Korelasyon Analizleri

Korelasyon analizi, değişkenler arasındaki ilişkilerin betimlenmesinde kullanılmaktadır (Balcı, 2006). Bu analizlerin, değişkenler arasındaki ilişkinin açığa çıkarılmasında, bu ilişkilerin düzeyinin belirlenmesinde ve bu ilişkilerle ilgili daha üst düzey araştırmaların yapılması için gerekli ipuçlarını sağlamada önemli olduğu söylenebilir. Korelasyon kat- sayısı +1 ile -1 arasında değerler almakta olup bu katsayının pozitif olması bir değişkende artış olduğunda diğerinde de olduğunu, negatif olması ise bir değişkende artış olduğunda diğerinde azalış meydana geldiğini göstermektedir. Bu katsayı aşağıdaki şekilde yorum- lanmaktadır (Büyüköztürk ve diğerleri, 2008):

• 0: Hiç İlişki Yok

• 0,30’dan küçük: Zayıf İlişki • 0,30-0,70: Orta Düzeyde İlişki

• 0,70’den büyük: Yüksek Düzeyde İlişki • +1 veya -1: Mükemmel İlişki

Bu çalışmada regresyon analizleri yapılmadan önce değişkenler arasındaki ilişkiyi göste- ren korelasyon analizi ortaya konulmuş olup bu analize ilişkin sonuçlar Tablo 16’da gös- terilmektedir.

152

Tablo 16. Araştırma Modelindeki Değişkenler Arasındaki Korelasyon Katsayıları

nit ig yg ög_ög ög yrd cent vic se övd

DEVLET nic ,182** ,782** -,177** _-,168** _-,189** _{-0,036 -,208** -0,027 -0,069 -,110}** nit ,755** -,431** _-,335** _-,439** _{-,129** -,163** -,080* -,208** -,197}** ig -,391** _-,324** _-,404** _{-,106** -,242** -0,068 -,178** -,198}** yg ,618** _,973** _,254** _,202** _,081* _,250** _,282** ög_ög ,784** _,282** _,177** _,099* _,220** _,285** ög ,284** _,212** _,093* _,263** _,307** Ö Z E L nic ,301** _,766** _-,255** _-,191** _-,254** _-,114* _-,216** _{-0,09 -,156}** _-,173** nit ,844** _-,608** _-,491** _-,615** _-,418** _-,374** _-,288** _-,391** _-,463** ig -,554** _-,439** _-,558** _-,347** _-,374** _-,245** _-,352** _-,409** yg ,690** _,977** _,579** _,445** _,436** _,509** _,622** ög_ög ,828** _,509** _,340** _,390** _,430** _,530** ög ,598** _,445** _,452** _,521** _,637**

nic: niceliksel iş güvencesizliği, nit: niteliksel iş güvencesizliği, ig: iş güvencesizliği, yg: yöneti- ciye duyulan güven, ög_ög: örgüte duyulan güven, ög: örgütsel güven: yrd: yardımseverlik, cent: centilmenlik, vic: vicdanlılık, se: sivil erdem, övd: örgütsel vatandaşık davranışı

**Korelasyon katsayısı 0,01 derecesinde anlamlıdır (p<0,01). *Korelasyon katsayısı 0,05 derecesinde anlamlıdır (p<0,05).

Tablo 16’daki korelasyon analizine göre devlet okullarında iş güvencesizliği ile örgütsel güven ve örgütsel güvenin boyutları arasında negatif yönlü ve anlamlı bir ilişki söz ko- nusudur. Örgütsel güven ile iş güvencesizliği arasında (r=-0,404) orta düzeyde negatif yönlü, niceliksel iş güvencesizliği arasında (r=-0,189) düşük düzeyde negatif yönlü, nite- liksel iş güvencesizliği arasında ise (r=-0,439) orta düzeyde negatif yönlü bir ilişki söz konusudur. Yöneticiye duyulan güven ile iş güvencesizliği arasında (r=-0,391) orta dü- zeyde negatif yönlü, niceliksel iş güvencesizliği arasında (r=-0,177) düşük düzeyde ne- gatif yönlü, niteliksel iş güvencesizliği arasında ise (r=-0,431) orta düzeyde negatif yönlü bir ilişki söz konusudur. Örgüte duyulan güven ile iş güvencesizliği arasında (r=-0,324) orta düzeyde negatif yönlü, niceliksel iş güvencesizliği arasında (r=-0,168) düşük dü-

153

zeyde negatif yönlü, niteliksel iş güvencesizliği arasında ise (r=-0,335) orta düzeyde ne- gatif yönlü bir ilişki söz konusudur. Buna göre örgütsel güven ve alt boyutlarının nicelik- sel iş güvencesizliği ve niteliksel iş güvencesizliği arasındaki ilişki incelendiğinde nite- liksel iş güvencesizliği ile arasındaki ilişki daha güçlü olarak tespit edilmiştir.

