Avrupa’da, ABD’de ve geliĢmiĢ ülkelerde Kurumsal yönetim çalıĢmaları devam etmekle beraber yeni kavramlar ortaya çıkmıĢtır. Hissedar aktivizmi, üst yönetimde cinsiyet eĢitliği ve çevresel-sosyal yönetiĢim gibi kavramlar daha da önem kazanmayı baĢlamıĢtır.
Hissedar Aktivizmi: Hissedar aktivizmi, son birkaç yıldır Avrupa ve Fransa'da
giderek daha yaygın hale geldi. Ancak bazı yeni aktivist kampanyalar, iĢ dünyası ve hukuk camiası arasında tartıĢmalara yol açtı. Zorunlu düzenlemelerin artırılması veya
ek yumuĢak yasa önerileri ve en iyi uygulamalara ihtiyaç olup olmadığı, bu tartıĢmalar arasında önemli bir konu olarak yer aldı. Fransız sermaye piyasaları ve menkul kıymet düzenleyicisi (AMF), Nisan 2020'de hissedar aktivizmi hakkında bir rapor yayınlayarak bu tartıĢmalara katkıda bulundu. Hissedar aktivizmi veya hissedar katılımı, bir hissedarın çok Ģeffaf olmayan veya etik açıdan sorgulanabilir olmayan uygulamalar konusunda yöneticilere meydan okumak için bir Ģirketin genel toplantılarına müdahale etmesi anlamına gelmektedir. Bu uygulama genellikle Ģirketleri, Çevresel, sosyal ve kurumsal yönetiĢim (ESG) alanındaki uygulamalarını iyileĢtirmeleri için etkilemeye çalıĢan azınlık hissedarlar tarafından kullanılmaktadır. Bu yaklaĢım SRI (Sosyal Sorumluluk Sahibi Yatırım) ile yakından ilgilidir (https://investir.lesechos.fr).
Üst Yönetimde Cinsiyet Eşitliği: Büyük Ģirketler, yönetim kurullarında her
cinsiyetin eĢit olarak temsil edilmesine iliĢkin zorunlu yükümlülüklere zaten tabidir. Üst düzey yönetimin unsurları ile ilgili olarak Fransız yasalarında, herhangi bir yeni icra kurulu baĢkan yardımcısı veya yönetim kurulu üyesinin atanması için seçim sürecinin, her cinsiyetten bir adayın söz konusu son aĢamaya katılması ön görülmüĢtür. Süreç ve tüm adaylık tekliflerinde cinsiyet eĢitliği aranmalıdır. Borsaya kayıtlı büyük Ģirketlerin çoğunun kayıtlı bulunduğu Fransız Özel ġirketler Birliği (AFEP) ve Fransa ĠĢletmeleri Hareketi (MEDEF) tarafından yayınlanan kurumsal yönetim kodu, kurulun, üst düzey yönetim ve bu hedeflere ulaĢmada kaydedilen ilerleme, Ģirketin yıllık kurumsal yönetim raporunda kamuya açıklanacaktır. 2019'da, bazı büyük Ģirketler için bu tür açık gereklilikler için yeni bir cinsiyet eĢitliği yasasının ön taslağı hazırlanmıĢtır.
Korona virüs krizi nedeniyle bu tür bir yeni yasanın çıkarılma olasılığı ile ilgili tartıĢmalar ve süreç ertelendi, ancak yeniden baĢlatılma olasılığı vardır. Diğer taraftan bu konuda AB de giriĢimlerini gerçekleĢtirdi. Örneğin 5 Mart 2020’de Avrupa Komisyonu, Komisyon'un tüm AB alanlarında eĢitlik perspektifi içermesini sağlamayı amaçlayan Avrupa'da cinsiyet eĢitliği için beĢ yıllık eylem stratejisini (2020-2025) yayınladı (https://iclg.com).
