Türkiye’de küçük ve orta boylu işletmeleri destekleyen kurum/kuruluşlar aşağıdaki gibi sıralanmaktadır; kamu kuruluşu, mesleki kuruluşlar, bankalar, sosyal sigorta kuruluşları, kredi ve kefalet kooperatifi, vakıflar ve gönüllü kuruluşlar, üniversiteler ile bu işletmelere hizmet vermek için kurulan olan bazı şirketler bulunmaktadır. Tüm bu kuruluşların amacı KOBİ’lere çeşitli sektörlerde hizmet sunmak, sorunlarını çözmek maksadıyla etkinliklerde bulunmaktadır. Üretimdeki verimliliğin artışını, danışmanlık faaliyetlerinde bulunulması, mesleki kursların verilmesi, kalfa/çıraklık eğitimleri sunulması, fuarlara katılım hizmetleri, pazarlama kolaylıkları, sosyal güvenlik, finansman sorunlarına yardımcı olmak için faaliyette bulunan kuruluşlar aşağıda belirtilmiştir.
2.6.1. Kosgeb
Kosgeb şu şekilde ifade edilmektedir; küçük ve orta ölçekli işletmelerin büyüme stratejisi hedeflerine oluşmak için endüstriyel işletmelerinin iyileşmelerine ve ekonomik faaliyetlerine destek çıkmak maksadıyla kurulan bir birimdir. Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’na bağlı çalışmaktadır. Kosgeb, devlet teşviklerini işletmelere iletilmesine yardımcı olan kuruluştur. KOBİ’lerin işletmelerini büyütmeleri için hibe edilen ve kredi olarak aldıkları desteklemeleri kosgeb kuruluşu tarafından uygulanmaktadır (www.kosgeb.gov.tr).
Kosgeb tarafından verilen destekler şu şekilde özetlenebilir (www.kosgeb.gov.tr);
Yeni müteşebbis destekleri verilmektedir.
Bilgisayar yazılımı desteği sağlamaktadır.
E-Ticarete yönelmeleri için gerekli desteği sağlamaktadır.
İşletmelerin geliştirilmesi için merkezlerin kurulması desteği sağlamaktadır.
Yerel ekonomileri inceleme desteği sağlamaktadır.
Genç müteşebbisleri geliştirme programları sunmaktadır.
Genel girişimci geliştirme programlarının sunulması.
İşletmelerin altyapıları ve üstyapılarını için uygulamalı projeler sunmaktadır.
Nitelikli eleman destekleri verilmektedir.
Danışmanlık destekleri verilmektedir.
Conformite european (CE) işaretlemesine ilişkin testlerin ve analizlerin hizmetleri verilmektedir.
Tanıtım desteği sağlamaktadır.
Markalaşmaya yönelme desteği sağlamaktadır.
2.6.2. Maliye Bakanlığı
Türkiye’nin teknolojisini geliştirmek için bulunduğu bölgelerde kurulacak işletmelere;
yer temininde, idari binalarının yapım masraflarının bir kısmına üstlenilerek, yazılım ile ar-ge gibi kazançlarında vergi muaflığı gibi destekler vermek için kurulmuştur (www.maliye.gov.tr).
2.6.3. Sanayi ve Ticaret Bakanlığı
OSB (organize sanayi bölgesi) ve KSS’lerin (küçük sanayi sitesi) kurulmasında amaçlanan plan ve projelerin geliştirilmesi için destek sağlanması için kurulmuştur (https://www.sanayi.gov.tr).
2.6.4. TÜBİTAK
Bu kuruluş Türkiye’nin hem gelişmesi hem de uluslar arası düzeyde teknolojik açıdan olsun bilim açısından olsun KOBİ’lerimiz için çok önemli bir kuruluştur. TÜBİTAK Türkiye’nin rekabet edilebilirliğini ve refahını arttırmak için, kamunun her bölümü ile ilgili kurumlarla işbirliği milli öncelikler istikametinde bilim ve teknoloji projelerini geliştirmek için gerçekleştirecek zemini ve araçları oluşturmaya yardımcı olmak, araştırma ve geliştirme etkinliklerini destekleyip, yürütmek ve bilim-teknoloji kültürü oluşturmakta önder bir kurum olması neticesinde, yeni ürünlerin üretimiyle ilgili yöntem geliştirme hedefiyle planlanan projelere çok büyük dayanak olmaktadır (TÜBİTAK, 2017).