Örgütsel güven ve alt boyutlarının örgütsel vatandaşlık davranışı ve alt boyutları arasında pozitif yönlü anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Bu ilişki incelendiğinde örgütsel güven g ile örgütsel vatandaşlık davranışı arasında (r=0,307) orta düzeyde pozitif yönlü, yardımse- verlik arasında (r=0,284) düşük düzeyde pozitif yönlü, centilmenlik arasında (r=0,212) düşük düzeyde pozitif yönlü, vicdanlılık arasında (r=0,093) düşük düzeyde pozitif yönlü, sivil erdem boyutu arasında (r=0,263) düşük düzeyde pozitif yönlü bir ilişki söz konusu- dur. Yöneticiye duyulan güven ile örgütsel vatandaşlık davranışı arasında (r=0,282) dü- şük düzeyde pozitif yönlü, yardımseverlik arasında (r=0,254) düşük düzeyde pozitif yönlü, centilmenlik arasında (r=0,202) düşük düzeyde pozitif yönlü, vicdanlılık arasında (r=,081) düşük düzeyde pozitif yönlü ve sivil erdem arasında (r=0,250) düşük düzeyde pozitif yönlü bir ilişki tespit edilmiştir. Örgüte duyulan güven ile örgütsel vatandaşlık davranışı arasında (r=0,285) düşük düzeyde pozitif yönlü, yardımseverlik arasında (r=0,282) düşük düzeyde pozitif yönlü, centilmenlik arasında (r=0,177) düşük düzeyde pozitif yönlü, vicdanlılık arasında (r=0,099) düşük düzeyde pozitif yönlü ve sivil erdem arasında (r=0,220) düşük düzeyde pozitif yönlü bir ilişki tespit edilmiştir. Bu sonuçlara göre örgütsel güven ve alt boyutları ile örgütsel vatandaşlık davranışının yardımseverlik alt boyutu arasında diğer boyutlara nazaran daha güçlü bir ilişki tespit edilmiştir.

İş güvencesizliği ve örgütsel vatandaşlık davranışı arasında (r=-0,198) düşük düzeyde negatif yönlü, yardımseverlik arasında (r=-0,106) düşük düzeyde negatif yönlü, centil- menlik arasında (r=-0,242) düşük düzeyde negatif yönlü, sivil erdem arasında (-0,178) düşük düzeyde negatif yönlü bir ilişki tespit edilirken iş güvencesizliğinin vicdanlılık davranışı ile olan ilişkisi istatistiki olarak anlamsız bulunmuştur. Niceliksel iş güvence- sizliği ve örgütsel vatandaşlık davranışı arasında (r=-0,110) düşük düzeyde negatif yönlü, centilmenlik arasında (r=-0,208) düşük düzeyde negatif yönlü bir ilişki tespit edilirken niceliksel iş güvencesizliğinin yardımseverlik, vicdanlılık ve sivil erdem davranışı ile

154

olan ilişkisi istatistiki olarak anlamsız bulunmuştur. Niteliksel iş güvencesizliği ve örgüt- sel vatandaşlık davranışı arasında (r=-0,197) düşük düzeyde negatif yönlü, yardımsever- lik arasında (r=-0,129) düşük düzeyde negatif yönlü, centilmenlik arasında (r=-0,163) dü- şük düzeyde negatif yönlü, vicdanlılık arasında (r=-0,080) düşük düzeyde negatif yönlü bir ilişki, sivil erdem arasında (r=-0,208) düşük düzeyde negatif yönlü bir ilişki tespit edilmiştir.

Özel okullarda iş güvencesizliği ve örgütsel güven ve örgütsel güvenin alt boyutları ara- sında negatif yönlü ve anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Örgütsel güven ile iş güvencesizliği arasında (r=-0,558) orta düzeyde negatif yönlü, niceliksel iş güvencesizliği arasında (r=- 0,254) düşük düzeyde negatif yönlü, niteliksel iş güvencesizliği arasında ise (r=-0,615) orta düzeyde negatif yönlü bir ilişki söz konusudur. Yöneticiye duyulan güven ile iş gü- vencesizliği arasında (r=-0,554) orta düzeyde negatif yönlü, niceliksel iş güvencesizliği arasında (r=-0,255) düşük düzeyde negatif yönlü, niteliksel iş güvencesizliği arasında ise (r=-0,608) orta düzeyde negatif yönlü bir ilişki söz konusudur. Örgüte duyulan güven ile iş güvencesizliği arasında (r=-0,439) orta düzeyde negatif yönlü, niceliksel iş güvence- sizliği arasında (r=-0,191) düşük düzeyde negatif yönlü, niteliksel iş güvencesizliği ara- sında ise (r=-0,491) orta düzeyde negatif yönlü bir ilişki söz konusudur. Buna göre örgüt- sel güven ve örgütsel güvenin alt boyutları ile niteliksel iş güvencesizliği arasındaki ilişki niceliksel iş güvencesizliği ile arasındaki ilişkiden daha güçlüdür.

