Kitaplara Ġman

Yörede yaĢayan Alevîlerin, Allah’a iman konusunda olduğu gibi meleklere iman konusunda da herhangi bir tereddütleri yoktur.

Tablo 10: Meleklere inanıyor musunuz? Sorusuna verilen cevapların dağılımı

Meleklere inanıyor musunuz?

Denek Sayısı Geçerli % Evet 99 99 Hayır 1 1 Fikrim yok 0 0 Genel Toplam 100 100

Tablo 10’da görüldüğü üzere ilgili soruya katılımcıların % 99’u evet, % 1’i hayır Ģeklinde cevap vermiĢtir.

YapmıĢ olduğumuz mülakatlarda da meleklere iman konusunda yöre Alevîleri dört büyük melekle beraber diğer meleklerin varlığını da kabul etmiĢler ve meleklere inandıklarını ifade etmiĢlerdir. Buna göre, melekler ve görevleri Ģu Ģekilde ifade edilmiĢtir; Cebrâil; vahiy getirmekle, Azrâil; insanların canını almakla, Mikâil; tabiat olaylarını yönetmekle, Ġsrâfil; kıyamet günü sur’a üflemekle, Münker-Nekir; kabirde sorgu-sual sormakla, Kirâmen Kâtibîn; iyilik ve kötülükleri yazmakla görevli meleklerdir (kiĢisel görüĢme, 2010).

Bununla birlikte meleklerin özellikleri konusunda, erkeklik, diĢilik, yeme, içme vb. sıfatları bulunmayan, usanmadan Allah’ı tespih eden, nurdan yaratılmıĢ varlıklar olduğu ifade edilmiĢtir (kiĢisel görüĢme, 2010).

Sonuç olarak, yörede yaĢayan Alevîler, meleklere iman konusunu genel Ġslâmî inanıĢta olduğu gibi kabul etmekte ve inanmaktadırlar.

2.1.3. Kitaplara Ġman

Sözlükte kitap, “yazmak, nikâh kıymak, dikmek, bağlamak ve farz kılmak, ıstılahta ise yazılmıĢ sayfalardan oluĢan eser” demektir. Çoğulu kütüb’dür. Ġslam terminolojisinde kitap denince ilk akla gelen Kur’an’dır (Karagöz ve diğ., 2006:383). Karagöz’ün tanımına göre Kur’an; Yüce Allah tarafından (Hakka, 69/43), vahiy yolu ile (Yûnus, 10/12), Arapça olarak (Yûsuf, 12/2), peyder pey (Furkân, 25/32), Peygamberimiz Hz. Muhammed’e (a.s.) indirilen (ġûarâ, 26/192-195), nesilden nesile bize kadar tevatüren gelen, mushaflarda yazılı, Fatiha sûresi ile baĢlayıp Nas sûresi ile sona eren, okunması

30

ile ibadet edilen ve sevap kazanılan, 323.015 harf, 77.439 kelime, 6.236 âyet ve 114 sûreden oluĢan muciz bir kelamdır (Karagöz ve diğ., 2006:386).

Genel manada kitaplara iman konusunda Alevî inancına bakıldığında dört büyük kitaba inanılmaktadır. Alevîliğin asli kaynaklarına bakıldığında, Kur’an hakkında olumsuz hiçbir atıf yokken, asli kaynaklar üzerinde yapılan yorumlarla ilgili bazı Alevî yazarların eserlerinde, Kur’an’ın anlaĢılma biçimi noktasında bazı farklılıkların olduğu gözlenmektedir. Bu farklılıklar; Kur’an’ın batınî anlamına ağırlık verilmesi gerektiği (Zelyut, 1998:30), Kur’an’ın eksik olup Hz. Ali ilgili ayetlerin çıkartılmıĢ olduğu (Zelyut,1998:135; ġener, 2004:173), Kur’an’ın yorumunun önemli olmadığı asıl önemli olanın “canlı Kur’an” olarak nitelenen insanın önemli olduğu Ģeklindeki anlayıĢlardır (Üzüm, 1997:84). Kur’an’ın bâtınî anlamına ağırlık verilmesi ve asıl önemli olanın insan olması Ģeklindeki görüĢleri Alevîliğe tesir eden bâtınî, hurufî, sûfî vb. anlayıĢların etkisi olarak değerlendirmek mümkündür. Ancak Hz. Ali ilgili ayetlerin çıkartılmıĢ olduğunu gerekçe göstererek Kur’ an’ın eksik olduğu Ģeklindeki görüĢler hem Kur’an’ın ruhuna hem de genel Ġslâmî anlayıĢa ters bir durum arz etmektedir. Kitaplara iman konusunda bazı Alevî yazarlar tarafından dile getirilen bu anlayıĢları yöredeki Alevîlerle paylaĢtık.

