teşkil edebilecek ve mağduriyetlere sebebiyet verebilecektir. Örneğin sınırın miras sebebiyle intikal eden paylar ile aşılması halinde ve bu geçişlerin geçersiz sayılması durumunda ortaya çözmesi daha zor problemlerin çıkması, birtakım mirasçıların hak kaybına uğraması kuvvetle muhtemel olacaktır. Bu sebeplerden dolayı hem şirketin sorunsuz olarak ticari hayatına devam edebilmesi hem de hak kaybı yaşanması ihtimalinin düşük olması sebepleriyle elli ortak sayısını aşan LTD’lerin AŞ’ye dönüşerek ticari hayatlarına devam etmeleri gerektiğini savunan görüşe katılmaktayız85_.