Kurumlar Arası Bilgi Paylaşımı Eksikliği

Öğrencilerin eğitim gördüğü ortaöğretim kurumlarına, ortaokuldan ya da nakil geldikleri dengi kurumlardan öğrenciler ve bu öğrencilerin aile durumuyla ilgili bazı bilgiler gelmektedir. Anne babayla ilgili; meslek, sürekli hastalık durumu, ölüm durumu, birlikte ya da ayrı oldukları ve engel durumu MEB e-okul sistemi üzerinden ortaöğretim kurumlarına ulaşmaktadır. Öte yandan öğrencilerle ilgili; özel eğitim durumu, ekonomik durum, evde aile dışında yaşayan olup olmadığı, geçirdiği kaza, geçirdiği hastalık, sürekli hastalığı, sürekli kullandığı ilaçlar, kullandığı cihaz ve protezler vb. bilgiler aynı sistem üzerinden ortaöğretim kurumlarına gelmektedir. Ayrıca çocukla ilgili mahkemeye intikal etmiş bir durum varsa mahkemenin talebiyle milli eğitim müdürlükleri aracılığıyla danışmanlık tedbiri, eğitim tedbiri ve sağlık tedbiri uygulaması okullara ulaştırılmaktadır.

83 Araştırmanın bulgularına göre yukarıdaki bilgiler, öğrencinin bir önceki okulu tarafından sisteme büyük çoğunlukla işlenmemekte, eksik işlenmekte ya da güncellenmemektedir. Aynı zamanda bu bilgilerin parçalanmış aile çocukları ve onların sorunlarını öğrenmek için yetersiz olduğu anlaşılmaktadır. Bu bilgiler resmi veriler üzerine oluşturulmaktadır. Dolayısıyla ebeveynlerin hukuki boşanmaları dışında ayrı yaşamaları ve ailede yaşanan şiddetli geçimsizliklere ulaşma imkânı yoktur. Aşağıdaki alıntılar sorunu açıklaması ve örneklemesi açısından önem arz etmektedir.

K2: Bir önceki kurumdan çocuğun ailesinin durumu geliyor ama işlenmemiş olabiliyor, yani yeterli olmuyor ya da yanlış oluyor. Bunlar bize eski okulundan gelse tabii ki çocuğa yaklaşımımız açısından çok çok iyi olur. Okul açıldıktan sonra biz tamamlamaya çalışıyoruz. Ama süreç uzuyor, mesela risk haritasını çıkardıktan sonra görüşmelere başlıyoruz görüşmeye ya da bir problem çıktığında. Tabi kriz yaşanmış oluyor önleyici tedbirde geç kalmış oluyoruz.

K19: Diğer okuldan [Öğrencinin geldiği ortaokulu kastetmektedir.] dosya gelmez, nakil geldiği okuldan da gelmez. Sadece e-okulda bazı bilgileri var. Orada boşanma, ölüm gibi bilgiler var ama detaylı değil, yetmez…

K21: …e-okulda ne geldiyse o. Orda birkaç bilgi var veliyle ilgili öğrenciyle ilgili. …ama şiddetli geçimsizlikten anne baba evi ayırmış, resmi boşanma olmamış ise onu bilemiyoruz. En çok da sorun yaşadığımız öğrenci grubu bunlar zaten.

K12: …çok detaylı, derin mevzular gelir. Mesela danışmanlık tedbiri, eğitim tedbiri, sağlık tedbiri kararı alınmışsa çocukla ilgili yasal olarak onlar gelir, mahkeme ister onu da...

Aile parçalanmasının büyük bir bölümü evliliğin ilk yıllarında gerçekleşmektedir (TÜİK, 2018b). Dolayısıyla bu çalışmanın ortaöğretim seviyesinde yapıldığı düşünülürse aile parçalanmasının çoğunlukla öğrencinin henüz liseye başlamadan önceki yıllarında gerçekleştiği kabul edilebilir. Bu öğrencilerin ortaöğretimde yaşadığı sorunların belirlenmesi ve çözümünde çocuğun ortaokul, ilkokul ve okul öncesi dönemlerindeki durumunun bilinmesi önem arz etmektedir.

