Bu çalıĢmada Milli Eğitim Bakanlığı‟na bağlı ilköğretim okullarında, Ġngilizce derslerine katkı sağlamak amacıyla kullanılan DynEd Eğitim Yazılımı‟nın kullanılabilirliği incelenmiĢtir. AĢağıda kullanılabilirlik testi için kullanılan materyaller hakkında kısa bilgiler verilmiĢtir. Bu test materyalleri uzman görüĢlerinden yararlanılarak geliĢtirilmiĢtir.
Kullanıcı Bilgi Anketi
AraĢtırma hakkında kısa bir bilgi verilmiĢ olup, araĢtırmada katılımcıların demografik bilgileri ve genel profilleri ile ilgili veri toplamak amacı ile hazırlanan 8 sorudan oluĢmaktadır. Anket ile katılımcıların yaĢ, cinsiyet, bilgisayar ve internet kullanımlarına iliĢkin bilgiler toplanmıĢtır (Ek-1).
Kullanıcı Görev Formu
Görev, bir sistemin kullanılabilirlik değerlendirmesi yapılırken kullanıcılar tarafından tamamlanması ya da ulaĢılması istenilen iĢlemler bütünüdür. Görevler, DynEd Eğitim Yazılımı‟nın kullanımını temsil eden 10 görevden oluĢmaktadır. Bu 10 görevin anlaĢılır ve uygun olup olmadığını anlamak üzere, 4 Ġngilizce öğretmeninin görüĢü alınmıĢ ve bu görüĢler doğrultusunda gerekli düzeltmeler yapılmıĢtır. Katılımcılar verilen 10 görevi yaparken, gözlem yolu ile yazılımın etkililiği ve verimliliği ölçülmeye çalıĢılmıĢtır. AraĢtırmada kullanılan görev listesi Ek-2‟de verilmiĢtir.
Gözlem Formu
AraĢtırma esnasında uzman tarafından, katılımcının görev tamamlama baĢarı durumlarının, süre ve hata sayılarının not edildiği formdur (Ek-3). Kronometre kullanarak her bir görevin ne kadar sürede tamamlandığı kaydedilmiĢtir.
Görüşme Formu
DynEd Eğitim Yazılımı‟nın kullanıcı memnuniyetini ölçmek üzere hazırlanan yapılandırılmıĢ 7 sorudan oluĢmaktadır. Katılımcılar verilen görevleri yaptıktan sonra, görüĢme sorularına yazılı cevap vermiĢler ve cevapların detaylandırılması için uzman tarafından sözlü olarak sorular yeniden sorulmuĢ ve verilen cevaplar not alma yöntemiyle daha detaylı olarak kaydedilmiĢtir (Ek-4).
Deneysel ĠĢlem
Bu çalıĢmada, DynEd Eğitim Yazılımı‟nın kullanılabilir olup olmadığını tespit etmek amacıyla yapılan iĢlemler yer almaktadır.
AraĢtırma deneyi, Etimesgut Atatürk Ġlköğretim Okulu BiliĢim Teknolojileri Sınıfı‟nda, gerçek kullanım çerçevesinde gerçekleĢtirilmiĢtir. Uygulama esnasında katılımcılara ilk olarak tez çalıĢmasının amacı ve uygulama ile ilgili kısa bir açıklama yapılmıĢ, katılımcıların Ġngilizce öğrenmeyi ne kadar baĢardıkları değil, sistemin ne kadar baĢarılı olduğunun ölçüleceği belirtilerek katılımcılar rahatlatılmıĢ ve uygulama sonunda katılımcının bu çalıĢmaya sağlayacağı fayda vurgulanmıĢtır. Uygulamaya geçmeden önce BiliĢim Teknolojileri Sınıfı‟nda sessizlik ve kullanıcının uygulamaya odaklanması sağlanmıĢtır. Katılımcılardan ilk olarak katılımcı bilgi formunu (Ek-1) doldurmaları istenmiĢ, ardından da kullanıcı testine geçilmiĢtir. Katılımcılardan görev formunda (Ek-2) yer alan 10 görevi birinci görevden baĢlayarak sırasıyla tamamlamaları istenmiĢtir. Katılımcıların görevleri yerine getirmesi sırasında araĢtırmacı kendilerine hiçbir yardımda bulunmamıĢtır. AraĢtırmacı tarafından her kullanıcının her bir görevi tamamlayıp tamamlayamadığı, kaç hata ile bitirdiği ve ne kadar sürede tamamladığı kaydedilmiĢtir. Uygulamanın ardından kullanıcı memnuniyetini ölçmek üzere kullanıcı memnuniyet formlarını kullanıcılar doldurmuĢlar ve araĢtırmacı tarafından sesli düĢünme yöntemi ile kullanıcıların görüĢme sorularına verdiği cevapların detaylandırılması sağlanmıĢ, her görüĢme sorusu altına notlar alınmıĢtır.
