• (İLO’nun tarifi)
• Önceden planlanmamış, bilinmeyen ve kontrol altına
alınamamış olan etrafa zarar verebilecek nitelikteki olaydır.
• (Dünya Sağlık Örgütünün tarifi)
• Önceden planlanmamış kişisel yaralanmalara, maddi zarara ve üretimin durmasına sebep olan olaydır
5510 sayılı SSK 13. Maddesine göre İŞ KAZASI
• İş kazasının tanımı, bildirilmesi ve soruşturulması
• MADDE 13- İş kazası;
• a) Sigortalının işyerinde bulunduğu sırada,
• b) İşveren tarafından yürütülmekte olan iş nedeniyle veya görevi nedeniyle, sigortalı kendi adına ve hesabına bağımsız çalışıyorsa yürütmekte olduğu iş veya çalışma konusu nedeniyle işyeri
dışında,
• c) Bir işverene bağlı olarak çalışan sigortalının, görevli olarak işyeri dışında başka bir yere
gönderilmesi nedeniyle asıl işini yapmaksızın geçen zamanlarda,
• d) Emziren kadın sigortalının, çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda,
• e) Sigortalıların, işverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere gidiş gelişi sırasında,
meydana gelen ve sigortalıyı hemen veya
sonradan bedenen ya da ruhen özüre uğratan olaydır.
5510 sayılı SSK 13. Maddesine göre İŞ KAZASI
• işveren tarafından, o yer yetkili kolluk kuvvetlerine derhal ve Kuruma da en geç kazadan sonraki üç işgünü içinde,
• Kuruma bildirilen olayın iş kazası sayılıp sayılmayacağı hakkında bir karara varılabilmesi için gerektiğinde, Kurumun denetim ve
kontrol ile yetkilendirilen memurları tarafından veya Bakanlık iş müfettişleri vasıtasıyla soruşturma yapılabilir.
• İş kazası ve meslek hastalığı bildirgesinin şekli ve içeriği, verilme usûlü ile bu maddenin uygulanmasına ilişkin usûl ve esaslar,
Kurum tarafından çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.
MESLEK HASTALIĞI
tanımı, bildirilmesi ve soruşturulması
SGK 14. madde;
• Tanımı: Meslek hastalığı, sigortalının çalıştığı veya yaptığı işin niteliğinden dolayı tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici veya sürekli hastalık, bedensel veya ruhsal özürlülük halleridir.
• Sigortalının çalıştığı işten dolayı meslek hastalığına
tutulduğunun; (Tıbbi ve teknik yönden gerekli inceleme yapıldıktan sonra) Kurum Sağlık Kurulu tarafından tespit edilmesi zorunludur.
• İhtilaf durumunda Sosyal Sigorta Yüksek Sağlık Kurulunca karara bağlanır.
TAZMİNAT DAVALARI:
• Tazminat davaları, kişilerin veya Kuruluşların uğradığı zararın tazmin edilmesini hedefler.
• Genel manada, meydana gelmiş olan zararlar; işçi işveren ve üçüncü şahıslar tarafından, kusurları oranında tazmin ettirilir.
• Ancak bir istisnai durum söz konusudur. Eğer Kaza,
KAÇINILMAZLIK sebebiyle meydana gelmiş ise, kaza ile ilgili herhangi bir kişinin veya Kuruluşun kusuru bulunmuyor ise, bu zararın belli oranlarda işçi ve işveren tarafından çekilmesi
gerekmektedir. İşverenin bu yükümlülüğüne kusursuz sorumluluk denmektedir.
• İş Kazalarından dolayı tazminat davası, olayın meydana
gelmesinden veya olayın fark edilmesinden itibaren 10 yıl içinde açılması gereklidir. Aksi halde zaman aşımına uğramış olur.
Maddi Tazminat:
• İş göremezlik tazminatı : Bu tazminat, kişinin uğramış olduğu gelir kaybı ve yıpranma sebebiyle ödenmesi gereken bir tazminattır.
• İş göremezlik tazminat hakkı, Borçlar Kanununun 46.