Tablo 11: Kur’an okumayı biliyor musunuz? Sorusuna verilen cevapların dağılımı

Kur’an okumayı biliyor musunuz? ^Denek Sayısı ^Geçerli %

Evet 61 61

Hayır 26 26

Kısmen 13 13

Genel Toplam 100 100

Anket verilerine göre katılımcıların %74 gibi büyük bir kısmı Kur’an okumayı bilmektedir.

Tablo 12: Çocuklarınızın Kur’an okumayı öğrenmesini ister misiniz? Sorusuna verilen cevapların dağılımı

Çocuklarınızın Kur’an okumayı öğrenmesini ister misiniz? Denek Sayısı Geçerli % Evet 96 96 Hayır 4 4

Ġsterim, ancak tepki görmekten korkuyorum 0 0

31

Tablo 12’de görüldüğü üzere “Çocuklarınızın Kur’an okumayı öğrenmesini ister misiniz?” sorusuna verilen cevapların oranının %96 olması yöre Alevîlerinin Kur’an’a ne derece önem verdiklerini gösteren ciddi bir veridir. Yine bu bilgiler ıĢığında araĢtırma yöresinde ilgili köylerdeki din görevlilerinden aldığımız bilgiler, yaz Kur’an Kurslarına katılımın yüksek olduğu noktasındadır. Dolayısıyla tüm bu veriler yöredeki Alevîlerin Kur’an’a ne denli önem verdiğini göstermektedir.

Tablo 13: Evinizde bulunan dinî kitapları iĢaretler misiniz? Sorusuna verilen cevapların dağılımı

Numaraların KarĢılığı: 1: Kur’an’ı Kerim 2: Ġmam Cafer Buyruğu 3: Hz. Muhammed ile ilgili kitaplar

4: Nehcü’l-Belâğa

5: Hüsniye

6: Hacı BektâĢî Veli Makâlâtı veya Velâyetnamesi

7: Diğer (Besmele ve Fatiha Tefsiri, Namazla ilgili kitaplar, Ġslam ilmihali, Risale-i Nur) Evinizde bulunan dinî kitapları iĢaretler misiniz?

Denek Sayısı Geçerli %

1 16 16 2 1 1 3 0 0 4 0 0 5 0 0 6 0 0 7 0 0 1,2 4 4 1,3 24 24 1,6 9 9 1,2,3 4 4 1,2,6 3 3 1,2,3,6 24 24 1,2,3,4,6 1 1 1,2,3,5,6 1 1 1,2,3,6,7 1 1 1,2,3,4,5,6,7 2 2 1,3,6 4 4 1,3,7 2 2 1,6,7, 1 1 1,3,6,7 2 2 3,6 1 1 Genel Toplam 100 100

Tablo 13’ün verilerine baktığımız zaman katılımcıların %98’inin evinde Kur’an’ı Kerim bulunmaktadır. AraĢtırma esnasında gitmiĢ olduğumuz her evde Kur’an bulunması, anket verilerimiz doğrultusunda yöre Alevîlerinin %98’inin evinde Kur’an’ı Kerim bulunması ve mülakatlarımız esnasında da savundukları görüĢleri Kur’an’a dayandırmaları, Kur’an’ı ne kadar önemsediklerini göstermektedir.

32

Dolayısıyla yöre Alevîleri Kur’an’a karĢı içten, samimi bir saygı ve hürmet beslemektedir.

Tablo 14: Okula giden çocuklarınızın dinî bilgi ihtiyaçlarının nasıl karĢılanması gerektiğini düĢünüyorsunuz? Sorusuna verilen cevapların dağılımı

Numaraların KarĢılığı: 1: Din Kültürü Kitaplarından 2: Yaz tatilinde gerçekleĢtirilen Yaz Kurslarından

3: Dedelerden

4: Bunun bir ihtiyaç olduğunu düĢünmüyorum Okula giden çocuklarınızın dinî bilgi ihtiyaçlarının nasıl karĢılanması gerektiğini düĢünüyorsunuz? Denek Sayısı Geçerli % 1 29 29 2 19 19 3 10 10 4 6 6 1,2 28 28 1,2,3 2 2 1,3 3 3 2,3 3 3 Genel Toplam 100 100

