Kobalt

Dayanıklı ve oksitlenmeye karşı dirençli bir metal olması nedeniyle elektrolizle kaplama işleminde, porselen ve cam sanayilerinde kalıcı ve parlak mavi rengin üretilmesinde

tanımlanmamıştır. 12,50 mg kg^-1 ‘lık düzey ile Tuzla istasyonu sedimentlerinde Kobalt birikimi diğer aylara kıyasla en yüksek düzeyde ölçülmüştür.

4.1.20 Krom (toplam)

Otomobil parçalarında ve kesici aletlerde korozyon önleyici kaplama olarak kullanılır. Yüksek erime sıcaklığı nedeniyle tuğla ve kalıp yapımında da tercih edilir. Nehir suyunda Mayıs ayında krom derişimi 0,0018 mg L^-1 düzeyinde belirlenirken diğer aylarda oran 5 ile 11 ng mL^-1 arasında değişmektedir. Sediment analizi sonucu Şubat ayı Adliye istasyonunda yüksek derişim ölçülmüştür.

4.1.21 Kurşun

Beyaz Kurşun ve benzeri diğer Kurşun bileşikleri boyaların yapısına katılır. Ancak sağlık açısından olumsuz etkileri nedeniyle bu kullanımı azaltılmıştır. Böcek öldürücü ilaçların içeriğine Kurşun tuzları katılmaktadır. Nehir suyunda Mayıs ayında kurşun düzeyleri yüksek çıkarken diğer aylardaki oranlar birbirine yakın değerler çıkmıştır. 12 aylık sonuçların ortalamasına bakıldığında ise su kalite standartlarına göre üst sınırın çok altında olduğu görülmektedir. Sedimentte ağır metal birikimi Aralık ve Ocak aylarında Mudurnu Çayı ile Çark Suyu’ndan sonraki istasyonlarda yüksek oranlarda tespit edilmiştir. Mart ayında Ali Fuat Paşa, Eylül ayında Doğançay istasyonlarında yüksek Kurşun birikimlerine rastlanmıştır. Bu kirlilik birikimleri uzun dönemli olarak gerek evsel atıklarla gerekse endüstriyel atıklarla gerçekleşmiş olabilir.

4.1.22 Lityum

Seramik ve cam yapımında, pil üretiminde, yağlayıcı ve alaşım sertleştirici maddelerin bileşiminde kullanılır. Nehir suyunda en fazla Lityum kontaminasyonunun gözlendiği AGİ noktası olarak 6 nolu Rüstemler istasyonu göze çarpmaktadır. Nisan, Ekim ve Aralık aylarında kirlilik belirtileri görülmektedir. En fazla kirliliğin gözlendiği noktalar ise Temmuz ayında Sinanoğlu AGİ ile Kasım ayında Yenimahalle AGİ olarak sıralanabilir. Ocak ve Mayıs aylarında Tuzla, Haziran’da Adatepe AGİ noktaları fazla kirliliğin gözlendiği noktalar olarak

4.1.23 Magnezyum

Havai fişekler başta olmak üzere pirotekni alanında yoğun olarak kullanılır. Nehir suyunda genel olarak bakıldığında suya sertlik veren elementlerden biri olarak tüm aylarda ilk altı AGİ noktasındaki sonuçların son dört istasyondan yüksek düzeylerde olduğu gözlenmiştir. Kalsiyum gibi Magnezyum da sedimentlerde belirlenen majör elementlerdendir. En yüksek düzeyde Haziran ayında 9 nolu Tuzla istasyonunda tespit edilmiştir.