Bu çalıĢma kapsamında kullanılan gözlem ve görüĢme formları literatürde yer alan çalıĢmalardan ve bu alanda geliĢtirilmiĢ olan anketlerden (Questionnaire for User Interface Satisfaction – QUIS, Web Site Analysis and Measurement Inventory - WAMMI, Software Usability Measurement Inventory - SUMI) esinlenilerek hazırlanmıĢtır.
ġekil 7. DynEd eğitim yazılımına giriş arayüzü (1. İşlem)
ġekil 8. DynEd yazılımı içindeki English For Success bölümüne giriş arayüzü (2. İşlem)
ġekil 9. English For Success bölümündeki ünitelerin ekran görüntüsü (1. Üniteye giriş - 3. İşlem)
ġekil 12. Çalışma kayıtlarına giriş ekran görüntüsü (14. İşlem)
ġekil 14. DynEd Sisteminden Çıkış (16. İşlem)
3.5. Verilerin Analizi
AraĢtırmada nicel ve nitel veriler toplanmıĢtır. ÇalıĢmadan elde edilen veriler SPSS 15.0 istatistik programı kullanılarak betimsel analiz yöntemiyle çözümlenmiĢtir. Verilerin daha önceden belirlenen temalara göre özetlenip yorumlandığı betimsel analiz yaklaĢımında amaç, elde edilen bulguları düzenlenmiĢ ve yorumlanmıĢ bir biçimde okuyucuya sunmaktır (Yıldırım & ġimĢek, 2005). Kullanıcı bilgi anketinde her bir maddede bulunan soruların frekansı ve yüzdeleri SPSS programı kullanılarak hesaplanmıĢtır. Yazılımın etkililiği (görev tamamlama baĢarısı) ve verimliliğine (süre ve hatalı tıklama sayısı) iliĢkin nicel veriler kullanıcı testleri sırasında kullanılan gözlem tekniği ile elde edilmiĢtir. Kullanıcı memnuniyeti ise nitel araĢtırma yöntemleri
kullanılarak analiz edilmiĢtir. Böylece öğrenci görüĢlerinden yararlanarak DynEd Eğitim Yazılımı‟nın kullanıcı memnuniyeti ile ilgili sonuçlara ulaĢılmıĢtır.
BÖLÜM IV
Bulgular ve Yorum
AraĢtırmada elde edilen bulgulara iliĢkin betimsel istatistikler ve istatistiklere dayalı yorumlar aĢağıda yer almaktadır.
1. DynEd İngilizce Dil Eğitim Yazılımı’nın etkililik düzeyi nedir?
AraĢtırmada DynEd Eğitim Yazılımı‟nın etkililiği (effectiveness), katılımcıların görev tamamlama baĢarısı ile ölçülmüĢtür. 15 katılımcı görev listesindeki 10 görevi sırasıyla yaparak sistemi kullanmıĢlardır. Katılımcıların görev tamamlama baĢarı yüzdeleri Tablo 5‟te verilmektedir.