Tablo 14’te görüldüğü üzere “Okula giden çocuklarınızın dinî bilgi ihtiyaçlarının nasıl karĢılanması gerektiğini düĢünüyorsunuz?” sorusuna verilen cevapların oranları; Din Kültürü Kitaplarından %29, yaz tatilinde gerçekleĢtirilen yaz kurslarından %19, dedelerden %10, bunun bir ihtiyaç olduğunu düĢünmüyorum diyenlerin oranı %6’dır. Buna karĢın, Din Kültürü Kitaplarından ve yaz tatilinde gerçekleĢtirilen yaz kurslarından %28, Din Kültürü Kitaplarından, dedelerden, yaz tatilinde gerçekleĢtirilen yaz kurslarından %2, Din Kültürü Kitaplarından, dedelerden %3, dedelerden, yaz tatilinde gerçekleĢtirilen yaz kurslarından Ģeklinde birden fazla seçeneği iĢaretleyenlerin oranı %3’tür. Bu veriler doğrultusunda Din Kültürü Kitapları ve yaz tatilinde gerçekleĢtirilen yaz kurslarından seçeneğini iĢaretleyenlerin toplam oranı %84 iken, dedeler seçeneğinin bulunduğu Ģıkkı iĢaretleyenlerin toplam oranı %18’dir. Bu veriler, günümüzde açılım tartıĢmaları doğrultusunda, bazı Alevî kuruluĢlar tarafından bütün Alevîleri temsilen, okullarda Din Kültürü Derslerinin kaldırılması ve DĠB’nın kaldırılması veya yeniden yapılandırılması Ģeklindeki taleplerin, en azından araĢtırma yöresinde yaĢayan Alevîler için geçerli olmadığı noktasında bize ıĢık tutar mahiyettedir.

33

oran bazında çoğunluk itibariyle bu Ģekilde gerçekleĢirken, Kur’an’ın anlaĢılma biçimi noktasında sayıları az olmakla beraber, Kur’an’ın Türkçe okunması gerektiği, bâtınî yoruma ağırlık verilmesi gerektiği ve eksik olduğu Ģeklinde farklı anlayıĢlar da mevcuttur.

Bu anlamda, tablo 14’te görüldüğü üzere “Okula giden çocuklarınızın dinî bilgi ihtiyaçlarının nasıl karĢılanması gerektiğini düĢünüyorsunuz?” sorusuna “bunun bir ihtiyaç olduğunu düĢünmüyorum” Ģeklinde cevap veren katılımcılar buna gerekçe olarak “Kur’an’ın Arapça okunması gerektiğine inanmıyorum. Ġbadetler her dilde yapılabilir. Bizim dilimiz de Türkçedir. Dolayısıyla Kur’an Türkçe okunabilir. Dinî bilgileri ise zaten Türkçe kaynaklardan edinebiliyoruz. Bu yüzden de Kur’an’ın Arapça olarak öğrenilmesinin ihtiyaç olduğunu düĢünmüyorum” (kiĢisel görüĢme, 2010) Ģeklinde görüĢ bildirmiĢlerdir

Tablo 15: Kur’an’ın bugünkü Ģekliyle eksik olduğu düĢüncesine katılıyor musunuz? Sorusuna verilen cevapların dağılımı

Kur’an’ın bugünkü Ģekliyle eksik olduğu düĢüncesine katılıyor musunuz?

Denek Sayısı Geçerli % Evet 15 15 Hayır 82 82 Fikrim yok 3 3 Genel Toplam 100 100

Tablo15’te görüldüğü üzere “Kur’an’ın bugünkü Ģekliyle eksik olduğu düĢüncesine katılıyor musunuz?” sorusuna katılımcıların %82’si hayır, %15’i evet, %3’ü de fikrim yok Ģeklinde cevap vermiĢtir. Konu hakkında menfi düĢünen katılımcılara “Niçin böyle düĢünüyorsunuz?” Ģeklinde sorduğumuz mülakat sorumuza “Dedemiz bize böyle dedi, bu yüzden ben de öyle diyorum” Ģeklinde cevap vermiĢlerdir. Müspet manada cevap veren katılımcılar içinde de “Dedemiz bize eksik olduğunu söyledi ama ben eksik olduğunu düĢünmüyorum”, “Kur’an’ın eksik olduğu düĢüncesi bazı Alevî yazarların uydurmasıdır”, “Kur’an eksik değil, fakat Sünnî Ġslam yorumuyla eksik” (kiĢisel görüĢme, 2010) Ģeklinde görüĢ ifade edenler de olmuĢtur.

Sonuç olarak yöredeki Alevîler, kullandığımız metotların verileri doğrultusunda, çoğunluk itibariyle baĢta dört büyük kitap olmak üzere, sahifelere de inanmaktadırlar. Kur’an ve içeriğiyle ilgili farklı anlayıĢların, dedelerin ya da kendi aralarında bilgili

34

kabul ettikleri kiĢilerin anlattıklarıyla sınırlı olmasına rağmen Kur’an’a karĢı içten hürmet ve muhabbet beslemekte ve saygı duymaktadırlar.