2.6.5. Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı (TTGV)
Türkiye’nin teknoloji’deki eksikliklerini azaltmak, bazı gelişmiş ticaret dallarında Türkiye’nin pozisyonunu iyileştirmek maksadıyla, Türkiye’nin ekonomisini ve üzerinde minimum potansiyeli olan teknolojik araştırma alanlarını tespit etmek, belirlenen alanlarda etüt ve projeler yapmak/yaptırmaktır. Türkiye’nin sanayisinin gelişmesi için araştırmalar ve iyileştirmelerin yapıldığı, yatırımların artışında teşviklerde bulunmak için gerekli koordineyi oluşturup bilim adamlarını sanayinin ihtiyaçlarını konusunda bilgilendirmek üzere kurulmuş bir kurumdur (www.ttgv.org.tr).
2.6.6. Ekonomi Bakanlığı
Bu bakanlığın kuruluşu ve yapmış olduğu destekler ülkemizde yapılan yani KOBİ’lere yapılan desteklerin çoğunu kapsamakla birlikte şirketlerin daha çok gelişimi KOBİ’lerin kurumsallaşma aşamalarındaki zorlukları ve profesyonel bir üretimin gerçekleştirilmesi için Ekonomi Bakanlığının önemi öncü bir destektir. Ekonomi bakanlığınca verilen destekleri şu şekilde özetlenebilir (https://www.ekonomi.gov.tr);
Yurtiçi ve yurtdışı fuarlara ve sergilere katılma desteği vermektedir.
Yurtdışında ofis ve mağaza açma desteği vermektedir.
Markalaşma
İhracata hazırlık
Eğitim yardımı
Çevre maliyetleri desteklerini sunmaktadır.
2.6.7. Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB)
Bu kuruluşa üye olamayan bir KOBİ’nin olmaması gerekmektedir. TOBB’un yapmış olduğu analizlerle işletmelerin ister küçük ölçekli isterse büyük ölçekli olsunlar yapmış olduğu bilgilendirmelerle ülkedeki üretimin israf edilmesinin hem önüne geçiyor diğer yandan da istihdamın artmasına çok büyük bir katkı sağlıyor. Üyesi olan işletmelerin sektörlerince ihtiyaç duyacakları konularda onları bilgilendirmektedir. Ayrıca ülke, il ve sektör analizleri hazırlayarak, uluslar arası işletmelerle kurduğu bağlarla edindiği bilgileri üyelerine iletmektedir. Yurtdışından gelen işbirliği olanaklarını da üyelerine duyurmaktadır (https://www.tobb.org.tr).
2.6.8. Türk Eximbank
Eximbank’ın sunmuş olduğu faaliyetlerde İhracatın iyileştirilmesi, ihraç edilecek ürünlerin ve hizmetlerin çeşitlendirilmesinde, ihracata konu olan ürünlere yeni pazarlar kazandırılması, ihracatçı işletmelerin uluslar arası ticarette hisselerinin arttırılması ve ihracatta gerekli yardımların sağlanmasında, ihracatçılar, yurt dışında aktif olan müteahhitler ve yatırımcılara uluslar arası pazarlarda rekabet edilebilmesinde gerekli teminatın kazandırılmasında, destek verip yurtdışı pazarlara girilmesi için teşviklerde bulunmaktadır.
Ayrıca Türk Eximbank 2016 yılında ihracat kesimine 22 milyar doları parasal kredi, 11 milyar doları sigorta olanağı olarak toplam 33 milyar dolarlık destek vermiştir. (Eximbank, 2017).
2.6.9. Halkbank
Halkbank, kamu tarafından özelleştirilme kapsamına alınan, esnaf ve sanatkar işletmelere sınırlı ve faizli, tabana yaygın kredi kullanılması için kurulan bankadır. Bankanın sağlamış olduğu destekler şu şekilde sıralanabilir (https://halkbank.com.tr);
İhracat destek paketi
İmalat destek paketi
Makine İmalat destek paketi
Teknoloji, Ar-Ge, İnovasyon destek paketi
KOBİ Turizm sektörü destek paketi
Hizmet ve Ticaret sektörü destek paketi
Sanayi Bölgeleri destek paketi
Taahhüt sektörü destek paketi
Taşımacılık sektörüne destek paketi
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
KOBİ’LERİN İHRACAT PERFORMANSLARINDA KARŞILAŞTIKLARI SORUNLARIN GAZİANTEP İLİ ÖRNEĞİNDE ANALİZİ
3.1. KOBİ’lerin İhracat Performanslarında Karşılaştıkları Sorunlara Dair Literatür