Kul Himmet’in Etkilendiği ÂĢıklar ve ġiirleri

Kul Himmet‘in etkileĢim içinde bulunduğu Ģairlerin baĢında Pir Sultan Abdal gelir. Öyle ki kimi Ģiirleri çok küçük ayrımlarla birbirinden ayrılır derecededir. Alevi- BektaĢi Ģiirinin öncülerinden olan Pir Sultan, üslûp ve biçim olarak Kul Himmet‘i etkilemiĢtir. Bu anlamda, nazirecilik geleneği içinde Pir Sultan‘ın yeri, Kul Himmet için ayrıdır. Bir Ģiirinde;

Kahpe felek sana n‘ettim n‘eyledim Attın gurbet ele parelerimi

Âhirinde beni sıladan ettin

Bulunmaz derdimin çarelerini (ġ. 52)

dörtlüğüyle baĢlayan Kul Himmet, Pir Sultan‘ın: Kahpe felek sana n'ettim n'eyledim

Attın gurbet ile taĢımı felek Ġbtida gülmeyen sonra güler mi

Akıttın gözümden yaĢımı felek (Korkmaz, 1994: 442) ġiirine nazire olarak yazılmıĢtır. Yine Pir Sultan‘ın:

Âdemoğlu Ģu cihana gelince Yeni açmıĢ güle benzer misali Anasından doğup kırkı çıkınca

KalaylanmıĢ taĢa benzer misali (Korkmaz, 1994: 442) dörtlüğüyle baĢlayan Ģiirinin bir benzerini Kul Himmet:

Âdemoğlu Ģu cihana gelince Kuru ağaçta gül bitmiĢ gibidir

Kâmil olup on yaĢına gelince

Yükünü kumaĢtan tutmuĢ gibidir (ġ. 102) biçiminde dile getirmiĢtir. Kul Himmet:

Gel benim derdime bir derman eyle Alemler derdine derman olan ġah Hükmünün üstüne bir ferman eyle

Alemler hükmüne ferman olan ġah (ġ. 22) dörtlüğüyle baĢlayan Ģiirinde, Pir Sultan Abdal‘ın:

Gel benim derdime bir derman eyle Alemler derdine derman olansın Özümün hükmüne bir ferman eyle

Alemler hükmüne ferman olansın (Korkmaz, 1994: 42) dörtlüğüyle baĢlayan Ģiirine nazire yapmıĢtır. Yine Pir Sultan‘ın:

Hak Muhammed Ali geldi dilime Mürvet günâhıma kalma yâ Ali Külli günâhımı aldım elime Mürvet günâhıma kalma yâ Ali

dörtlüğüyle baĢlayan Ģiirine nazire olarak Kul Himmet: Hak Muhammed Ali geldi dilime

Kalma günahıma mürvet ya Ali Gine senden imdat ola kuluna

Kalma günahıma mürvet ya Ali (ġ. 43) dörtlüğünü söylemiĢtir. Kul Himmet:

Horasan‘dan kalktım sökün eyledim ġunda Kul Yusuf‘u görmeğe geldim Ġndim eĢiğine niyaz eyledim

Dergâhına yüzler sürmeğe geldim (ġ. 61) dörtlüğüyle baĢlayan Ģiirini Pir Sultan‘ın:

Horasan'dan kalktı sökün eyledi, Elestü deminin yeli geliyor. Urum abdalları akın eyledi,

BoĢandı Kevser'in seli geliyor (Korkmaz, 1994: 244) dörtlüğüyle baĢlayan Ģiirine,

Ezelden divane kıldı aĢk beni Hüseyni‘yiz mevaliyiz ne dersin Yine ta‘n edersin tarik düĢmanı

Hüseyni‘yiz mevaliyiz ne dersin (ġ. 83) dörtlüğüyle baĢlayan Ģiiri ile Pir Sultan‘ın:

Ezelden divane etti aĢk beni Hüseynî‘yim Aleviyim ne dersin Niçin dahledersin, tarik düĢmanı

Hüseynî‘yim Aleviyim ne dersin (Korkmaz, 1994: 278) dörtlüğüyle baĢlayan Ģiirine nazire yazmıĢtır. Pir Sultan‘ın

Hû erenler bir müĢkülüm var benim, Server Muhammed'in nuru kandadır AĢka düĢtüm gece gündüz yanarım,

dörtlüğüyle baĢlayan Ģiirinin bir benzeğini Kul Himmet: Aman mürvet bir müĢkülüm var benim

Naci‘nin gittiği doğru yol nedir? Besmeleden sonar Tanrı kelamı

Kudret kalemini tutan el nedir? (ġ. 101) biçiminde dile getirmiĢtir. Yine Pir Sultan‘ın:

Gece gündüz yalvarırım pirime, Seher vakti On'ki Ġmam sen yetiĢ. Kanım kaynar imamların yoluna

