EKONOMİK RAPOR HAZİRAN 2007
KREDİ VE MEVDUAT GELİŞMELERİ
Bankacõlõk sektörünün mali kuruluşlar hariç kullandõrdõğõ yurtiçi kredilerde nisanda bir önceki aya göre yüzde 2 oranõnda bir genişleme yaşandõ. Kredi stokunda bu yõl martta yüzde 3,3, Nisanda ise yüzde 1,7 oranõnda bir genişleme kaydedilmişti.
Kredi hacminde son bir yõllõk dönemde ise yüzde 24,1 oranõnda genişleme yaşandõ. Kredi stokundaki yõllõk artõş hõzõ 2003 yõlõndan sonra ilk kez yüzde 30’un altõna geriledi. Mayõs sonu itibariyle son bir yõllõk dönemde tüketici kredileri kredi kartõ kredileri yüzde 28,9 artarken, diğer krediler ise yüzde 21,2 oranõnda büyüdü. Artõş hõzõ yavaşlamakla birlikte hem tüketici hem de kredilerdeki reel büyüme sürüyor.
Bankalar arasõ mevduat hariç toplam mevduat hacmindeki yõllõk artõş hõzõ ise mayõs sonunda yüzde 13,3’e kadar geriledi. Toplam mevduat bu artõşla 296 milyar YTL’ye yükseldi. İç talep artõş hõzõndaki yavaşlamaya rağmen toplam mevduatta son bir yõllõk dönemde sadece yüzde 3 oranõnda bir reel büyüme yaşandõğõ izleniyor. Oysa iç talepteki yavaşlamanõn toplam tasarruflarõ daha yüksek bir hõzla artõrmasõ beklenirdi. Bu arada, son bir yõllõk dönemde döviz cinsinden mevduatlarõn toplam mevduat içerisindeki payõ yüzde 63,5’ten yüzde 62,7’ye geriledi. Dövizin payõ ise yüzde 36,5’ten yüzde 37,3’e yükseldi.
Kredi ve Mevduatlardaki Gelişim (Milyon YTL)
Kredi
2001 36.111 26,2 102.583 90,8 35,2
2002 37.488 3,8 131.890 28,6 28,4
2003 55.142 47,1 147.957 12,2 37,3
2004 85.405 54,9 182.762 23,5 46,7
2005 124.539 45,8 223.430 22,3 55,7
2006 178.254 43,1 275.242 23,2 64,8
2007
Ocak 180.477 42,2 276.925 22,4 65.2
Şubat 180.000 39,8 279.021 22,0 64,5
Mart 186.091 37,5 288.543 22,2 64,5
Nisan 189.226 32,9 291.686 23,2 64,9
Mayõs 193.081 24,1 295.872 13,3 65,2
Bankacõlõk sektörünün topladõğõ mevduatõn krediye dönüşüm oranõ ise mayõs sonunda yüzde 65.2 olarak gerçekleşti. Geçen yõlsonunda yüzde 64,8 olan mevduatõn krediye dönüşüm oranõ, ocakta yüzde 65,2’ye yükselmiş, şubat ve martta yüzde 64,5, Nisanda yüzde 64,9 olarak gerçekleşmişti. Hazinenin geçen yõla göre daha fazla net iç borçlanmaya gitmesi yüzünden piyasalar üzerinde artan borçlanma
EKONOMİK RAPOR HAZİRAN 2007
baskõsõ, mevduatõn krediye dönüşüm oranõnda son yõllarda yaşanan artõşõn bu yõl durgun bir seyir izlemesine neden oldu.
ENFLASYON
Yõlsonu hedefi ilk beş ayda aşõldõ
Yõllõk enflasyonda baz etkisi nedeniyle beklenen aşağõ doğru kõrõlma mayõs ayõnda yaşandõ. Gõda fiyatlarõnda gözlenen yüzde 1.66 oranõndaki mevsimlik düşüş, mayõsta TÜFE’deki artõşõn yüzde 0.5 düzeyinde kalmasõna yol açarken, yõllõk enflasyonun da yüzde 9.23’le üç aylõk aradan sonra yeniden tek haneli oranlara inmesini yol açtõ.
Bunda geçen yõl mayõs ayõ TÜFE artõşõnõn yüzde 1.88 düzeyinde gerçekleşmiş olmasõnõn büyük payõ bulunuyor.
Ancak yõlõn ilk beş aylõk dönemindeki enflasyon oranõ yüzde 4.12’yle yüzde 4 olan yõllõk enflasyon hedefinin üzerine yükseldi. Böylece yõllõk hedef yõlõn ilk beş ayõnda aşõldõ.
Merkez Bankasõ önce açõkladõğõ son projeksiyonlarõnda yõllõk enflasyonun bu yõlsonunda yüzde 70 olasõlõkla, yüzde 4,5 ile 7,1 (orta noktasõ 5,8) arasõnda, 2008 yõlõ sonunda ise yüzde 1,3 ile 5,0 (orta noktasõ 3,2) arasõnda kalacağõ tahmininde bulunuyor.
Ana Harcama Gruplarõna Göre Tüketici Fiyatlarõ Endeksindeki Değişim Oranlarõ (%; Mayõs 2007)
Yõl sonu enflasyonun Merkez Bankasõnõn tahmin ettiği üst sõnõrõn (yüzde 7.1) altõnda kalabilmesi için yõlõn kalan dönemindeki enflasyonun yüzde 2,9’dan düşük gerçekleşmesi gerekiyor. Haziran-Aralõk 2006 döneminde toplam yüzde 4,9 oranõnda enflasyon yaşanmõştõ. Yüzde 5,8’lik tahminin gerçekleşmesi ise kalan yedi aylõk dönemdeki toplam enflasyonun yüzde 1,6’ya kadar inmesine bağlõ bulunuyor.