Örgütsel güven ve örgütsel güvenin alt boyutlarının örgütsel vatandaşlık davranışı ve ör- gütsel vatandaşlık davranışının alt boyutları arasında pozitif yönlü anlamlı bir ilişki bu- lunmuştur. Bu ilişki incelendiğinde örgütsel güven ile örgütsel vatandaşlık davranışı ara- sında (r=0,637) orta düzeyde pozitif yönlü, yardımseverlik arasında (r=0,598) orta dü- zeyde pozitif yönlü, centilmenlik arasında (r=0,445) orta düzeyde pozitif yönlü, vicdan- lılık arasında (r=0,452) orta düzeyde pozitif yönlü, sivil erdem boyutu arasında (r=0,521) orta düzeyde pozitif yönlü bir ilişki söz konusudur. Yöneticiye duyulan güven ile örgütsel vatandaşlık davranışı arasında (r=0,622) orta düzeyde pozitif yönlü, yardımseverlik ara- sında (r=0,579) orta düzeyde pozitif yönlü, centilmenlik arasında (r=0,445) orta düzeyde pozitif yönlü, vicdanlılık arasında (r=0,436) orta düzeyde pozitif yönlü ve sivil erdem arasında (r=0,509) orta düzeyde pozitif yönlü bir ilişki tespit edilmiştir. Örgüte duyulan

155

güven ile örgütsel vatandaşlık davranışı arasında (r=0,530) orta düzeyde pozitif yönlü, yardımseverlik arasında (r=0,509) orta düzeyde pozitif yönlü, centilmenlik arasında (r=0,340) orta düzeyde pozitif yönlü, vicdanlılık arasında (r=0,390) orta düzeyde pozitif yönlü ve sivil erdem arasında (r=0,430) orta düzeyde pozitif yönlü bir ilişki tespit edil- miştir. Örgütsel güvenin boyutları ile örgütsel vatandaşlık davranışı ve örgüsel vatandaş- lık davranışının boyutları arasındaki ilişki incelendiğinde bu ilişki yöneticiye duyulan gü- ven ile örgütsel vatandaşlık davranışı ve ÖVD’nin boyutları arasındaki ilişkinin örgüte duyulan güven ile örgütsel vatandaşlık davranışı ve ÖVD’nin boyutları arasındaki ilişkiye göre daha kuvvetli olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca örgütsel güven ve örgütsel güvenin alt boyutları ile örgütsel vatandaşlık davranışının yardımseverlik boyutu arasında diğer bo- yutlara nazaran daha güçlü bir ilişki tespit edilmiştir.

Korelasyon sonuçları incelenmeye devam edildiğinde iş güvencesizliği ve örgütsel va- tandaşlık davranışı arasında (r=-0,409) orta düzeyde negatif yönlü, yardımseverlik ara- sında (r=-0,347) orta düzeyde negatif yönlü, centilmenlik arasında (r=-0,374) orta dü- zeyde negatif yönlü, vicdanlılık arasında (r=-0,245) düşük düzeyde negatif yönlü, sivil erdem arasında (-0,352) orta düzeyde negatif yönlü bir ilişki tespit edilmiştir. Niceliksel iş güvencesizliği ve örgütsel vatandaşlık davranışı arasında (r=-0,173) düşük düzeyde ne- gatif yönlü, yardımseverlik arasında (r=-0,114) düşük düzeyde negatif yönlü, centilmen- lik arasında (r=-0,216) düşük düzeyde negatif yönlü bir ilişki, sivil erdem arasında (r=- 0,156) düşük düzeyde negatif yönlü bir ilişki tespit edilirken niceliksel iş güvencesizliği- nin vicdanlılık davranışı ile olan ilişkisi istatistiki olarak anlamsız bulunmuştur. Niteliksel iş güvencesizliği ve örgütsel vatandaşlık davranışı arasında (r=-0,463) orta düzeyde ne- gatif yönlü, yardımseverlik arasında (r=-0,418) orta düzeyde negatif yönlü, centilmenlik arasında (r=-0,374) düşük düzeyde negatif yönlü, vicdanlılık arasında (r=-0,288) düşük düzeyde negatif yönlü bir ilişki, sivil erdem arasında (r=-0,391) orta düzeyde negatif yönlü bir ilişki tespit edilmiştir. Niteliksel iş güvencesizliği ile iş güvencesizliği ile ör- gütsel vatandaşlık davranışı ve ÖVD’nin alt boyutları arasında niceliksel iş güvencesiz- liği ile örgütsel vatandaşlık davranışı ve ÖVD’ nin alt boyutları arasındaki ilişkiye göre daha güçlü bir ilişki görülmektedir.