Seher vakti On'ki Ġmam sen yetiĢ (Korkmaz, 1994: 235) dörlüğüyle baĢlayan Ģiiri. Kul Himmet‘te küçük değiĢikliklerle:

Gece gündüz yalvarırım pîrime On‘ki Ġmam seher vakti gel yetiĢ Kanım kaynar ehl-I beytin yoluna

On‘ki Ġmam seher vakti gel yetiĢ (ġ. 118) tenzir edilmiĢtir. Kul Himmet‘in :

Biz Muhammed Ali diyenlerdeniz Dergâhına gider bu yollarımız Evvel On‘ki Ġmamı sevenlerdeniz Düvaz Ġmam okur bu dillerimiz (ġ. 127) dörtlüğüyle baĢlayan Ģiiri, Pir Sultan‘ın :

Ey yezit bizlerde kıl ü kal olmaz Biz Muhammet Ali diyenlerdeniz

Tarikat ehline mezhep sorulmaz

Biz Muhammet Ali diyenlerdeniz (Korkmaz, 1994: 103)

Ģiirine nazire olarak yazılmıĢtır. Yine nazire olmasa da, Pir Sultan‘ın Ģiirlerinden: Seyyah olup Ģu alemi gezerken

Bulamadım hakkına kail olunca Muhammed Ali‘den kuruldu pazar

Odur bize lütf-ü kerem kılıcı (Korkmaz, 1994: 328) Ģiirinden etkilenen Kul Himmet:

Seyyah oldum Ģu âlemi gezerim Çıka vardım bir örenin taĢına, Daim ören ne zamandan berisin Neler geldi neler geçti baĢıma (ġ. 7)

dörtlüğüyle baĢlayan Ģiirini yazmıĢtır. Pir Sultan Abdal‘ın : Çoktan beri yollarını gözlerim,

Hatırım sormaya yâr sefa geldin. Gönlümün yemiĢi bağı bostanı,

Ayva ile turunç nar sen mi geldin (Korkmaz, 1994: 162) dörtlüğüyle baĢlayan Ģiiri ise, Kul Himmet tarafından:

Çoktan beri yâr gözlerim ben seni Gönlümün aĢnası yâr sen mi geldin ġu hasta gönlümün bağı bostanı

Ayva turunç elma nar sen mi geldi (ġ. 79) Ģeklinde söylenmiĢtir. Kul Himmet‘in:

Yürü bire yalan dünya Hiç murat almadım senden Kâh al giydin kâh kırmızı

Yönünü dönderdin benden (ġ. 147) dörtlüğüyle baĢlayan Ģiiri de, Pir Sultan‘ın:

Yürü bre yalan dünya Yalan dünya değil misin Hasan ile Hüseyin'i

Alan dünya değil misin (Korkmaz, 1994: 371)

dörtlüğüyle baĢlayan Ģiirine bir benzektir. Aynı Ģiir Karacaoğlanda ise : Yörü bire yalan dünya

Senden murad alınır mı Pek dolukmuĢ humâr gözler

Buna çare bulunur mu (Özdemir, 2009: 183)

biçiminde görülmektedir. Bu üç âĢık arasında güçlü bir etkileĢim görülmektedir.

Pir Sultan‘dan sonra, Kul Himmet‘in Ģiirlerinde etkisi bulunan en önemli Ģahsiyet ġah Hatayî olmuĢtur. Kul Himmet‘in

Gel gönül aĢk kitabın al eline Serimize ne yazılmıĢ görelim ġehadet kelamın getir diline

Din selverine salâvat verelim (ġ. 65) dörtlüğüyle baĢlayan Ģiir, Hatayî‘nin:

AĢkın kitabını sen al eline Serimize ne yazılmıĢ görelim

Selavat kelimesin getir diline Din serverine salâvat verelim

dörtlüğüyle baĢlayan Ģiirine benzek olarak yazılmıĢtır. Yine Hatayî‘nin: Pervaneyi aĢk oduna düĢüren

Mürüvvet ġah-ı Merdan sana sığındım Dalga vurup deryaları coĢturan

Mürüvvet ġah-ı Merdan sana sığındım

dörtlüğüyle baĢlayan Ģiirine nazire olarak Kul Himmet: Pervaneyi aĢk oduna yandıran

Aman ġah-I Merdan sana sığındım Dalga vurup deryaları coĢturan

Aman ġah-I Merdan sana sığındım (ġ. 58)

dörtlüğüyle baĢlayan Ģiiri söylemiĢtir. Kul Himmet‘in : Muhabbetten geçen Hak‘tan da geçer

Muhabbet de muhabbetten hasıldır Ârifler boyuna bir kaftan biçer

Neslin yitirmeyen yine asildir (ġ. 112) dörtlüğüyle baĢlayan Ģiir, Hatayî‘nin:

Bâtınımda dedi bana bir aziz

Mahabbetten geçen Hak'tan da geçer Vermen nasibini kesin gıdasın

Mahabbetten geçen Hak'tan da geçer (Birdoğan, 1991: 86) Ģiiriyle etkileĢim içinde yazılmıĢ bir Ģiirdir. Hatayi‘nin:

Sofi mezhebimin nesin sorarsın Biz Muhammed Ali deyenlerdeniz Gözlüye gizli yok ya sen ne dersin

Biz Muhammed Ali deyenlerdeniz (Birdoğan, 1991: 107) dörtlüğüyle baĢlayan Ģiirine Kul Himmet:

Biz Muhammed Ali diyenlerdeniz Dergâhına gider bu yollarımız Evvel On‘ki Ġmam sevenlerdeniz

Duvaz imam okur bu dillerimiz (ġ. 127)

dörtlüğüyle baĢlayan Ģiir ile nazire yapmıĢtır. Hatayî‘nin : Gel gönül yola gidelim

Hak yoldan öte mi dersin Gel hizmet eyle bir pire

Emeğin yete mi dersin (Birdoğan, 1991: 134) dörtlüğüyle baĢlayan Ģiirini Kul Himmet:

Kalk kardaĢ yola gidelim Hak yoldan öte mi dersin Murad-ı maksuda erelim Bu söze hata mı dersin (ġ. 150) dörtlüğüyle tenzir etmiĢtir.

Anadolu‘da efsaneleri ve güzellemeleri ile büyük bir üne sahip olan Karacaoğlan da, Kul Himmet‘in Ģiirinde etkileri bulunan âĢıklardandır. Karacaoğlan‘ın:

Yer altında sarı öküz Kim bilir kaç yaĢındadır

Dört ayağı yer zulumat

Bir sinecik peĢindedir (Birdoğan, 1991: 175-176) biçiminde baĢlayan Ģiirini Kul Himmet:

Yer altında sarı öküz Hak bilir kaç yaĢındadır Ver anın manasın bana

Dünya anın peĢindedir (ġ. 156)

tenzir ederek söylemiĢtir. Yine Kul Himmet: Hakk‘ın haznesinde gizli sır idim

Anamın beline gönderdin beni Ak mürekkep idim kızıl kan oldum Türlü irenklere bandırdın beni (ġ. 51) dörtlüğüyle baĢlayan Ģiirinde Karacaoğlan‘ın:

Hakk'ın kandilinde gizli sır idim Babamın beline indirdin beni Ak mürekkep idim, kızıl kan ettin

Türlü irenglere yandırdın beni (Birdoğan, 1991, 257)

dörtlüğüyle baĢlayan Ģiirinden etkilendiği açıkça görülmektedir. Karacaoğlan‘ın: Kadir Mevlam senden bir dileğim var

Muhannes kuluna muhtaç eyleme Cennet-i âlâyı nasib et bana

Sırat köprüsünden yolum bağlama (Özdemir, 2009: 212) dörtlüğüyle baĢlayan Ģiirinden etkilenen Kul Himmet ise:

Kadir Allah senden bir dileğim var ĠĢte ölüyorum halim nic‘olur Azrail çıktı da göğsüm üstüne

Alıyor canımı halim nic‘olur (ġ. 114)

dörtlüğüyle dile getirmiĢtir. Bunun yanında Kul Himmet‘in: Efendim cemalin görmeğe geldim

Muhammed Ali‘nin nuru sendedir Ayağına yüzüm sürmeğe geldim

Hasan Hüseyin‘in nuru sendedir (ġ. 99) dörtlüğüyle baĢlayan Ģiirinde, Karacaoğlan‘ın

Elâ gözlerini sevdiğim dilber Göster cemalini, görmeye geldim ġeftalini derde derman dediler

Gerçek mi sevdiğim sormaya geldim (Özdemir, 2009: 292) dörtlüğündeki gibi Karacaoğlan etkisi sezilmektedir.

Kul Himmet‘in etkileĢim içinde bulunduğu diğer âĢıklardan biri de Dadaloğlu‘dur. Dadaloğlu‘nun:

Yedi iklim dört köĢeyi dolandım Meğer düna her tarafta bir imiĢ Ben dünyayı Al'Osman'ın sanırdım

Meğer dünya dört sultanlık yerimiĢ (Kutsi, 1978: 80) dörtlüğüyle baĢlayan Ģiirine nazire olarak Kul Himmet:

Yedi iklimi dört köĢeyi dolandım Ben Ali‘den gayrı bir er görmedim

Kısmet verip âlemleri yaradan

Ben Ali‘den gayrı bir er görmedim (ġ. 60) dörtlüğüyle baĢlayan Ģiiri dile getirmiĢtir.