Tablo 5. Katılımcıların görev tamamlama başarı dağılımları (N=15)
GÖREVLER Nª % Görev 1 15 100 Görev 2 15 100 Görev 3 15 100 Görev 4 15 100 Görev 5 15 100 Görev 6 14 93,3 Görev 7 15 100 Görev 8 15 100 Görev 9 14 93,3 Görev 10 14 93,3 Ortalama 14,7 98
Tablo 5‟e göre; Görev 1, 2, 3, 4, 5, 7 ve 8‟de 15 katılımcının tamamı tarafından; Görev 6, 9 ve 10‟da ise; 14 katılımcı tarafından baĢarı sağlanmıĢtır. Katılımcı 3, 6. Görevi; katılımcı 8 ise 9 ve 10‟uncu görevleri tamamlayamamıĢlardır. Katılımcı 3, tekrar etme düğmesini bulamamıĢ ve 6. Görevi (Anlamadığı bölümleri tekrar etme) gerçekleĢtirememiĢtir. Katılımcının bu görevi gerçekleĢtirememesi daha önceki bilgisayar kullanım deneyimlerinde tekrar etme için kullanılan simgeyi hiç görmemiĢ olmasına bağlanabilir. Katılımcı 8, görev listesindeki ilk 8 görevi tamamladıktan sonra 9. Görevi (Hata sayısını, aldığı puanı kontrol etme) ve 10. Görevi (Sistemden çıkıĢ) okumadan sistemi kapatmıĢtır. Bu katılımcının sistemi direk kapatması katılımcının endiĢeli, heyecanlı ya da sıkılmıĢ olmasına bağlanabilir. Katılımcıların görevleri tamamlama ortalaması % 98‟dir.
DynEd Eğitim Yazılımı‟nı kullanan katılımcılar en çok Görev 7‟de (Mikrofonu kullanınız ve konuĢtuğunuzu dinleyiniz) zorlanmıĢlardır. Bütün katılımcılar bu görevi yardımsız tamamlamıĢlar, fakat 5 katılımcı 60 sn. sınırını aĢmıĢtır. Katılımcıların tamamı bu görevi tamamlamasına rağmen, tamamlanması en uzun zaman alan görev olmuĢtur. Mikrofonu nasıl kullanacakları, seslerini kaydettikten sonra nasıl dinleyecekleri konusunda sıkıntı yaĢamıĢlardır.
2. DynEd İngilizce Dil Eğitim Yazılımı’nda bulunan özellikleri ve işlevleri kullanılırken harcanan zaman ve yapılan hata sayısı nedir?
Yazılımın verimliliği, katılımcıların DynEd Ġngilizce Dil Eğitim Yazılımı‟nda bulunan özellikleri ve iĢlevleri kullanılırken harcadıkları zaman ve yaptıkları hata sayısına göre ölçülmüĢtür. Katılımcılar verilen görevleri yerine getirirken her bir iĢlemde harcadıkları zaman ve hata sayıları araĢtırmacı tarafından saniye cinsinden kaydedilmiĢtir. Her bir kullanıcı için her bir görevi yaparken harcadıkları süreler Tablo 6‟da gösterilmiĢtir.
Görev
Katılımcı
G1 G2 G3 G4 G5 G6 G7 G8 G9 G10
Toplam
Katılımcı Katılımcı Ortalama
Standart Sapma K1 23 2 4 2 1 1 60 5 4 4 106 10,60 18,52 K2 13 4 4 2 1 2 18 4 5 2 55 5,50 5,54 K3 34 6 2 2 1 Yok 60 3 30 6 144 16,00 20,74 K4 10 4 4 1 1 2 14 5 2 2 45 4,50 4,28 K5 13 2 6 2 2 10 21 7 11 1 75 7,50 6,38 K6 30 18 38 3 1 60 60 16 35 11 272 27,20 21,30 K7 46 20 7 6 3 25 31 7 7 8 160 16,00 14,13 K8 60 19 7 2 1 4 60 19 Yok Yok 172 21,50 24,77 K9 35 20 8 2 1 2 56 7 5 8 144 14,40 17,95 K10 24 17 11 2 1 3 38 6 3 10 115 11,50 11,86 K11 37 22 11 2 1 3 7 7 7 18 115 11,50 11,24 K12 38 22 13 1 1 3 30 8 6 10 132 13,20 12,76 K13 60 18 9 3 1 3 60 8 4 8 174 17,40 22,95 K14 32 25 10 1 1 5 11 5 10 5 105 10,50 10,24 K15 60 31 7 1 1 3 57 7 5 4 176 17,60 23,24 Görev Tam. Toplam Süreleri 515 230 141 32 18 126 583 114 134 97 1990 199 - Görev Ortalamaları 34,33 15,33 9,40 2,13 1,20 9,00 38,87 7,60 9,57 6,93 132,67 13,66 - Standart Sapma 25,01 9,26 8,49 1,25 0,56 15,91 20,98 4,31 10,07 4,53 - - -
sınırını aĢmıĢ fakat görevi tamamlamıĢ 2 katılımcının tamamlayamadığı 3 görev ( 6. Görev “Anlamadığı bölümleri tekrar etme”, 9. Görevi “Hata sayısını, aldığı puanı kontrol etme” ve 10. Görevi “Sistemden çıkıĢ” ) veri analizi yapılırken hesaba katılmamıĢtır. Katılımcılar görevleri tamamlarken hiçbir Ģekilde yardım almamıĢlardır.
