Konya ilinin ekoturizm açısından önem arz eden obrukları

Konya ilinde bulunan obrukların ekoturizm açısından önemsenmesine etki eden önemli faktörleri; ulaşım, morfolojik durumları, içerisinde su olup olmaması gibi bazı özellikler dikkate alınarak değerlendirilmesi uygun görülmüştür. Bu anlamdaki obrukları ise Kızören, Meyil, Çıralı, Timraş (Gökhüyük), Apa, Yarımoğlu (Akkuyu-III), Akviran, Yavşançukuru ve İnoba obrukları olarak sıralayabiliriz (Harita-4).

Harita-4: Konya’nın Ekoturizm Potansiyel Arz Eden Sulu Obrukları.

3.1.4.1.1. Kızören obruğu

Obruğun bulunduğu arazi, Paleozoik temel üzerinde bir taban konglomerasıyla başlar ve kalker-marn, marn-kalker ardalanmasıyla sona erer. Oluşumunda tektonik ve yeraltı sularının fiziksel-kimyasal etkileri görülür (Fotoğraf-39).

Fotoğraf-39: Kızören Obruğu’nun Oluşumunda Yeraltı Sularının Mekanik ve Şimik Etkileri

Görülmektedir.

Konya-Aksaray yolunda Kızören Beldesi’nin 4 km kuzeyinde yer alır. Obruk, Üst Miosen-Pliosen yaşlı gölsel formasyonlar içinde meydana gelmiştir (Fotoğraf-40). Obruğun deniz seviyesine göre üst yüzey yükseltisi ortalama 1004 m, su yüzeyi yükseltisi 973 m’dir. Obruğun doğu-batı doğrultusundaki uzun ekseni 341m, kuzey- güney doğrultusundaki kısa ekseni ise 277 m’dir. Su yüzeyinin uzun ekseni 235 m, kısa ekseni ise 182 m olarak belirlenmiştir. Yapımı XII-XIII yüzyıla dayandırılan Obruk Han adını yakınındaki Kızören obruğundan almaktadır. Obruk Han ve Kızören Obruğu turizme kazandırılmayı beklemektedir (Selçuk Biricik, 1992:101; Tapur ve Bozyiğit, 2016: 255).

Fotoğraf-40: Üst Miosen-Pliosen Yaşlı Birimler İçersinde Oluşmuş Kızören Obruğu Doğal Görünüşü İle

Dikkat Çekmektedir.

3.1.4.1.2. Meyil obruğu

Meyil Uvalası’nın kuzeyinde yer alan bu obruk güneybatıya eğimli olan kalker, marn, kumlu kil tabakaları içinde teşekkül etmiştir. Obruk yamacının kuzeydoğu- güneybatı doğrultusunda disimetrik bir profil göstermesi (Fotoğraf-41), tabakaların eğimli olmasına bağlıdır. Obruğun doğu, batı ve kuzey yamaçlarının, güney ve güneybatı yamaçlarına nispetle daha dik olması bu disimetriyi doğrulamaktadır (Selçuk Biricik, 1992: 83).

Fotoğraf-41: Meyil Obruğu’nda Yüzeylemiş Olan Kalker, Marn, Kumlu Kil Tabakaları.

Elips şeklindeki obruğun; deniz seviyesine göre üst yüzey yükseltisi 1044 m, su yüzeyi yükseltisi 980 m’dir. Obruğun doğu-batı yönündeki uzun ekseni 660 m, kuzey- güney yönündeki kısa ekseni 590 m’dir. Obruk göl su derinliği 40 m olup, çeşitli balıklar yaşamaktadır. Meyil Obruğu doğal güzellikleri (Fotoğraf-42) açısından yapılacak altyapı ve tanıtımla turizm destinasyonu içinde kullanılabilecek bir obruktur (Tapur ve Bozyiğit, 2016: 255).

Fotoğraf-42: Meyil Obruğu Doğal Güzellikleri Yanında, Flora ve Fauna Açısından da Önem

Taşımaktadır.

3.1.4.1.3. Çıralı obruğu

Obruk, Karapınar’ın kuzeybatısında yer alır. Üst Miosen-Pliosen yaşlı kalker, killi kalker, marn ve kalkerler içinde oluşmuştur. Dairesel şekilli obruğun (Fotoğraf-43); üst yüzey uzun ekseni 354 m, kısa ekseni 303 m, göl yüzeyinin uzun ekseni, 135 m, kısa ekseni ise 120 m’dir. Deniz seviyesine göre üst yüzey yükseltisi 1070 m, göl yüzeyi yükseltisi 966 m olup üst yüzey ile göl yüzeyi arasında yaklaşık 90 m’lik bir fark vardır. Obruğun kuzey, doğu ve güneybatı kesimindeki yamaçlarda oluşan 10-12 m’lik boşluklarda mağara meskenlerinin varlığı dikkati çekmektedir. Mağaralarda bulunan bazı alet ve madeni paraların Roma ve İlk Hıristiyanlık dönemine tarihlendirilmesi buranın eskiden beri yerleşme amaçlı kullanıldığını işaret etmektedir (Tapur ve Bozyiğit, 2016: 257).

Fotoğraf-43: Çıralı Obruğu’nun Üst Kısmı Dairesel Bir Şekil Göstermektedir.

Çıralı Obruğu, doğal güzelliği ile ilginç oluşum süreci ve bu alanlardaki eski yerleşme izlerine rastlanılması obruğun turizm önemini artırmaktadır (Fotoğraf-44).

