Kostüm Tasarımı Açısından Değerlendirilmesi

Đlkel insanın kostümle ifade edilmesinde korunma amacını vurgulayan, avlanılan hayvan kürklerine benzer kürklü kumaşlardan yapılmış ve dikilmeden bağlama ile giyilmiş kostümler kullanılmıştır. Bu kostüm altına, dönemin izleyicisinin toplumsal bakış açısı ve dansçıların daha rahat hareket edebilmeleri dikkate alınarak vücudu saran teni kamufle eden ten rengi streç kostümler giyilmiştir. Tek bir ten rengi esas alınarak tasarlanan bu streç kostümlerin her dansçı için uygun olmamasından ve ışığın olumsuz kullanımı ile görsel bir yanılsama oluşumunu engellemiştir. Đlkel insanın günlük hayatında kullandığı bir kostüm parçası izlenimini vermiş ve inandırıcılığını yitirmiştir. Bu da, kostüm tasarımında dansçıların bireysel olarak fiziksel ölçüleri kadar ten renklerinin de görselliği ne kadar etkilediğinin somut bir kanıtı olmuştur.

Đlkel toplumlardaki sağaltma töreni ve geçiş dönemlerini kutsanma töreni sahnesinde kostüm açısından en büyük vurgu Şaman’ın (büyücü) diğer insanlardan ayıran başlığı ile yapılmıştır. O zamana kadar keşfedilmiş ve anlamlar yüklenmiş renklerin ve hayvan tüylerinin kullanılması ile oluşturulan başlıkla; buluşlar ile gelişmenin ilerlediği fakat doğal hayata hala bir bağlılık, saygı ve inanç olduğu gösterilmektedir. Kostüm tasarımında, Şaman’ın (büyücü) ön plana çıkarılması da sosyal yapıdaki hiyerarşi kavramını desteklemekte başarılı bir şekilde kullanılmıştır.

Yerleşik topluma geçişin anlatıldığı sahnede tarihsel süreçle paralel olarak dokuma ön plana çıkarılmıştır. Kostüm malzemelerinin seçiminde de tarihsel sürecin takip edilmesi gerçeklik duygusunu desteklemiştir. Fakat dokumada renk çeşitliliği kullanılmamıştır. Daha önceki sahnede olduğu gibi bu sahnede de Şaman’ın kostümü üzerinden renklerin görsel etkisine başvurulmuştur.

Çeşmebaşı Dramatik Köylü dansı ile başlayıp saya gezmesi ile devam eden geleneksel Türk toplumuna ait bölümde ise belirli bir bölgeye bağlı kalınmadan her bölgeden belirli kostüm parçaları alınmıştır. Aksesuar olarak beşibiyerdeler, alınlıklar kullanılmıştır. Gelin kostümünde farklılığın vurgulanması için bindallı

kullanılmıştır. Bu yöresel ayrım kültürel farklılıkların oluştuğunu ve süslenmenin önem kazandığını gösterilmesinde doğru ve öz bir anlatım sağlamıştır.

Oyunda koyunları canlandıran dansçılara koyun postları, öküz arabası için öküz kılığına giren dansçılara öküz postuna benzer bir kostüm giydirilmiştir. Saya gezmesinde kullanılan at için iki dansçı üzerlerine atları süslemek için kullanılan kumaşlar örtülmüş ile yemlik takılmıştır. Bunlar görsel olarak kaba taklidi sağlayarak betimlemeyi kolaylaştırmış ve inandırıcılığı desteklemiştir. Đstenilen görsel etkiyi yaratmıştır.

Ayrıca iki arap bacı için pamukla doldurulmuş göbek ve göğüs tasarlanmıştır. Çobanlara çoban kodlamasını öz olarak verebilecek olan kepenek giydirilmiştir. Düğün bölümünde aksesuar olarak karakterleri betimlemede kırmızı başörtüsü ve gelin başlığı, kına eldiveni, yine erkek için yakılan kına ve eldiven kullanılmıştır. Öz ve biçimin uyumlu bir bütünlük içinde sunulmasını sağlayan bu göstergeler ile anlatımın berraklaştırıldığı, istenilen atmosfer yaratılarak görsel etkinin sağlandığı görülmektedir.

Düğünün sonunda sahnelenen Şanlıurfa halk danslarında bölgesel nitelikleri gösteren değişik başlıklar ve kostümler ile birlikte takma saçlar ve mendiller kullanılmıştır. Seçilen ve tasarlanan geleneksel kostüm parçalarında özünde var olan kodlamalara dokunulmadan ya da göndermeler yapılmadan olduğu gibi kullanılmış seyircinin gösterileni kendi kültürel bilgi birikimi ile eşleştirmesi istenmiştir. Özellikle Çeşmebaşı Dramatik köylü dansı ile başlayıp düğün ile biten bölümde bu bakış açısının çok doğru bir şeklide uygulandığı söylemek mümkündür.

Đkinci bölümde sahnelenen “Kız Đsteme ve Şehirde Düğün” bölümünde kostümler günümüz günlük kıyafetlerinden oluşturulmuştur. “Folklor Takımı” adlı grubun farklı pek çok bölge dansını icra etmesine rağmen bir tek kostüm kullanması ve kostümlerin sahneye aktarımlarda yapılan yanlışlıklar belirtilmiştir. Yozlaşmaya dikkat çekilmeye çalışılmıştır. Özünde taşlama niteliği taşıyan bu düşünce, güncel hayatın birebir taklidi ile sahneye aktarıldığı için seyircide çok büyük bir

yabancılaşma etkisi uyandırmamıştır hatta farkın ortaya konulmasında yeterince güçlü olmadığını söylemek de mümkündür. Bu bölümde gelin kostümü olarak gelinliğin seçilmesi de kültürel başkalaşım ve benzeşmeyi gösteren etkili bir simgedir.

Denizli, Dağıstan kostümleri bölgesel özelliklere göre birebir uygun olarak hazırlanmıştır. Azerbaycan kostümlerinde erkek kostümleri kollarına ışığı yansıtan yaldızlı kumaş parçaları eklenerek sahnenin gerekliliklerinden bir çıkarım yapılmıştır. Azerbaycan bayan kostümlerinde harekete boyut katması için tül kullanımına ağırlık verilmiş ve ışığın kullanımı için cepkenlerde saten kumaş kullanılmıştır.

Edirne Bölgesi geleneksel halk dansları kostümlerinde geleneksel kostüm parçalarına birebir uyan kostüm parçaları yanında görsel çeşitlilik ve ışık kullanımı için farklı renklerde saten kumaştan fakat işlemesi olmayan şalvarlar kullanılmıştır. Bu özü zedelemeyen değişimler sayesinde geleneksel dansların sahne bilinci ile tasarlanma düşüncesini doğru bir yorumla besleyen bir yaklaşım olduğunu söylemek mümkündür. Bu da görsel olarak amaçlanan etkinin sağlanmasını gerçekleştirmiştir.

Düzenleme bölümlerinde yaratacağı görsel etki olarak, gelenekselde olanın olduğu gibi sahneye taşınmasında, unutulan ya da öğrenilmemiş kimlik bilgileri için birer belge niteliği taşıması hedeflenmiş sanatın eğlendiricilik özelliği yanında eğiticilik özelliği de kullanılmıştır.