EKONOMİK RAPOR HAZİRAN 2007
Yõlõn ilk beş aylõk döneminde yaşanan gelişmeler hükümet ve Merkez Bankasõnõn enflasyon hedefinin bu yõl da õskalanabileceğini gösteriyor.
Mayõs ayõnda mal grubu fiyatlarõ yüzde 0,51, hizmet grubu fiyatlarõ ise yüzde 0,49 oranõnda artõş kaydedilirken, harcama gruplarõ itibariyle aylõk enflasyona en büyük katkõ 0.75 puanla giyim ve ayakkabõ fiyatlarõndan geldi. Giyim ve ayakkabõ fiyatlarõnõn yüzde 11.35 oranõnda arttõğõ mayõs ayõnda gõda ve alkolsüz içecek fiyatlarõnda yaşanan yüzde 1.66 oranõndaki düşüş ise aylõk enflasyon oranõnõ 0,4 puan aşağõ çekti.
Yõllõk enflasyonun izleyen aylarda da aşağõ doğru bir eğilim izlemesi bekleniyor. Ancak, işlenmemiş gõda ve enerji fiyatlarõ ile uluslararasõ piyasalarda yaşanabilecek olasõ dalgalanmalar enflasyonla ilgili en önemli riskleri oluşturmaya devam ediyor.
TÜKETİCİ FİYATLARI (TÜFE) ENDEKSİNDEKİ DEĞİŞİM ORANLARI
Bir önceki aya göre değişim (%) Bir önceki yõlõn aynõ ayõna göre değişim (%)
2005 2006 2007 2005 2006 2007
Ocak 0,55 0,75 1,00 9,23 7,93 9,93 Şubat 0,02 0,22 0,43 8,69 8,15 10,16 Mart 0,26 0,27 0,92 7,94 8,16 10,86 Nisan 0,71 1,34 1,21 8,18 8,83 10,72 Mayõs 0,92 1,88 0,50 8,70 9,86 9,23 Haziran 0,10 0,34 8,95 10,12 Temmuz -0,57 0,85 7,82 11,69 Ağustos 0,85 -0,44 7,91 10,26 Eylül 1,02 1,29 7,99 10,55 Ekim 1,79 1,27 7,52 9,98 Kasõm 1,40 1,29 7,61 9,86 Aralõk 0,42 0,23 7,72 9,65
Son bir yõllõk dönemdeki gelişmeler enflasyonda yõllõk bazda yüzde 10 civarõnda bir katõlõk oluştuğuna işaret ediyor. Yõllõk enflasyonun hedeflendiği gibi yüzde 4 düzeyine yakõn bir noktalara çekilmesi için hükümetin ek çaba göstermesi ve maliye politikalarõyla Merkez Bankasõna destek vermesi gerekiyor. Enflasyon 22 Temmuz Milletvekili genel seçimlerinden sonra gelecek yeni hükümeti bekleyen acil konulardan birini oluşturmaya devam ediyor.
Üretici fiyatlarõ (ÜFE)
Mayõsta üretici fiyatlarõ ise tarõm sektöründeki yüksek oranlõ fiyat artõşlarõna rağmen sanayi fiyatlarõndaki düşüşün etkisiyle yüzde 0.39 düzeyinde kaldõ. ÜFE’de yõlõn ilk dört aylõk dönemindeki artõş yüzde 3.09’a ulaşõrken, yõllõk artõş ise yüzde 9.68’den 7.14’e kadar geriledi.
ÜFE’de haziran ayõnda çok daha keskin bir düşüş yaşanmasõ bekleniyor.
Mayõs-Haziran 2006 döneminde yaşanan dalgalana sõrasõnda döviz kurlarõnda yaşanan artõş, ÜFE’nin mayõsta yüzde 2.77, Haziranda yüzde
EKONOMİK RAPOR HAZİRAN 2007
4,02 oranlarõnda artmasõna yol açmõştõ. Bu nedenle bu yõl haziran sonunda ÜFE’ deki yõllõk artõşõn yeniden yüzde 3–4 düzeyine gerilemesi bekleniyor.
Mayõsta tarõm fiyatlarõ yüzde 2,9 gibi yüksek bir oranda artarken, madencilik fiyatlarõnda yüz de 0.88, imalat sanayi fiyatlarõnda yüzde 0.17 oranõnda artõş yaşanõrken, elektrik, gaz ve su sektörü fiyatlarõnda ise yüzde 4.31 oranõnda düşüş yaşandõ.
Sektör ve Alt Sektörlere Göre Üretici Fiyatlarõ Endeksindeki Değişim Oranlarõ (%)
Balõkçõlõk 16,47 47,04 2,42 0,05
Sanayi -0,17 2,07 8,19 -0,14
Mad. ve taşoc. 0,88 4,25 10,12 0,01
İmalat sanayi 0,14 2,21 7,65 0,10
Elektrik,gaz ve su -4,31 -0,39 14,95 -0,26
Mayõsta tarõm sektörü ÜFE artõşõna 0.53 puanlõk, madencilik sektörü 0.01 puanlõk, imalat sanayi 0.14 puanlõk katkõ yaparken, elektrik, gaz ve su sektörü fiyatlarõndaki düşüş ise genel artõş oranõnõ 0.26 puan aşağõ çekti.
ÜRETİCİ FİYATLARI (ÜFE) ENDEKSİNDEKİ DEĞİŞİM ORANLARI
Bir önceki aya göre değişim (%) Bir önceki yõlõn aynõ ayõna göre değişim (%)
EKONOMİK RAPOR HAZİRAN 2007