Görev 1‟i tamamlamak için katılımcılar ortalama 34,33 sn. harcamıĢlardır. Bu görev DynEd sistemine giriĢi kapsamaktadır. Bu görev tamamlanırken 4 hata yapılmıĢtır, bu hatalar yanlıĢ bilgi giriĢinden kaynaklanmıĢtır. 3 katılımcı 60 sn. sınırını aĢmıĢtır. 60 sn. sınırının aĢılma sebebi sistemin geç açılmasına ve bazı katılımcıların yanlıĢ veri giriĢi yapmalarına bağlanabilir.
Görev 2, toplam 2 iĢlem basamağından oluĢmuĢtur ve katılımcılar bu görevde ortalama 15,33 sn. harcamıĢlardır. “English For Success içinde 1. Üniteye giriĢ” iĢlemlerini kapsamaktadır. Bütün katılımcılar görevi tamamlamıĢlardır.
Katılımcılar, Görev 3 için ortalama 9,4 sn. harcamıĢlardır. Bu görev, 2 iĢlem basamağından oluĢan “1. Ünitede Warm Up etkinliğini açıp, Listening Practice aktivitesini yapma” iĢlemlerini kapsamaktadır. Katılımcılar hiçbir hata yapmadan bu görevi tamamlamıĢlardır.
Görev 4 için katılımcılar ortalama 2,13 sn. harcamıĢlardır. “Dersi durdurma” iĢlemi olan bu görevde hiç hata yapılmamıĢtır.
Görev 5, “Dersi BaĢlatma” iĢlemini kapsamaktadır ve 1,2 sn ile en kısa sürede tamamlanan görevdir. Katılımcılar hiç hata yapmadan iĢlemi tamamlamıĢlardır. Katılımcıların Görev 4 ve 5‟i kısa sürede tamamlamaları yapılan iĢlemin kolay olmasından ve katılımcıların buna benzer simgeleri daha önce kullanmıĢ olabilmelerinden kaynaklanabilir.
Katılımcılar, Görev 6 için ortalama 9 sn. harcamıĢlardır. Katılımcı 3, bu görevi tamamlayamamıĢtır, görevi tamamlayamama nedeni tekrar etme düğmesini bulamamasına bağlanabilir. Bu tamamlanamayan görev için ortalama süre
hesaplanırken bu katılımcı hesaba katılmamıĢ, 14 katılımcının ortalama süresi bulunmuĢtur. Katılımcı 6 ise görevi tamamlamıĢ fakat 60 sn. sınırını aĢmıĢtır.
Görev 7, “Mikrofonu kullanma ve söylediğini dinleme” iĢlemlerinden oluĢmaktadır. Bu görev, ortalama 38,87 sn. ile katılımcıların en fazla sürede tamamladığı ve en zorlandığı görev olmuĢtur. Katılımcılar toplamda 23 hata yapmıĢtır. Hata sayısının ve iĢlemleri tamamlamak için harcanan sürenin fazla olmasının sebebi, katılımcıların mikrofonu nasıl kullanacaklarını, seslerini kaydettikten sonra nasıl dinleyeceklerini ya da sistemin sesi algılaması için yakın mesafeden konuĢulması gerektiğini bilmemelerine bağlanabilir.