Maddesi gereğince doğmaktadır. İş Göremezlik
tazminatını almak için ancak Kazaya uğrayan dava açabilir.
Yakınları veya bir başkası dava açamaz.
• İş göremezlik tazminatının hesabında, kazazedenin yaşı, aldığı ücret ve maluliyet oranı etkilidir. Kazazedenin yaşına, aldığı ücrete ve maluliyet oranına göre alacağı tazminat hesap edilir.
Maddi Tazminat:
• Destekten yoksun kalma tazminatı : İş kazası veya meslek hastalığı sonucunda kişinin ölmesi durumunda, bu kişi hayattayken destek verdiği kişilerin, bu desteklerini yitirmiş olmaları dolaysıyla, bunun tazmin edilmesi için açılan davalardır.
Bu dava, Borçlar kanununun 45. Maddesinde son fıkrasında belirtilen
“ölüm neticesi olarak diğer kimseler müteveffanın yardımından
mahrum kaldıkları takdirde, onların bu zararını de tazmin etmek lazım gelir” şeklinde ifade edilmiş olan hak dolaysıyla, kişinin yakınları
tarafından açılır. Tespit edilecek tazminat miktarı peşin ve toptan olarak hak sahibine ödenir.
P. M. F. yaşam tablosu
(Populatiyon Mesculineet Feminine)
YAŞ BakiyeOrtalama Ömür
0 56,64
YAŞ BakiyeOrtalama Ömür
60 14,89
BİR İŞ KAZASINDAKİ MADDİ KAYIP İŞÇİNİN
1-YAŞINA 2-MAAŞINA
3-MALULİYET ORANINA BAĞLIDIR.
1000 TL. MAAŞI OLAN 30 YAŞINDAKİ BİR İŞÇİNİN
ÖLÜMÜ HALİNDE OLUŞAN MADDİ KAYIP
Yıllık kayıp=1000x12=12 000 YTL.
P.F.M. tablosuna göre
37,50 sene daha çalışacağı kabul edilir 12 000 x37,50 =450.000. YTL.
Manevi Tazminat:
• Manevi tazminat; Duyulan elem ve acı, ruhsal dengenin bozulması, yaşama sevincinin azalması sebebiyle Borçlar Kanununun 47 maddesi gereğince verilen tazminattır.
• Borçlar kanunu 47. Maddesinde “Hakim, hususi halleri nazara alarak cismani zarara duçar olan kimseye, yahut adam öldüğü taktirde ölünün ailesine, manevi zarar namıyla adalete muvafık tazminat verilmesine karar verebilir” şeklinde manevi tazminat hakkını ifade etmektedir.
• Dava bu maddede belirtilen hak dolaysıyla, kazazede veya ölümü durumunda ölünün yakınları tarafından (veya manevi zararını ispat edebilecek diğer kişiler tarafından) açılabilir.
Manevi Tazminat:
• Tazminat; Kazazede veya zararı ispat eden kişiye ödenir
• Manevi tazminatın bölünmezliği sebebiyle bütünü için dava açılması gerekir, fazlaya ait hakkı saklı
kalmak şartıyla dava açılamaz. Ancak bilahare zarar büyümüş ise bu kısım için yeniden dava açılabilir.
Manevi Tazminatın belirleme kriterleri
Manevi tazminat miktarı:
• Zararın büyülüğüne,
• Mağdurun ekonomik durumuna ve
• İşverenin ekonomik durumuna göre Hakim tarafından takdir edilir.
Sürekli iş göremezlik gelirine hak kazanma,
hesaplanması, başlangıcı ve birden çok iş kazası ve meslek hastalığı hali (Madde 19)
• Meslek kazanma gücü en az % 10 oranında azalmış bulunduğu belirtilen ve Kurum Sağlık Kurulunca bu durumu onaylanan sigortalı,
sürekli iş göremezlik gelirine hak kazanır.
• Sürekli iş göremezlik geliri, sigortalının
mesleğinde kazanma gücünün kaybı oranına göre hesaplanır.
