23
Mertler (2003) sınıf içi tecrübenin ölçme okur-yazarlığı üzerine etkisini araştırmış ve öğretmenlerin öğretmen adaylarına kıyasla daha yetkin olduklarını, iki grup arasında öğretmenler lehine açık bir fark olduğunu söylemiştir. Bu çalışma paralelinde Lukin (2004) öğretmen eğitimi programlarında alınan ölçme derslerinin öğretmenler üzerinde olumlu etkiye sahip olduğunu, öğretmen adaylarının ölçme konusunda bilgi ve yetkinliklerinin artmasının öz güvenlerini arttırdığını söylemiştir.
Türkiye özelinde ise İngilizce öğretmenliği bölümlerinde Köksal (2004), Şalli-Çopur (2008), Hatipoğlu (2010, 2015), Haznedar (2010), Kahramanoğlu (2010), Akcan (2016) gibi araştırmacıların yürüttüğü çalışmalarda da İngilizce öğretmenliği bölümlerinde eğitim alan öğretmen adaylarının kendilerini ölçme ve değerlendirme alanında yeteri kadar geliştiremedikleri söylenmiş ve bu duruma neden olarak da alanda verilen ders sayısının yetersizliği ve uygulama ve gözlem yapma fırsatlarının azlığı gösterilmiştir. Bu sıkıntıların giderilmesi için de lisans döneminde verilen derslerin ve içeriklerinin gözden geçirilmesi gerektiği vurgulanmıştır.
24
Konuşma becerisi OBM de sözlü etkileşim ve sözlü üretim becerileri olarak ikiye ayrılmaktadır. MEB (2018) tarafından betimlenen sözlü etkileşim ve sözel üretim içerikleri şöyledir:
Tablo 2. OBM genel sözlü etkileşim ölçütleri GENEL SÖZLÜ ETKİLEŞİM
C2 Deyimsel ifadeler ve konuşma dilinde kullanılan deyimlere, yan anlamlarının derecelerinin farkında olarak, iyi derecede hâkim. Oldukça etkin biçimde bir seri değiştirme donatımları kullanarak daha hassas anlamları tam olarak nakledebilir. Bir zorluğun etrafında o kadar pürüzsüzce geriye dönüş ve yeniden yapılandırma yapabilir ki muhatap olunan kişi bunun farkına varamaz.
C1 Neredeyse zahmetsizce kendisini akıcı bir biçimde kendiliğinden ifade edebilir. Boşlukları dolambaçlı sözlerle doldurulacak geniş sözcüksel bir repertuara sahip. İfadeler ve kaçınma stratejileri için çok az belirgin arama yapar; sadece kavramsal zor bir konu dilin doğal ve pürüzsüz akışını engelleyebilir.
B2
Fikirler arasındaki bağlantıları açıkça belli ederek, akademik, mesleki veya eğlence gibi genel kapsamlı konuları dili akıcı, hatasız olarak ve anında kullanabilir.Söylemek istediklerini pek fazla kısıtlamadan, duruma uygun resmîyet derecesi belirleyerek, iyi bir dilbilgisi hakimiyeti ile anında iletişim sağlayabilir.
Anadil konuşanları ile sıradan etkileşimi ve güçlü ilişkileri her iki tarafı da zorlamadan gerçekleştiren bir derecede ki akıcılık ve kendiliğinden olan bir etkileşimde bulunabilir. Olayların ve deneyimlerin kişisel önemini vurgulayabilir, ilgili açıklamalar ve tartışmalar sunarak görüşlerini destekleyebilir ve açıklamasını yapabilir
B1
Kendi ilgi alanı ve profesyonel alanına ait aşina olduğu rutin olan veya olmayan hususlarda, biraz güvenle iletişimde bulunabilir. Bilgi alışverişinde bulunabilir, bilgiyi denetleyebilir veya onaylayabilir, daha az rutin olan durumlarla uğraşabilir ve bir şeyin neden sorun olduğunu açıklayabilir.
Filmler, kitaplar, müzik gibi daha soyut ve kültürel konularda düşüncelerini ifade edebilir.
Seyahat anında ortaya çıkabilecek olan çoğu durum ile ilgilenmek için geniş bir basit dil serisinden yararlanabilir. Aşina olduğu konularda ki konuşmalara hazırlanmaksızın katılabilir, kişisel fikirleri beyan edebilir ve kişisel ilgi veya günlük yaşamla alakalı (örn. aile, hobiler, iş, seyahat ve güncel olaylar) konularda bilgi alışverişinde bulunabilir.
A2
Diğer kişinin gerektiğinde yardım etmesi, kalıpsal durumlarda ve kısa konuşmalarda oldukça rahat etkileşimde bulunabilir. Fazla çaba sarf etmeden basit, rutin bilgi alışverişinde bulunabilir; soru sorabilir, soruları yanıtlayabilir, tahmin edilebilen günlük durumlarla ilgili bilindik konular üzerinde fikir ve bilgi alışverişi yapabilir.
İş ve boş zaman ile ilgili aşina ve rutin hususlar hakkında basit ve doğrudan bilgi alışverişi gerektiren basit ve rutin görevler dahilinde iletişim yapabilir.
