Kentsel suçla mücadelede ne yapılması gerektiği üzerine teorik yada uygulamaya yönelik olarak oldukça farklı açılımlar bulunmaktadır. Ağırlıklı olarak hükümetleri, belediyeleri ve sivil toplum kuruluşlarının eşgüdümlü çalışmaları üzerine kurulan bu yaklaşımlar, suçla mücadelede hakim bulunan olumsuz tabloyu değiştirmek noktasında bazı girişimlere işaret etmektedir. Bu çerçevede sıklıkla vurgulanan bazı prensipler şunlardır:178
• Topluma yakın duracak, yerel (beledi) otoritelerin, organize olmuş cemiyetlerin, polis ve yargı sisteminin etkili işbirliği,
• Şiddet olgusunun oldukça değişken doğasının gerektirdiği sürekli olarak yenilenen bilgi ve analizlerin sağlanması,
• Şiddetle iştigal etme olasılığı yüksek marjinal ve genç grupların eğitimine yönelik programlara katılımın sağlanası.
2.6.1. Kanun ve düzenleme tabanlı yaklaşım (Law and Order Approach) Kentsel suçla mücadele konusunda otoritelerce en çok başvurulan çözüm yolu / arayışı daha kapsayıcı ve geniş boyutlu yeni bir kanunun yada kanunla ilgili bir düzenlemenin yapılması olarak görülmektedir. Bu düzenlemelerin başında görev yapan polis sayısının artırılması, daha sert kanunların çıkartılması, hapis cezalarının artırılması ve insanların daha uzun süre hapisanede tutulması gelmektedir.179
Bu bağlamda yaklaşımın tipik bir uygulamasına Birleşik Devletler’de rastlanmaktadır. Birleşik Devletler Başkanı Bill Clinton 1993 yılında gerçekleştirdiği 5 yıl için 3.4. milyar dolarlık bir harcama ve sokaklarda görev yapacak fazladan 50.000 polis memurunun istihdamını ön gören Suç Karşıtı Girişim (anti-crime initiative) bu yaklaşımın en geniş bütçeli örneklerinden birini teşkil etmektedir.180
Ancak eleştirel bir açıdan bakıldığında yaklaşımın getireceği şehirde artan polis kontrolünün ve denetiminin bir polis devleti görüntüsü yaratma ihtimali, kentin – insanı özgür kılan havasına-pek de iyi gelmeyeceği görülebilir.
178 Vanderschueren, a.g.m., s.105. 179 Wekerle, a.g.e., s.5.
2.6.2.Temel Sebepler Yaklaşımı (Root Causes Approach)
Kentsel Suçla Mücadelede öne çıkan bir başka yaklaşım suçun kaynaklandığı sistematik dezavantajlar, ihmal ve ayrımcılık gibi temel sebepler üzerine bir odaklanmayı öngörmektedir. Yaklaşımın savunuculaı 80’li yılların bazıları için refah ve zenginlik getirdiğini ancak hükümetlerin sürekli olarak büyüyen dışarıda bırakılmış – dezavantajlı- grupları görmezden geldiğini vurgulamaktadır. Yaklaşımın savunucuları, kentlerde yaşanan şiddet ve artan suç vakalarına karşı çözüm olarak eğitim, ekonomik gelişme, çalışma olanaklarının yaratılmasını adres göstermektedir.181
Ancak suç sorunusalını yoksulluk, ekonomik yeniden yapılanma ve sistematik ayrımcılık gibi kökleri içerisinde çözümlemek oldukça uzun dönemli bir yaklaşımı, yoğun bir para akımını, yönetimin ve toplumun her kesimininin katılımını sağlayacak bir oydaşmayı gerektirmektedir. Malesef toplumsal kademede böyesi bir yaklaşımın gereksinmelerini karşılayabilecek bir oydaşmanın işaretlerine rastlamak bugün için oldukça zayıf bir ihtimalin ötesine gidermemektedir.182
2.6.3. Daha Güvenli Kentler Yaklaşımı (Safer City Aproach)
Daha Güvenli Kentler Yaklaşımı, kanun ve düzenleme tabanlı yaklaşıma bir alternatif olarak İngiltere, Hollanda, Fransa, Almanya ve Avustralya’da popularite kazanmakta ve uygulama alanı bulmaktadır.Kentsel suç olgusuna karşı bir yaklaşım olarak, Daha Güvenli Kentler Yaklaşımı; ulusal hükümetler, kentler, semt yönetimleri ve yurttaşlar arasında bir ortaklığı ön görümektedir. Bu bağlamda ulusal Güvenli Toplum İnsiyatifleri, bulundukları ülkelerde, projeler arasında bilgi paylaşımı, “iyi uygulama/good practice” modellerinin yaratılması ve ulusal fonların yerel kademelere dağıtılması gibi işlevler üstlenmektedir.183
