Konu İle İlgili Yurt İçinde Yapõlan Çalõşmalar

Fen okuryazarlõğõnõn değerlendirilmesi amacõyla dünyada yapõlan birçok çalõşma mevcut iken ülkemizde bu tür çalõşmalar yok denecek kadar azdõr.

Yaşar ve Selvi (1999) ortaöğretimde fen eğitimi programlarõ çağdaş program anlayõşõ ilkelerine ne ölçüde uygun düştüğünü araştõran bir çalõşma olmamasõnõ gerekçe göstererek, “Ortaöğretimde Fen Eğitimi Programlarõnõn Değerlendirilmesi” isimli bir çalõşma yapmõşlardõr. Çalõşmada araştõrmacõlar amaçlara ilişkin ölçütler, içeriğe ilişkin ölçütler, öğretme-öğrenme süreçlerine ilişkin ölçütler, değerlendirmeyle ilgili ölçütlere göre ortaöğretim fen programõnõ incelemişlerdir. Araştõrmada kullanõlan anket, kişisel bilgiler, mevcut fen öğretimi programlarõnõn ölçütlere uygunluğu ile ilgili öğretmen görüşleri ve fen eğitiminde geleceğe yönelik eğilimler olmak üzere 3 bölümden oluşmaktadõr. Elde edilen veriler sonucunda, amaçlarõn içeriğin, öğrenme-öğretme süreçlerinin ve değerlendirmenin ölçütlere orta derecede uygunluk gösterdiği bulunmuştur. Bununla birlikte, ortaöğretim fen programlarõnõn bilimsel bilgilerle ilgili amaçlarõ kazandõrma bakõmõndan, bilimsel bilgilerle ilgili içerik bakõmõndan ve bilimsel bilgilerin öğrenilme durumunun değerlendirilmesi bakõmõndan daha etkili olduğu tespit edilmiştir.

Gücüm (2000) “Fen Bilgisi Öğretmenliği Öğrencilerinin Bilimsel Bilginin Yapõsõnõ Anlama Düzeyleri Üzerine Bir Araştõrma” isimli çalõşmasõnda, Fen Bilgisi öğretmen adaylarõnõn bilimin doğasõnõ anlama düzeylerinin sõnõf ve cinsiyet bakõmõndan farkõnõn olup olmadõğõnõ ortaya çõkarmayõ amaçlamõştõr. Araştõrmanõn örneklemini 1999–2000 yõlõnda Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Fen Bilgisi Öğretmenliğinde bulunan 176 öğretmen adayõ oluşturmaktadõr. Örneklemin 84’ü birinci sõnõf, 92’si ise ikinci sõnõf öğrencisidir. Ayrõca, örneklemin 132’si kõz, 44’ü erkek öğrencilerden oluşmaktadõr. Gücüm, çalõşmada orijinalini 1976’da Rubba’nõn geliştirdiği, 1982’de Öziönü ve Bilgiç tarafõndan Türkçe’ye adapte edilen Bilimsel Bilginin Doğasõ Ölçeği’ni (Nature of Scientific Knowledge) kullanmõştõr. Ölçek 48 önermeden oluşmaktadõr. Uygulama sonucunda elde edilen veriler SPSS paket programõ yardõmõyla değerlendirilmiştir. Çalõşmanõn sonucunda ölçeğin tamamõnda

aritmetik ortalamalarõn düşük seviyede olduğu tespit edilmiştir. Gücüm’e göre fen bilgisi öğretmenlerinin bilimin doğasõnõ anlamada yetersiz kalmalarõ, sõnõflarda öğretmen merkezli öğretim yöntemlerini kullanacaklarõ düşüncesini desteklemektedir.

Güzel (2000) “Fen Alanõ Öğretmenlerinin Bilimsel Okur-Yazarlõğõn Bir Boyutu Olan Bilimin Doğasõ Hakkõndaki Görüşleriyle İlgili Bir Tarama Çalõşmasõ” isimli araştõrmasõnda, fen alanõ öğretmenlerinin bilimin doğasõ ile ilgili görüşlerini ortaya çõkarmak ve bu görüşlerin post-pozitivist bilim felsefesi yaklaşõmõ ile paralellik gösterip göstermediğini incelemeye çalõşmõştõr. Çalõşmada, 1989 yõlõnda Aikenhead, Ryan ve Fleming tarafõndan geliştirilen ve 114 çoktan seçmeli sorudan oluşan VOSTS (View On Science-Technology-Society) soru bankasõndan seçilen 18 soru ile oluşturulan VOSTS:TR kullanõlmõştõr. Sorularõn seçenekleri görüş bildiren cümlelerden oluşmaktadõr. Bu nedenle seçenekler üç kategorili sisteme göre düzenlenmiştir. Bu kategoriler; gerçekçi, dikkate değer ve gerçekçi olmayan şeklindedir. VOSTS.TR’den elde edilen veriler betimsel analiz yapõlarak değerlendirilmiştir. Güzel’e göre bilimin doğasõ hakkõnda bireylere gerçekçi görüşlerin kazandõrõlmasõ fen eğitiminin amaçlarõ arasõnda yer almaktadõr. Bu nedenle öncelikle fen öğretmenlerinin bu bilinci kazanmõş olmalarõ gerekmektedir. Araştõrma sonucunda fen alanõndaki öğretmenlerin bilimin doğasõ hakkõnda birçok konuda post-pozitivist bilim felsefesine göre gerçekçi görüşlere sahip olmadõğõ ortaya çõkarõlmõştõr. Dolayõsõyla, bu öğretmenlerin öğrencilerinin de gerçekçi görüşlere sahip olamayacaklarõ açõktõr.