84 Öğrencinin alt kademe eğitim kurumlarında yaşadığı sorunlar, sınıf ve rehberlik öğretmenlerinin görüşü, çocuğun velayet durumu, ailenin parçalanma sürecini nasıl atlattığı vb. bilgilerin ortaöğretim kurumlarına ulaştırılmasının önemli olduğu anlaşılmaktadır. Böylelikle okul yönetimi ve öğretmenler zaman kazanacak ve sorunları daha iyi tespit edip bu sorunlara etkili çözümler üretebileceklerdir. Konunun daha iyi anlaşılması için katılımcı görüşlerine dair örnekler aşağıdaki alıntılarda verilmiştir.

K12: Parçalanmış aile çocuklarıyla ilgili gizlilik dışı bilgiler de benzeri şekilde bize gelse iyi olur. Zaman kazanırız bir defa, artı çocuk önceki eğitim yıllarında aileden kaynaklı ne tür sorun yaşamış bunu bilmek çok iyi olur. Şimdilerde istenmedik davranışlarının altında belki de geçmişte yaşadığı bizim bilemediğimiz ailevi nedenler var.

K21: Velayet ya da boşanma varsa çocuğun süreci nasıl atlattığı, yapılan çalışmalar, süreçle ilgili rehber öğretmenin görüşü bunlar bize e okul sisteminden gelse çok faydalı olur hocam. Az önce de bahsettim, boşanmalar lisede değil daha çok bizden önce oluyor. Biz kendi çabamızla öğrenmeye çalışıyoruz, tabi hepsini başaramıyoruz.

K11: Önceki eğitim kurumundan çocukla ilgili bilgiler mutlaka gelmeli. Atıyorum çocukta bir sorunla karşılaştık. Elimizde geçmiş yıllara ait öğretmen görüşü olsa babası öldüyse süreci nasıl atlattığı, ailede boşanma olmuşsa çocuğa etkileri nasıl oldu, çocuk içine mi kapandı agresif bir kimliğe mi büründü… Biz bunları bilsek bugünkü davranışlarını, tepkilerini daha iyi yorumlamaz mıyız? Tabii ki de sağlıklı yorumlarız, öyle değil mi hocam? Bunu bir nevi öğrencinin kullanma kılavuzu gibi düşünün. Şimdi bu olmayınca ne oluyor biliyor musunuz? Öğrencinin evine gideceksiniz, çocukla bire bir görüşeceksiniz, belki gerekirse eski öğretmeniyle görüşeceksiniz.

Öğrencisinin ortaöğretim öncesi durumunu ve yaşadığı sorunları bilmediği için bu sorunları çözmede zorlanan ve kendi çabasıyla konu hakkında bilgi edinmeye çalışan bir müdür yardımcısının ifadeleri, konunun önemini belirtmesi için aşağıdaki alıntıda verilmiştir.

85 K10: Bir öğrencimin davranışlarında anormallik seziyordum ve zaman buldukça öğrenciyi izlemeye çalıştım. Ama öğrenci hakkında yeterli bilgi edinemedim. Ee bende dosyası da yok. Bildiğim tek şey anne baba boşanmış. Bir önceki okulundaki rehber öğretmeni aradım. Rehber öğretmenden iki defa intihar girişiminde bulunduğunu ve okulun risk haritasında olduğunu öğrendim. Ama ne zaman, bir sürü çaba sonrasında geç de kalabilirdim. Niye bize bunu bildirmediniz dediğimde “Hocam biz bunları size göndermekle mükellef değiliz ki.” dedi. Parçalanmış aileye sahip öğrencilerin bu tip bilgileri bizimle paylaşılmalı.