25
Çok kısa sosyal bilgi alışverişini idare edebilir ama konuşmayı kendi ahenginde devam ettirebilmek için yeterince anlayamaz.
A1 Basit bir biçimde etkileşimde bulunabilir ama iletişim tamamen konuşmanın daha yavaş tekrarı, başka şekilde ifade edilmesi ve ifadenin düzeltilmesi haline bağlıdır. Basit sorular sorabilir ve yanıtlayabilir, acil gereklilik gösteren alanlarda veya çok aşina olunan konularda basit ifadeleri başlatabilir ve yanıtlayabilir.
Tablo 3. OBM genel sözlü üretim ölçütleri GENEL SÖZEL ÜRETİM C2
Alıcının önemli noktalara dikkat etmesini ve hatırlamasına yardımcı olacak, etkili bir mantık yapılı, anlaşılır, pürüzsüzce akan iyi yapılandırılmış konuşma üretebilir.
C1
Kompleks konulara alt temalar ekleyerek önemli noktaları geliştiren ve uygun bir son ile toparlayabilen, anlaşılır, ayrıntılı betimlemeler ve sunumlar yapabilir.
B2
Önemli noktaları ve ilgili destekleyici ayrıntıları uygun bir şekilde belirterek, anlaşılır, sistematik olarak gelişmiş betimlemeler ve sunumlar yapabilir.
İlgi alanıyla alakalı olan geniş kapsamlı konuları, yardımcı noktalar ve ilgili örneklerle fikirlerini destekleyen ve genişleten, anlaşılır, ayrıntılı betimlemeler ve sunumlar yapabilir
B1
İlgi alanıyla alakalı olan bir ya da daha fazla konuyu, sanki çizgisel ardışık noktalarmış gibi sunarak, oldukça akıcı bir şekilde açık bir betimlemeyi destekleyebilir
A2
İnsanları, yaşam ve çalışma koşulları, günlük işleri, sevdiklerini/sevmediklerini, vs. gibi konuları kısa bir basit tümceler serisi ve bir listeye bağlı olan tümceler şeklinde, basitçe betimleyebilir ve sunabilir.
A1 İnsanlar ve yerler hakkında basit ve çoğunlukla kalıplaşmış ifadeleri üretebilir.
OBM’de dilin etkin kullanımı ve iletişim kurulması öncelenmektedir. Bu nedenle, sözlü beceri ayrıntılı olarak ele alınmıştır ve sözlü üretim ve sözlü etkileşim başlıkları altında ayrı ayrı tanımlayıcılarla belirlenmiştir. 2018 yılı içerisinde Avrupa Konseyi tarafından güncellenen yeni OBM ölçütleri incelendiğinde, konuşma becerine ne kadar ayrıntılı yer verildiği görülecektir. Güncellenen OBM içeriğine genel dil bilgisi, sözcük bilgisi, doğru konuşma, sözcük kontrolü, sesletim kontrolü, toplum dilbilimsel kullanım uygunluğu, edimbilimsel kullanım özellikleri gibi birçok başlık dahil edilmiştir.
26
OBM’de yer alan konuşma becerisi betimleyicileri, sınava-özgü ölçütler yazılmasında (test-specific criteria) temel olarak kullanılmaktadır (Luoma, 2009).
Dolayısıyla konuşma becerisi, OBM’de yer alan beş temel ölçüt kullanılarak değerlendirilmektedir. Bu ölçütler: çeşitlilik, doğru konuşma, akıcı konuşma, iletişim, konuşma uyumudur (Avrupa Konseyi, 2001: 28-29). 2018 yılında bu ölçütlere sesletim de eklenmiştir.
Roca-Varela ve Palacios (2013) çeşitlilik ve akıcılığın farklı sınavlarda farklı şekilde adlandırılabildiğini ifade etmişlerdir. Örneğin, “çeşitlilik” Pearson Tests of English’de (PTE) “çeşitlilik” olarak yer alırken, Test of English as a Foreign Language’da (TOEFL) “dil kullanımı” olarak ifade edilmektedir. Çeşitlilik kavramında sözcük, yapı ve özel ifadelerdeki kullanım zenginliği vurgulanmaktadır. Doğru konuşma ölçütüyle de hem dilbilgisi yapılarının doğru kullanımının hem de sesletimin doğru yapılmasının hedeflendiğini dolayısıyla doğruluğun içine sesletimin de girdiğini söylemişlerdir.
Avrupa Dil Gelişim Dosyası, Avrupa Konseyi’ne üye ülkelerin Eğitim Bakanları tarafından, OBM içinde geliştirilmesinde fikir birliğine varılan bir tasarıdır. Tasarının amacı Avrupa vatandaşlarını dil ve kültür çeşitliği konusunda yetkin kılmaktır (Demirel, 2011). İşisağ ve Demirel (2010) Avrupa Dil Gelişim Dosyası (ADGD) ile yürütülen konuşma becerisi çalışmalarının, öğrencilere olumlu yönde etki ettiğini, öğrencilerin daha akıcı konuşabildiklerini ve kendilerini daha rahat ifade edebildiklerini vurgulamışlardır.