181 Wekerle, a.g.e., s.5. 182 A.g.e., s.5
2.6.4. Fırsat Azaltan Yaklaşımlar (Opportunity Reduction Aproaches) Kentsel suç olgusunun önlenmesi noktasında geliştirilmiş önleyici nitelikte en önemli yaklaşımların başında Çevresel Dizaynla Suçun Önlenmesi (Crime Prevention Through Environmental Design, CPTED) Yaklaşımı ve Durumsal/Konumsal Yaklaşım gelmektedir. Bu yaklaşımlardan ilki, C. Ray Jeffery tarafından geliştirilmiş ve 1971 yılında yayınlanan Çevresel Dizaynla Suçun Önlenmesi (Crime Prevention Through Environmental Design) adlı çalışmayla ifşa edilmiştir. Durumsal/Konumsal Yaklaşım ise öncelikli olarak İngiltere İçişleri Bakanlığı’nın Araştırma ve Planlama Birimi’nin yetmişli yılların sonunda ve seksenli yılların başında hazırladığı iki kitabın konusunu teşkil etmektedir: Clarke & Mayhew’in kaleme aldığı Designing Out Crime ve Heal & Laycock’un Situational Crime Prevention: From Theory into Practice.184
Çevresel Dizaynla Suçun Önlenmesi Yaklaşımı bir birini izleyen üç stratejiden oluşmaktadır. Bunlar doğal geçiş kontrolü (natural access control), doğal nezaret (natural surveillance) ve alana dayalı zorlama olarak ifade edilmektedir.
184 Taner Oc, Steven Tiesdell, “Opportunity Reduction Approaches to Crime Prevention”, Safer City
Centres: Reviving the Public Realm, Ed. Taner Oc, Steven Tiesdell, Paul Chapman Publishing Ltd.,
Tablo III: Çevresel Dizaynla Suçun Önlenmesinde Doğal Nezaret ve Doğal Geçiş Kontrolü
Doğal Nezaret Konuları Doğal Nezaretin Amaçları
• Dizayn gözlemlemeye izin veriyor mu?
• Söz konusu kademe gözlemlemenin ihtiyaçlarına cevap veriyor mu?
• Gözlemleme ihtiyacı proje boyunca sürekli
olarak gözetildi mi?
• Tasarım alanı göresel geçişgenliği artırarak gözlemi kolaylaştırmaktadır.
• Suça konu olabilecek hassaslıktaki aktiviteleri, nakit aktarımı, çocuk bakımı gibi…doğal olarak iyi gözlenebilecek yerlere yerleştirmek
Doğal Geçişin Konuları Doğal Geçiş Kontrolünün Temel
Hatları
• Tasarım etkili bir rehberlik ve yönlendirmeyle suça yönelik oluşum fırsatlarını azaltmakta mıdır?
• Güvenlik geçişin sınırlandırılmasıyla sağlanabilecek midir?
• Kentsel Tasarım doğal geçiş kontrol
olanakları geliştiriyor mu?
• Alanı insanlara nerede olduklarını ve nereye yönelmemeleri gerektiğini ifade eden bir biçimde ve onlara bir yön/istikamet hissi vermek üzere tasarımlamak.
• İnsanlara belirli bir hareket serbestisi tanırken sınırlı/belirli sayıda geçiş noktası sağlamak.
• Doğal geçiş kontrol fırsatlarının doğal
nezaret hedeflerini desteklediğine özel bir önem vermek.
Kaynak:Peel CPTED Committee (1994) “Crime Prevention Through Environmental Design Principles”,
Peel, Ontario: Region of Peel/ City of Brampton/Corporation of the Town of Caledon; Mississauga/Peel Regional Police/ Ontario Provincial Police den aktaran Oc, a.g.e., s.56.
2.6.5. Toplum Polisliği Yaklaşımı (Community Policing Appreciation)
Geçtiğimiz yıllar, suçun toplum bağlamında anlaşılması ve önlenmesinin önemi noktasında bir yaklaşım yenilenmesine tanıklık etti. Uygulayıcılar arasında konunun toplumsal boyutunun kavranması pratikte, toplum polisliği, toplum savcılığı gibi yeni uygulamalarda hızlı bir artışı beraberinde getirdi.185
185 Wells ve Weisheit, “ Patterns of Rural and Urban Crime: A Country Level Comparison”, Criminal
Bu bağlamda 1980’li yıllarla beraber kamu yönetimi anlayışında görülen paradigma kaymasının bir uzantısı olarak, toplumu merkeze alan, gönüllü katılımı destekleyen yaklaşımların etkisi Toplum Polisliği Yaklaşımı üzerinde önemli etkiye sahiptir. Bunun bir uzantısı olarak aynı zamanda kentsel güvenlik hizmetinin doğrudan alıcısı olan toplumun bilgilendirilmesi, eğitilmesi ve sorumluluk alması önemli bir gereklilik olarak görülmektedir.