Fotoğraf-44: Çıralı Obruğu’nun Kuzey, Doğu ve Güneybatı Kesimlerindeki Yamaçlarında Tarihi İzler

3.1.4.1.4. Timraş obruğu

Obruk, Çumra Gökhüyük Köyü’nün güneydoğusundadır. Kuzey-güney yönündeki üst yüzey uzun eksen çapı 325 m, doğu-batı yönündeki kısa ekseni 245 m, göl yüzeyinin uzun ekseni 242 m, kısa ekseni ise 197 m ölçülmüştür. Deniz seviyesine göre üst yüzey yükseltisi 1035 m, göl yüzeyi yükseltisi 1005 m olup üst yüzey ile göl yüzeyi arasında yaklaşık 25 m.lik bir fark vardır. Obruğun su derinliği ise 40 m’dir. Obruk, Üst Miosen-Pliosen yaşlı kalker, marn ve kumlu-killi formasyonlar içinde teşekkül etmiştir (Fotoğraf-45). Obruk gölünün sularının tatlı olması nedeniyle sazan türü balıklar vardır. Ayrıca yamaçlardaki mağara ve boşluklar güvercinler için bir yaşam alanıdır. Obruğun yola yakın olmasından dolayı ziyaretçi sayısı fazladır (Tapur ve Bozyiğit, 2016: 257).

Fotoğraf-45: Timraş Obruğu, Üst Miosen-Pliosen Yaşlı Kalker, Marn ve Kumlu-Killi Formasyonlar

İçerisinde Oluşmuştur.

Timraş Obruğu’nun suları geçmişte sulama ve içme suyu olarak kullanılmıştır. Günümüzde ise yeraltı su seviyesinin her yıl düşmesi ile obruğun su seviyesi de düşmektedir. Doğal güzelliğe sahip böyle bir obruğun gelecekte sularını kaybetmesi söz konusudur.

Fotoğraf-46: Timraş Obruğu’nun Suları İçme ve Sulama Suyu Olarak Kullanılmıştır.

3.1.4.1.5. Apa obruğu

Konya Şehri’nin güneyinde Apasaraycık Köyü’nün güneybatısında yer alır. Obruğa, Konya-İçeriçumra-Akören-Apasaraycık köyüne kadar 72 km asfalt, buradan güneybatıya doğru 2 km’lik stabilize yol ile ulaşılır. Obruk, Konya kent merkezine 74 km, Çumra ilçe merkezine ise 45 km uzaklıktadır (Tapur ve Bozyiğit, 2013: 41).

Apa Obruğu, Miosen yaşlı kongomeralar içerisinde oluşmuştur (Fotoğraf-47). Topoğrafya yüzeyi 1065 m olan obruğun göl suyu derinliği 45 m’dir. Apa Barajı’nın kuzey kesiminde yer almaktadır. Sularının geçmişte kullanıldığı obruk içerisindeki düzeneklerden anlaşılmaktadır.

Fotoğraf-47: Apa Obruğu, Orta Miosen Yaşlı Konglomeralar İçersinde Oluşmuştur. Obruğun Kuzey

Yamaçları Yüksek Eğim Değerleri ile Dikkati Çeker.

3.1.4.1.6. Yarımoğlu obruğu (akkuyu-III)

Karapınar ilçe merkezinin batısında Akkuyu Yaylası’nda yer alır. Konya- Karapınar karayolunun 83. km’sinin 300 m kuzeyinde bulunmaktadır.

Obruk, 07 Şubat 2009 tarihinde toprak, kil ve marnlı alüvyon formasyonlar içerisinde oluşmuştur (Fotoğraf-48). Deniz seviyesine göre üst yüzey yüksekliği 1010 m, çapı 28 m’dir. Ancak çapı her geçen yıl artma eğilimi göstermektedir. Topoğrafya yüzeyi ile obruk göl suyu yüzeyi arasındaki derinlik 49 m olarak belirlenmiştir (Tapur ve Bozyiğit, 2013: 115).

Fotoğraf-48: Yarımoğlu Obruğu Kil ve Marnlı Formasyonlar İçerisinde Oluşmuştur.

3.1.4.1.7. Akviran obruğu

Karapınar’ın kuzeybatısında, Akviran Yaylası’nın kuzeyinde yer alır. Obruk Üst Miosen-Pliosen formasyonları içinde Mayıs 1977’de oluşmuştur. Deniz seviyesine göre üst düzey yüksekliği 1046 m, derinliği 80 m, çevresi 82 m, çapı da 24 m’dir (Tapur ve Bozyiğit, 2013: 124).

3.1.4.1.8. Yavşançukuru obruğu

Obruk, Karapınar’ın kuzeybatısında, Yavşançukuru Yaylası’nın 1 km doğusunda yer alır. Obruğa Karapınar ilçe merkezinden batıya doğru stabilize Küpbasan- Yavşançukuru yayla yolunun 8. km’sinden 500 m kuzeye tarla yolu ile ulaşılır. Deniz seviyesine göre üst yüzey yüksekliği 998 m’dir. Aralık 2000 tarihinde yapılan ölçümde obruk çapının kuzeydoğu-güneybatı kesitinde 17.5 m, kuzeybatı-güneydoğu kesitinde ise 16.5 m olarak belirlenmiştir (Göçmez vd., 2001).

3.1.4.1.9. İnoba obruğu

Karapınar ilçe merkezinin güneybatısında yer alır. Karapınar ilçe merkezine 21 km uzaklıkta olan obruk, İnoba yayla yerleşmesinin de 40 m batısında bulunur. Obruk, 10 Kasım 2008 tarihinde kalker, kil ve marnlı formasyonlar içinde oluşmuştur (Fotoğraf-49). Deniz seviyesine göre üst yüzey yüksekliği 1010 m, çapı 29 m (Ekim 2013), derinliği ise 42 m’dir (Tapur ve Bozyiğit, 2013: 109).

Fotoğraf-49: İnoba Obruğu Kalker, Kil ve Marnlı Formasyonlar İçinde Oluşmuştur.