Koruyucu Giysi ve Ekipman

Gıda işletmeleri, çalışanlarına hatta ziyaretçilerine her zaman uygun koruyucu giysi ve ekipman sağlamak zorundadır. Kişisel koruyu-cu giysi ve ekipmanın kapsamı ve tarzı işletmeye ve tesisin yapısına göre değişiklik gösterir (Görsel 1.28). Her alan için uygun giysi ve koruyucu ekip-manın belirlenmesi gerekir. Bu belirleme, koru-yucu ekipmana ve kullanılacak alana uygun renk kodları verilerek yapılabilir.

Koruyucu giysilerin 2 temel amacı vardır:

● İş sağlığı ve güvenliği tedbiri

olarak çalışanı korumak

● Gıdayı korumak

Koruyucu ekipmanın bir kısmı tek kullanımlıkken bir kısmı da yıkanıp, temizlenip tekrar kullanılabilecek türdendir. İş kıyafetlerinin evlerde yıkanması doğru değildir ancak iş yerinde yıkanmasına uygun ortamın sağlanması da işlet-melerin sorumluluğundadır. Kirlilik riski fazla olan

malzemeler diğerlerinden ayrı olarak yıkanmalıdır. Gerekli görüldüğünde hemen değiştirebilmek için ko-ruyucu giysi ve ekipmanın yedekleri olmalıdır.

Kişiye özel koruyucu giysi ve ekipman:

● Eldivenler

● Kolluklar

● Maskeler

● Tulumlar ve montlar

● Önlükler

● Koruyucu gözlükler

● Kulak koruyucu ekipman

● Kaymaz tabanlı ve metal burunlu ayakkabılar ve çizmeler

● Galoşlar

1.3.6.1. Bone ve Şapkalar

Gıda işletmelerinde saçları kapatmak amacıyla kullanılan malzemelerdir. Açık renkli ve ter-letmeyen malzemelerden yapılmalıdır. Hijyen açısından tek kullanımlık olanlar tercih edilmeli ve düzenli olarak değiştirilmelidir. Kullanım esnasında saçların tamamının kulaklarla beraber kapanmasına dikkat edilmelidir.

1.3.6.2. Maskeler

Gıda işletmelerinde çalışanların özellikle gıda ile yakın temasta olan kişilerden ağız yoluyla bir bulaşmanın olmaması için maske kullanmaları gerekir. Erkek personel her gün tıraş olmalıdır aksi takdir-de her ortamda maske kullanması gerekir. Tek kullanımlık, uygun kalınlıkta, açık renkte ve terletmeyen özellikte maskeler tercih edilmelidir (Görsel 1.29).

1.3.6.3. Önlük ve İş Kıyafeti

Bu kıyafetler, kişiye özel olduğunda beden olarak vücuda uygun ve hareket kabiliyetini sı-nırlamayacak genişlikte olmalıdır. İş giysisi veya önlüğün renk, kalınlık, uzunluk vb. özellikleri de çalışılan

ortama göre tasarlanmalıdır. Bu kıyafetler, kişiye özel olduğunda beden olarak vücuda uygun ve hareket kabiliyetini sınırlamayacak genişlikte olmalıdır. Örneğin soğuk bir alanda çalışan kişilerin kıyafetleri daha kalın olmalıdır. Ayrıca önlük ve kıyafetlerde gereksiz düğme, cep gibi ayrıntılardan da kaçınılmalıdır. Çün-kü kopan düğme gibi parçaların ve iş esnasında ceplerde taşınan gereksiz eşyaların gıdaya karışma riski vardır.

1.3.6.4. Eldivenler

Eldivenler doğru kullanıldığı sürece patojen bulaşma riskini azaltabilir ancak patojenlerin transferini tamamen önleyemez. Nasıl belirli aralıklarla el yıkamak gerekiyorsa belirli aralıklarla da eldi-venlerin değiştirilmesi gerekir. Eldiven eller yıkandıktan sonra giyilmelidir. Ayrıca eldiven kullanılıp atıldık-tan sonra da ellerin yine yıkanması gerekir.

Eldiven kullanımının olumlu yanları:

● Eldiven cildi zarar verebilecek bir takım gıda bileşenlerinden korur.

● Yiyecekler doğrudan el temasından korunmuş olur.

● Eldivenler cilt hasarını ve enfeksiyonları örtmüş olur.

Eldiven kullanımının olumsuz yanları:

● El becerisini azaltabilir.

● Eldiven hasar görmüş ve bu durum fark edilmemişse daha büyük kontaminasyon riski

oluşur.

● Eldivenler olması gerekenden daha uzun süre kullanılabilir.

Eldiven kullanmak demek ellerin veya temas edilen gıdanın sürekli korunduğu anlamına gelmez. Belirli bir süreden sonra eldivenler de koruyucu ve hijyenik özelliğini kaybeder. Aynı zamanda el-diven içerisinde uzun süre kalan ellerde terleme olabilir bu da normalden daha fazla mikroorganizmanın elde bulunması anlamına gelir. Uzun kullanım neticesinde eldiven geçirgenliğinin artması ve eldivenin deforme olması da çapraz kontaminasyon riskini oluşturur. Bu sebeple mutlaka iki saatte bir eldivenler değiştirilmelidir.

Eldiven kullanmak gıda işinde çalışan insanları rahatlığa teşvik eder ancak bu yanlış bir yakla-şımdır. Gıda ile temas ederek çalışan bir kişi, eldiven kullansa da kullanmasa da gıdaya bulaşmaya sebep olacak herhangi bir yüzeye dokunduktan sonra tekrar gıdaya dokunmamalıdır.

Eldiven seçerken kişinin sağlığı da göz önünde bulundurulmalıdır. Terleme ve alerji ihtima-line karşı lateks, nitril, vinil, kauçuk ve plastik gibi alternatif eldiven malzemelerinden uygun olanı seçil-melidir.

1.3.6.5. Ayakkabı ve Çizmeler

Ayakkabılar kirliliğin taşınmasında önemli bir vasıtadır. Doğal olarak gıda işletmesinde dışa-rıda giyilen ayakkabı ile çalışılması istenmez. İş yerine özel ayakkabılar kullanılırsa dışadışa-rıdan herhangi bir kirlilik işletme içerisine taşınmamış olur. Ayakkabılar da iş giysileri gibi kişiye özel boyutta ve çalışılan alana uygun özellikte olmalıdır (Görsel 1.30). Ayrıca çalışma süresi boyunca giyileceğinden rahat, ortopedik ve

kişinin ayak numarasına uygun olanları tercih edilmelidir. Çalışma ortamı gereği ıslak zeminde bulunmak zorunda kalındığında veya temizlik yapıldığı sırada çizmeler tercih edilmelidir. Ne tür ayakkabı tercih edi-lirse edilsin iş sağlığı ve güvenliği gereği tabanlarının kaymaz olmasına ve herhangi bir ağırlık düşmesi ihtimaline karşı ayakkabı uç kısımlarının metal koruyuculu olmasına dikkat edilmelidir.

Görsel 1.30: Çalışma alanına uygun ayakkabı, çizme ve galoş giymiş çalışanlar

1.3.6.6. Galoş

Galoşlar, ayakkabının üzerine giyilen, tek kullanımlık koruyucu ekipmandır. Kirlilik unsurları-nın girilen ortama taşınmasını önler. Genelde ziyaretçiler veya işletmenin bir alaunsurları-nına kısa süreliğine giriş yapan personeller tarafından kullanılır. Ayakkabının çevresini tamamen kavrayan ve kolay yırtılmayan özellikte olanlar tercih edilmelidir.