4.1.24 Mangan

Cam üzerinde Demir kirliliği nedeniyle oluşan yeşil rengi yok etmede, seramik sanayiinde kullanılır. Canlılar için önemli bir eser element olan mangan, özellikle hayvanlarda B1 vitamini kullanımında rol oynar. Nehir suyunda Mangan ile birlikte Demir’in yüksek düzeyde bulunması su iletim hatlarında Demir bakterilerinin çoğalmasına neden olurlar. Bu da boruların tıkanması ile sonuçlanır. Özellikle tekstil sanayinde kumaş renginin tutmamasına neden olduklarından istenmez. Mart, Nisan, Mayıs, Haziran, Ağustos ve Kasım aylarında izin verilen maksimum değerin altında bulunmaktadır. Ancak Ocak 2008 ayında 5. ile 10.uncu istasyonlar arası, Şubat’ta ilk sekiz istasyonda, Temmuz’da beşinci AGİ’de, Eylül’de 10.uncu, Ekim’de 1.inci, Aralık’ta ise 5. ve 6.ncı AGİ’lerde izin verilen sınır düzeyin (0,05 mg L^-1) üzerinde değerler kaydedilmiştir. Sedimentte en yüksek derişime Nisan ayı Çardak istasyonunda kaydedilmiş olup daha sonraki istasyonlarda derişim düzeyleri yavaş yavaş düşmüştür.

4.1.25 Molibden

Bitkiler için önem taşıyan bir eser elementtir. Molibden Sülfit, özellikle yağların bozulmaya uğradığı yüksek sıcaklıklarda kullanışlı bir yağlayıcı maddedir. Nehir suyunda en yüksek düzeyler Kasım ve Aralık ayları 6. AGİ noktası olan Rüstemler noktasında gözlenmiştir. Aralık ayında 0,0144 mg L^-1 olarak WHO standardının (0,07 mg L^-1) altında kalırken Kasım ayında aynı istasyondan alınan değer 0,3570 mg L^-1 olarak kaydedilmiştir. Bu oran WHO’nun 5 kat üzerinde bir değerdir. Sediment örneklerinde ise Aralık ve Ocak aylarının ilk iki istasyonunda 30 mg kg^-1 gibi değerlerde çıkarken diğer aylarda ve istasyonlarda 1,25 mg kg^-1 düzeyinde gözlenmiştir.

4.1.26 Nikel

Nikel-Kadmiyum pillerin yapımında kullanılır. Nikel kaplama, diğer metalleri koruyucu özelliktedir. Korozyona karşı dayanıklı oluşu nedeniyle elektrolizle kaplama işlemlerinde tercih edilir. Nehir suyunda Sakarya Nehri su örneklerinin analiz sonuçları Nikel kirliliğinin ağırlıklı olarak E5 Sakarya Köprüsü AGİ noktasında toplandığı görülmektedir. Mart ayında Ali Fuat Paşa istasyonunda en yüksek kirlilik belirlenirken Temmuz ayında Sinanoğlu AGİ noktasında yüksek kirlilik çıkmıştır. Ancak elde edilen bu sonuçlar su kalite parametreleri tablosunda (tablo 4.8.a) belirtilen sınır değerlerin çok altındadır. Sedimentte en yüksek Nikel derişimine sahip örneklere Ali Fuat Paşa istasyonunda Ocak’08 ayında rastlanmıştır.

4.1.27 Platin

Sakarya Nehri su örneklerinde Platin derişiminin 1 ng mL^-1 düzeyinin altında olduğu tespit edilmiştir. Sedimentte Platin elementine sadece Ocak’08 ayında Çardak istasyonunda 0,88 mg kg^-1 düzeyinde tespit edilmiştir.

4.1.28 Potasyum

Bitkilerin gelişimi için çok önemli bir element olan Potasyum çoğu toprak tipinin bileşiminde yer alır ve gübrelerin yapısına da katılır. Yanıcı-patlayıcı maddelerin bileşiminde kullanılır. Tarım arazilerinin geniş yer tuttuğu Aşağı Sakarya Nehri bölümünün su örneklerinde en yüksek potasyum düzeyleri Mayıs ve Eylül aylarında kaydedilmiştir. Tablolar incelendiğinde İlkbahar ve Sonbahar ekim dönemlerine doğru artış gösterdiği daha sonraki dönemlerde kademeli azalış gösterdiği görülmektedir. Uluslararası Su Kalite Standartlarına göre belirlenmiş bir sınır değer bulunmamaktadır. Sedimentte en fazla Potasyum içeriği Haziran ayında Tuzla istasyonunda rastlanırken il sınırlarına giriş yapılan Çardak istasyonundan itibaren ortalama 4000 mg kg^-1 düzeylerinde seyretmektedir.