Konu bitiminde ünite sayfasına geri dönme iĢlemini kapsayan Görev 8‟de katılımcılar ortalama 7,6 sn. harcamıĢlar ve iĢlemleri hatasız tamamlamıĢlar.
Hata sayısını ve aldığı puanı kontrol etme iĢlemlerini kapsayan Görev 9‟da Katılımcı 8, sayfa kapatma düğmesine tıklayarak sistemden çıkmıĢtır. Bu katılımcı ortalama süre hesaplanırken hesaba katılmamıĢ, bu görevi tamamlamak için harcanan ortalama süre olan 9,57 sn. 14 katılımcının iĢlemleri yaparken harcadığı sürelere göre hesaplanmıĢtır.
Katılımcılara verilen son görev olan Görev 10‟da sistemden çıkıĢ iĢlemi için katılımcılar ortalama 6,93 sn. harcamıĢlardır. Bu ortalama 14 katılımcının görevi tamamlarken harcadığı sürelere göre hesaplanmıĢtır, çünkü Katılımcı 8, Görev 9 ve 10‟u yapmadan sistemi kapatmıĢtır.
Ortalama 27,2 sn. ile görevleri en uzun sürede tamamlayan Katılımcı 6 olmuĢtur. Bu katılımcı 2 görevi 60 sn. sınırını aĢarak tamamlamıĢtır. Katılımcı 8 ise Görev 9 ve 10‟u tamamlayamamamıĢ, ilk 8 görevin 2‟sinde 60 sn. sınırını aĢarak ortalama 21,5 sn. ile ilk 8 görevi tamamlamıĢtır.
Katılımcıların tüm görevleri tamamlamaları için harcadıkları sürelerin ortalaması 13,66 sn. dir, bu süre üst sınır olan 60 sn. den daha kısa bir süredir. Ortalama sürenin üst sınırdan az olma sebebi katılımcıların yazılımı durdurma, baĢlatma, sistemi kapatma
gibi görevleri tamamlama kolaylığına ve bu simgeleri tanımıĢ olmaları daha önceki bilgisayar kullanım deneyimlerine bağlanabilir.
AraĢtırmada kullanılabilirlik ölçümünde kullanılan verimlilik alt ölçütlerinden bir diğeri ise kullanıcıları görevleri gerçekleĢtirirken yaptıkları hatalı tıklama sayısıdır. Hatalı tıklama sayıları, katılımcıların test esnasında görevlere ulaĢabilmek için kullandıkları adımlara göre, hatalı tıklamalar üzerinden elde edilmiĢtir. Katılımcıların görevleri gerçekleĢtirirken yaptıkları hatalı tıklama sayıları Tablo 7‟de gösterilmiĢtir.
Tablo 7. Görevleri gerçekleştirirken yapılan hatalı tıklama sayıları ve ortalamaları
GÖREVLER Hata Sayısı Ortalama(%)
Görev 1 4 1,67 Görev 2 5 2,08 Görev 3 0 0,00 Görev 4 0 0,00 Görev 5 0 0,00 Görev 6 8 3,33 Görev 7 23 9,58 Görev 8 0 0,00 Görev 9 5 2,08 Görev 10 1 0,42 Toplam 46 19,17
1, 4, 5, 6 ve 10 numaralı görevler birer iĢlem; 2, 3, 7 ve 9 numaralı görevler ikiĢer iĢlem ve 8. görev ise üç iĢlem basamağı içermektedir. Her bir katılımcı görev listesindeki 10 görevin içerdiği 16 iĢlemi yaparken bazı iĢlemlerde hatalar yapmıĢlardır. Tüm kullanıcılar gerçekleĢtirdikleri 240 iĢlem sırasındaki toplam hata sayısı 46‟dır (% 19,17). Toplam hata sayısı, katılımcıların bu yazılımı ilk defa kullandıkları göz önünde bulundurulduğunda düĢüktür. Çok iyi tasarlanmıĢ arayüze sahip yazılımları ilk defa kullananların dahi bir süre için belli sayıda hata yaptıkları bilinmektedir. Ayrıca, bir yazılım ne kadar mükemmel tasarlanmıĢ ve bir kullanıcı o yazılımın kullanımı konusunda ne kadar tecrübeli olursa olsun psikolojik ve çevresel etmenler kullanım
sırasında belli sayıda hata yapılmasına sebebiyet verir. Bunlara ek olarak, bir yazılımın sahip olduğu özellikler, bireysel farklılıklardan ötürü tüm kullanıcılar için uygun olmayabilir. Bilindiği üzere bireysel farklılıklar, bireylerin çevreyi algılamaları, iletiĢim Ģekilleri ile bilgiyi alma, iĢleme ve depolamada kullandığı yol ve yöntemleri etkilemekte, etkileĢim içinde oldukları ortamla ilgili beklentilerinde değiĢikliklere yol açabilmektedir (Daniels, 1996; Akt: Özdemir, Somyürek ve Atasoy, 2007).