Çevresel, Sosyal-Yönetişim: Fransız Ģirketlerinin ESG, sürdürülebilir
katı hale gelmiĢ olup Ģu anda AB ve Fransız düzenleyicilerinin en önemli endiĢelerinden biri durumundadır. Geçen sene, yani 2020 yılında, Avrupa Komisyonu, halen devam eden bir kamuoyu istiĢaresine konu olan "Sürdürülebilir kurumsal yönetiĢim" baĢlıklı bir yasama giriĢimi baĢlattı. Bunun 2021’de yeni AB düzenlemeleri ve yumuĢak yasayla sonuçlanması beklenmektedir. Bu giriĢimin amacı, Ģirketlerin çıkarlarını daha iyi korumak için onların kısa vadeli faydalar yerine uzun vadeli sürdürülebilir değer yaratmaya odaklanmalarını sağlamaktır. Bununla da hissedarları, yöneticileri, paydaĢları ve toplumu, sosyal ve insan hakları, iklim değiĢikliği, çevre vb. konularda kendi operasyonlarında ve değer zincirlerinde sürdürülebilirlikle ilgili konuları daha iyi yönetmek amaçlanmaktadır (www.senat.fr).
Pandemi Bağlamında Hissedar Toplantıları: Koronavirüs krizinin bir sonucu
olarak Fransız yasa koyucu, herhangi bir Fransız Ģirketinin hissedar toplantılarının organizasyonunu kolaylaĢtırmak için çeĢitli yasal hükümleri yürürlüğe koydu. Bu istisnai, geçici önlemler 1 Nisan 2021 yılına kadar uzatıldı. Hissedar toplantıları kamera önünde çevrimiçi olarak yapabilmekteler, yani toplantıya fiziki katılım sağlayamamaktadırlar. Finansal Piyasalar Kurumu’nun (AMF) borsada iĢlem gören Ģirketlerin kurumsal yönetiĢimine iliĢkin 2020 raporunda da vurguladığı gibi bu önlemler kriz döneminde Ģirketlerin iĢleyiĢinin devamlılığını sağladı. Ancak bir dereceye kadar bazı hissedarların tartıĢmaya katılmak, sözlü sorular sormak veya toplantı sırasında yeni kararlar sunmak gibi haklarını da baltaladı (https://iclg.com).
ĠKĠNCĠ BÖLÜM KOBĠ’LERE GENEL BAKIġ
ÇalıĢmanın ikinci bölümünde KOBĠ kavramının ortaya çıkıĢı, tanıtımı ve sınıflandırmasında kullanılan kriterleri ele alındıktan sonra Fas KOBĠ’lerin yapısı, özellikleri, avantajları ve karĢılaĢtıkları ana sorunlar ile ilgili bilgiler verilip, Fas’ta KOBĠ’lerin ekonomik ve sosyal açısından önemi ve KOBĠ’lere Sağlanan TeĢvikler ve Destek Sağlayan KuruluĢlar ele alınacaktır.
2.1. KOBĠ Kavramının Ortaya ÇıkıĢı
KOBĠ, kökenlerinden beri zanaat biçiminde bilinen çok eski bir olgudur, altmıĢların sonundan baĢlayarak, geliĢmiĢ ülkelerde "Fordist" olarak nitelendirilen ekonomik kalkınma modelinin krize girmesiyle ortaya çıkmıĢtır. ĠĢçiler büyük Taylorize fabrikalarda çalıĢma koĢullarına karĢı isyan ederken, tüketiciler ve özellikle gençler bu dev firmaların ürettiği standartlaĢtırılmıĢ ürünlerden giderek daha fazla uzak durmaktadır. Akademik açıdan, belirli sayıda yazar, Ģirketlerin yoğunlaĢmasını teĢvik eden ölçek ekonomisi mantığının (kapitalizmde çok eski bir fenomen) artık iĢlemediği sonucuna varmıĢtır. Bu yeni bağlamda, küçük iĢletmeler bir kez daha ekonomik faaliyete en uygun organizasyon biçimi haline gelmiĢtir.
1970'lerin ortalarından itibaren, KOBĠ'lerin analizinde uzmanlaĢan iki eğilim ayırt edildi, bir yandan, özgüllük (spesifite) eğilimi küçük iĢletmelerin karakteristik çizgilerini vurgulamayı ve KOBĠ organizasyonu için belirli bir teori önermeyi amaçlıyor. Öte yandan, çeĢitlilik akımı, KOBĠ dünyasının heterojenliğini sıralamak ve sınıflandırmak amacıyla tipolojiler kurmayı amaçlamaktadır. Bu durumda KOBĠ’yi bir araĢtırma alanı olarak değerlendirilmeyi baĢlamaktadır (Filion, 1997).