Bayar(2005) “İlköğretim 5. Sõnõf Fen Bilgisi Öğretim Programõnda Yer Alan Isõ ve Isõnõn Maddedeki Yolculuğu Ünitesi İle İlgili Bütünleştirici Öğrenme Kuramõna Uygun Etkinliklerinin Geliştirilmesi” isimli çalõşmasõnda 5E modeline göre hazõrlanan öğrenme etkinliklerinin öğrencilerin birebir yaparak ve yaşayarak zengin deneyimler sahibi olmalarõnõ sağladõğõnõ ve öğrenciler arasõnda işbirlikli öğrenmeyi geliştirdiğini tespit etmiştir.

19

Çakõroğlu (2005) “5E Öğrenme Yaklaşõmõnõn ve Geleneksel Öğretim Yönteminin 8. Sõnõf Öğrencilerin Fotosentez ve Bitkilerde Solunum Konularõnõ Öğrenmedeki Başarõsõna Olan Etkisi” adlõ çalõşmasõnda, fotosentez ve bitkilerde solunum konularõndaki bilgi düzeyleri Haslam ve Treagust (1987) tarafõndan gerçekleştirilen iki aşamalõ tanõ testi kullanõlarak saptanmõştõr. Verilerin analizi için ortak varyans analizi (ANCOVA) kullanõlmõş ve öğrencilerin Mantõksal Düşünme Yetenek Testi (TOLT) ve ön test sonuçlarõ ortak değişken olarak atanmõştõr. Araştõrma bulgularõ 5E öğrenme yaklaşõmõnõn 8.sõnõf öğrencilerinin fotosentez ve bitkilerde solunum konularõnõ öğrenmesinde etkili bir yöntem olduğunu göstermiştir. Bununla birlikte, cinsiyetin başarõ üzerinde anlamlõ bir etkisi bulunmamõştõr.

Özsevgeç (2006) İlköğretim 5. sõnõf Fen ve Teknoloji programõnda yer alan “Kuvvet ve Hareket Ünitesine Yönelik 5E Modeline Göre Geliştirilen Öğrenci Rehber Materyalinin Etkililiğinin Değerlendirilmesi” adlõ bir çalõşma yapmõştõr. Çalõşmasõnõ yarõ deneysel yöntem kullanõlarak gerçekleştirmiştir. Çalõşmanõn verilerini başarõ testi, Fen ve Teknoloji Dersi Tutum Anketi (FETA), yarõ- yapõlandõrõlmõş sõnõf içi gözlemler ve öğrenci mülakatlarõndan elde etmiştir. Elde edilen sonuçlar õşõğõnda öğrenci merkezli anlatõmõn bir başka ifade ile yapõsalcõ kurama göre yapõlan öğretimin geleneksel öğretimden daha başarõlõ olduğunu ve öğrencilerin kavramsal gelişimlerini arttõrdõğõ görülmüştür.

Sağlam (2006) “Işõk ve Ses Ünitesine Yönelik 5E Etkinliklerinin Geliştirilmesi ve Etkililiğinin Değerlendirilmesi isimli çalõşmasõnda” 5E modeline göre geliştirilen öğrenci rehber materyalinin 5. sõnõfta bulunan deney grubu öğrencilerinin başarõlarõnõ ve tutumlarõnõ kontrol grubuna göre anlamlõ şekilde arttõrdõğõnõ belirlemiştir. Çalõşmada ayrõca deney grubu öğrencilerinin kendi öğrenmelerinde daha fazla sorumluluk alarak etkinliklere katõldõklarõ gözlemlenmiştir.

Kör (2006) “ Yaşamõmõzdaki Elektrik” Ünitesinde Görülen Kavram Yanõlgõlarõnõn Giderilmesinde Bütünleştirici Öğrenme Kuramõna Dayalõ Geliştirilen Materyallerin Etkisi” adlõ çalõşmasõnda 5. sõnõf öğrencileri için 5E modeline göre

geliştirdiği rehber materyalin kavramlarõn öğrenilmesinde ve yanõlgõlarõnõn giderilmesinde etkili olduğu ve yapõsalcõ yaklaşõma dayalõ öğretimin öğrencileri aktif hale getirdiği sonucuna ulaşmõştõr.