3. DynEd İngilizce Dil Eğitim Yazılımı ile ilgili olarak kullanıcının memnuniyet düzeyi nedir?
Bruce (1998), kullanım sıklığı ve niteliği ile kullanıcı memnuniyeti arasında doğru orantı söz konusu olduğunu, kullanım sıklığının artması becerilerin artmasına, becerilerin artması ise kullanıcı memnuniyetinin artmasına neden olduğunu, aynı Ģekilde, kullanıcı memnuniyeti arttıkça kullanım oranının da artacağını belirtmiĢtir (Akt. Gürses, 2006). Öğrenmenin gerçekleĢmesi için kullanıcıların bilgiyi yapılandırmaları, kendilerine göre yorumlamaları, paylaĢmaları ve bu bilgi üzerinde düĢünce ve kavram geliĢtirmeleri gerekir. Bu nedenle ara yüz ile kullanıcı arasında sağlam bir etkileĢim kurulmalıdır. Örneğin program kullanıcının sorularına tutarlı yanıtlar verebiliyorsa, kullanıcı ile ara yüz arasında olumlu bir etkileĢim gerçekleĢir (Karabeyaz, 2005).
AĢağıda sistemi ilk defa kullanan katılımcılarla yapılan görüĢmeler ile memnuniyet düzeyi ile ilgili sonuçlar verilmiĢtir.
Katılımcıların 12‟si (%80), yazılımı kullanırken eğlendiklerini, 3‟ü (%20) ise eğlenmediklerini belirtmiĢlerdir (Tablo 8). Yazılımı kullanırken eğlendiklerini söyleyen katılımcılar, yazılım hem görsel hem iĢitsel öğeler içerdiğinden Ġngilizce‟yi eğlenerek, oyun oynar gibi öğrendiklerini ifade etmiĢlerdir. Yazılımı kullanırken eğlenmediğini söyleyen katılımcılar ise, sistemin ağır çalıĢtığını, yazılımı kullanırken zorlandıklarını ve Ġngilizce‟yi sevmediklerini belirmiĢlerdir. Bir programın ara yüzü ne kadar iyi tasarlanmıĢ olursa olsun, bazı kullanıcılar bazı kısımları beğenmeyebilir. Bu nedenle ekrandaki renkleri, yazının görünümünü ya da varsayılan özelliklerini değiĢtirmek isteyebilirler. Esnek biçimde tasarlanmıĢ ara yüzler kullanıcının bu isteklerine cevap verir nitelikte olmalıdır (Karabeyaz, 2005).