156

1) Devlet okullarında;

a) İş güvencesizliği değişkeni ve alt boyutlarından niteliksel iş güvencesizliği ile örgütsel güven değişkeni ve alt boyutları arasında orta düzeyde negatif bir ilişki tespit edilmiştir. İş güvencesizliği boyutlarından niceliksel iş güvencesizliği ile örgütsel güven değişkeni ve alt boyutlarında arasında düşük düzeyde negatif bir ilişki tespit edilmiştir.

b) Örgütsel güven değişkeni ile örgütsel vatandaşlık davranışı değişkeni arasında orta düzeyde pozitif bir ilişki tespit edilmiştir. Örgütsel güven değişkeni ve alt boyutları ile örgütsel vatandaşlık davranışı değişkeninin alt boyutları arasında düşük düzeyde po- zitif bir ilişki tespit edilmiştir.

c) İş güvencesizliği değişkeninin alt boyutları ile örgütsel vatandaşlık davranışı de- ğişkeni arasında düşük düzeyde negatif bir ilişki söz konusudur. İş güvencesizliği değiş- keni ve alt boyutları ile örgütsel vatandaşlık davranışı ve alt boyutları arasında çoğun- lukla düşük düzeyde negatif bir ilişki tespit edilmişken niceliksel iş güvencesizliği ile yardımseverlik, vicdanlılık ve sivil erdem boyutları arasında, iş güvencesizliği değişkeni ile vicdanlılık davranışı arasında herhangi bir ilişki söz konusu değildir.

2) Özel okullarda;

a) İş güvencesizliği değişkeni ve alt boyutlarından niteliksel iş güvencesizliği ile örgütsel güven değişkeni ve alt boyutlarından yöneticiye duyulan güven arasında orta düzeyde negatif bir ilişki tespit edilmiştir. İş güvencesizliği değişkeni ve alt boyutların- dan niteliksel iş güvencesizliği ile örgütsel güven değişkeni ve alt boyutlarından örgüte duyulan güven arasında orta düzeyde negatif bir ilişki söz konusudur. İş güvencesizliği boyutlarından niceliksel iş güvencesizliği ile örgütsel güven değişkeni ve alt boyutla- rında arasında düşük düzeyde negatif bir ilişki tespit edilmiştir.

b) Örgütsel güven değişkeni ve alt boyutları ile örgütsel vatandaşlık davranışı ve alt boyutlarından yardımseverlik değişkeni arasında orta düzeyde pozitif bir ilişki tespit edilmiştir. Örgütsel vatandaşlık davranışı alt boyutlarından sivil erdem ile örgütsel gü- ven değişkeni ile alt boyutlarından yöneticiye duyulan güven arasında orta düzeyde po- zitif bir ilişki tespit edilmiştir. Bununla birlikte örgütsel güven değişkeni ve alt boyutları

157

ile örgütsel vatandaşlık davranışı alt boyutlarından centilmenlik ve vicdanlılık arasında ve örgüte duyulan güven ile sivil erdem arasında orta düzeyde pozitif yönlü bir ilişki söz konusudur.

c) İş güvencesizliği değişkeni ve alt boyutlarından niteliksel iş güvencesizliği ile örgütsel vatandaşlık değişkeni ve alt boyutlarından yardımseverlik, centilmenlik ve sivil erdem arasında orta düzeyde negatif bir ilişki söz konusudur. İş güvencesizliği değiş- keni ve alt boyutlarından niteliksel iş güvencesizliği ile örgütsel vatandaşlık davranışı alt boyutlarından vicdanlılık arasında düşük düzeyde negatif bir ilişki tespit edilmişken niceliksel iş güvencesizliği ile örgütsel vatandaşlık davranışı değişkeni ve alt boyutla- rından yardımseverlik, centilmenlik ve sivil erdem arasında düşük düzeyde negatif bir ilişki söz konusudur. Öte yandan niceliksel iş güvencesizliği ile vicdanlılık davranışı arasında bir ilişki söz konusu değildir.