Tablo 8. Yazılımı Kullanmanın Eğlenceli Olup Olmadığına İlişkin Katılımcı Görüşleri
Eğlenceli N %
Evet 12 80
Hayır 3 20
Toplam 15 100
Katılımcıların % 86,7‟si yazılımı ilk kez kullanımlarında zorlandıklarını, bunun sebebi olarak da sisteme giriĢ ve çıkıĢların zaman aldığını, yazılımdaki bazı araçların kullanımının zor olduğunu göstermiĢlerdir (Tablo 9). Katılımcıların en zorlandığı görev “mikrofon kullanmayı ve söylediğini dinleme” yi kapsayan Görev 7 olmuĢtur, 10 katılımcı özellikle mikrofon kullanmada zorluk yaĢadıklarını, birkaçı ise tekrar etmede ve puan kontrolünde zorlandıklarını ifade etmiĢlerdir. Ekranda kullanılan buton, resim ya da ikonların amacı açık olmalıdır. Bir botunun ne iĢe yaradığını anlamak için ona tıklamak, üstelikte istenmeyen bir iĢleme neden olursa sinir bozucu olabilir. ġayet bir resim ya da ikonun tıklanması gerekiyorsa bu resim ya da ikon tıklanabilir görünmelidir (Karabeyaz, 2005).
Tablo 9. Katılımcıların Yazılımı İlk Kullanmada Zorlanma Durumuna İlişkin Görüşleri
Zorluk N %
Evet 13 86,7
Hayır 2 13,3
Toplam 15 100
Tablo 10, katılımcıların sayfalarda gezinme kolaylığına iliĢkin görüĢlerini göstermektedir. Buna göre, katılımcıların % 66,7‟si sayfalarda gezinirken zorlanmadıklarını, % 33,3‟ü ise sistemin geç açılmasından dolayı kolayca gezinemediklerini ifade etmiĢlerdir. Kullanıcıların çevrimiçi eğitim programlarını kullanırken karĢılaĢtıkları en önemli sorunlardan biri de bilinmeyen bir ortamda gezinmektir (navigasyon). Bu nedenle kullanıcı ara yüzü tasarlanırken yeteri kadar görsel ya da iĢitsel ipuçları sağlanmalıdır. Yapılan araĢtırmalar; ara yüz tasarımında basitlik ve tutarlılığın önemini vurgulamaktadır. Kullanıcı odaklı navigasyonun amacı,
kullanıcının programın neresinde olduğunu, buraya nasıl geldiğini ve buradan nereye gidebileceğini anlamasını sağlamaktır. Ġyi bir navigasyon tasarımı bilgiye ulaĢmak için kısa ve basit yollar sunar ve navigasyon adımlarını en aza indirir (Karabeyaz, 2005).
Tablo 10. Katılımcıların Sayfalarda Gezinme Kolaylığına İlişkin Görüşleri
Gezinme Kolaylığı N %
Evet 10 66,7
Hayır 5 33,3
Toplam 15 100
Tablo 11‟de katılımcıların % 86,7‟si yazılımın neresinde olduklarını kolaylıkla bildiklerini, %13,3‟ü ise yazılımın neresinde oldukları yazılımda detaylı olarak belirtilmediğinden kolay bir Ģekilde anlamadıklarını ifade etmiĢlerdir.
Tablo 11. Katılımcıların yazılımın neresinde olduğunu kolaylıkla bilip bilmediğine ilişkin görüşleri
Bulunma Kolaylığı N %
Evet 13 86,7
Hayır 2 13,3
Toplam 15 100
Katılımcıların tamamı yazılımı kullanmanın gerekli olduğunu belirtmiĢlerdir (Tablo 12). Yazılımda bulunan iĢitsel öğelerin telaffuzlarını geliĢtirdiklerini, Ġngilizce öğrenmelerine katkı sağlayacağını ifade etmiĢlerdir.
Tablo 12. Katılımcıların yazılımı kullanmanın gerekliliğine ilişkin görüşleri
Kullanım Gerekliliği N %
Evet 15 100
Hayır 0 0
Ġyi tasarlanmıĢ bir ara yüzün kullanıcıya, yürüttüğü iĢlemlere yönelik geribildirim vermesi gerekir. Geribildirim ile kullanıcıya giriĢlerinin sistem tarafından kabul edildiği bildirilir. Kullanıcı ve ara yüz arasındaki etkili iletiĢim kullanıcı memnuniyetini arttıran önemli bir unsurdur (Karabeyaz, 2005). Katılımcıların DynEd Eğitim Yazılımı‟nın kullanımına iliĢkin memnuniyet düzeyleri Tablo 13‟ te sunulmaktadır.
Tablo 13. Katılımcıların yazılımı kullanma memnuniyetlerine ilişkin görüşleri
Kullanım Memnuniyeti N %
Evet 15 100
Hayır 0 0
Toplam 15 100
Yazılımın kullanımına iliĢkin katılımcı memnuniyetleri incelendiğinde katılımcıların tamamının yazılımdan memnun kaldıklarını ifade ettikleri görülmektedir. Bu sonuçlar yazılımın kullanıcıda yarattığı memnuniyet düzeyinin yüksek olduğunu kanıtlamaktadır. Yazılımın kullanılabilirliği ile kullanıcı memnuniyeti arasında doğrudan iliĢki kurulamayabilir. Yani kullanıcılar hiç beğenmedikleri bir web sayfasını daha etkin, verimli ya da beğendikleri bir web sayfasını yavaĢ, yüksek hata oranı ile kullanıyor olabilirler (Frøkjær, Hertzum ve Hornbæk; 2000).
BÖLÜM V
Sonuç ve Öneriler
Bu bölümde, elde edilen bulgulardan yola çıkılarak sonuç ve önerilere yer verilmiĢtir.
Sonuç
Kullanılabilirlik kavramının üç temel niteliği; etkililik, verimlilik ve kullanıcı memnuniyetidir. AraĢtırmada DynEd Eğitim Yazılımı‟nın kullanılabilirliğinin değerlendirilmesine iliĢkin sonuçlar, etkililik, verimlilik ve kullanıcı memnuniyet düzeylerine bakılarak tespit edilmiĢtir. Yapılan kullanılabilirlik testi, eğitim yazılımının sadece tasarımcı gözüyle değil, kullanıcı gözüyle de değerlendirilmesini sağlamıĢtır.
1. Bu araĢtırmada incelenen yazılımın basit ve anlaĢılır görsel tasarımı katılımcıların görevleri az hatayla tamamlamalarında etkili olmuĢtur. Uygulama esnasında 15 katılımcı görevleri %98 ortalama ile tamamlamıĢlardır.
2. DynEd Eğitim Yazılımı‟nı kullanan katılımcılar, görevleri tamamlarken en çok Görev 7‟de (Mikrofonu kullanınız ve konuĢtuğunuzu dinleyiniz) zorlanmıĢlardır. Katılımcıların tamamı bu görevi tamamlamasına rağmen, 5 katılımcı 60 sn. üst sınırını aĢarak görevi tamamlamıĢlardır. Bu durum, Görev 7 için bir kullanılabilirlik problemi olduğunu göstermektedir. Tüm katılımcıların ortalama görev tamamlama süreleri 13,66 sn. dir.
3. Tüm katılımcılar gerçekleĢtirdikleri 240 iĢlem sırasındaki toplam hata sayısı 46‟dır (% 19,17). Toplam hata sayısı, katılımcıların bu yazılımı ilk defa kullandıkları göz önünde bulundurulduğunda düĢüktür.
4. Katılımcıların 12‟si (%80), yazılımı kullanırken eğlendiklerini, 3‟ü (%20) ise eğlenmediklerini belirtmiĢlerdir.
5. Katılımcıların % 86,7‟si yazılımı ilk kez kullanımlarında zorlandıklarını, buna sebep olarak da sisteme giriĢ ve çıkıĢların zaman aldığını, yazılımdaki bazı araçların kullanımının zor olduğunu göstermiĢlerdir. Sistemin yavaĢ açılması, yazılımın internet tabanlı olarak çalıĢmasından kaynaklanan, mikrofon gibi bazı araçların kullanım zorluğundan kaynaklanan kullanılabilirlik problemi olduğu söylenebilir.
6. Katılımcıların tamamı yazılımı kullanmanın gerekli olduğunu ve kullanırken memnun kaldıklarını ifade etmiĢlerdir.
Öneriler
AraĢtırmada, Milli Eğitim Bakanlığı tarafından, ilköğretim okullarının 4.-5.-6.-7. ve 8. sınıflarında Ġngilizce derslerine destek amaçlı kullanılan DynEd Ġngilizce Dil Eğitim Yazılımı‟nın kullanılabilirliği; etkililik, verimlilik ve kullanıcı memnuniyeti