• Sürekli tam iş göremezlikte sigortalıya, 17 nci maddeye göre hesaplanan aylık kazancının % 70'i oranında gelir bağlanır.
• Sürekli kısmî iş göremezlikte sigortalıya
bağlanacak gelir, tam iş göremezlik geliri gibi hesaplanarak bunun iş göremezlik derecesi oranındaki tutarı kendisine ödenir.
• Sigortalı, başka birinin sürekli bakımına
muhtaç ise gelir bağlama oranı % 100 olarak uygulanır.
SSK tarafından açılan Rucu davası:
• Bir iş kazası veya meslek hastalığı
sonucunda, meydana gelen maddi kayıplar, SSK tarafından karşılanır.
• SGK, yaptığı masrafları, Sosyal Sigortalar Kanununun 21. Maddesi ve 23. maddesi gereğince (peşin sermaye değerinin yarısı) olaydaki kusurları oranında İşverene ve/veya Üçüncü Şahıslara rucu edebilir.
• Ağır kusuru yüzünden iş kazasına uğrayan, meslek hastalığına tutulan veya hastalanan sigortalının
kusur derecesi esas alınarak iş göremezlik ödeneği üçte birine kadarı Kurumca eksiltilir
• Kasdî bir hareketi yüzünden iş kazasına uğrayan, meslek hastalığına tutulan, hastalanan veya
Kurumun yazılı bildirimine rağmen teklif edilen tedaviyi kabul etmeyen sigortalıya, yarısı
tutarında ödenir.
• Bu sebeple, SSK, olayda kusurlu olan kişilerden tazmin etmek için rucuan alacak davası açar.
SSK tarafından açılan Rucu davası:
• İş kazasının, belirtilen sürede işveren
tarafından Kuruma bildirilmemesi halinde, bildirim tarihine kadar geçen süre için
sigortalıya ödenecek geçici iş göremezlik ödeneği, Kurumca işverenden tahsil edilir.
• Sigortalının bünyece elverişli olmadığı işte çalıştırılması sonucu meydana gelen hastalığı nedeniyle, Kurumca sigortalıya ödenen geçici iş göremezlik ödeneği işverene ödettirilir.
SSK tarafından açılan Rucu davası:
• İş kazası, meslek hastalığı ve hastalık; kamu görevlileri, er ve erbaşlar ile kamu idareleri tarafından görevlendirilen diğer kişilerin
vazifelerinin gereği olarak yaptıkları fiiller sonucu meydana gelmiş ise, bu fiillerden dolayı haklarında kesinleşmiş mahkûmiyet kararı bulunanlar hariç olmak üzere, sigortalı veya hak sahiplerine yapılan ödemeler veya bağlanan gelirler için kurumuna veya ilgililere rücû edilmez.
• Ayrıca, iş kazası veya meslek hastalığı sonucu ölümlerde, bu Kanun uyarınca hak sahiplerine bağlanacak gelir ve verilecek ödenekler için, iş kazası veya meslek hastalığının meydana
gelmesinde kusuru bulunan hak sahiplerine veya iş kazası sonucu ölen kusurlu sigortalının hak sahiplerine, Kurumca rücû edilmez.
SSK tarafından açılan Rucu davası:
• Madde 22-a) Ceza sorumluluğu olmayanlar ile kabul edilebilir bir mazereti olanlar hariç,
sigortalının iş kazası, meslek hastalığı, hastalık ve analık nedeniyle hekimin bildirdiği tedbir ve tavsiyelere uymaması sonucu tedavi süresinin uzamasına veya iş göremezlik oranının
artmasına, malûl kalmasına neden olması halinde, uzayan tedavi süresi veya artan iş göremezlik oranı esas alınarak dörtte birine kadarı Kurumca eksiltilir.
• Madde 22-b) Ceza sorumluluğu olmayanlar hariç, ağır kusuru yüzünden iş kazasına
uğrayan, meslek hastalığına tutulan veya hastalanan sigortalının kusur derecesi esas alınarak üçte birine kadarı Kurumca eksiltilir.
SSK tarafından açılan Rucu davası:
• Madde 22-c) Kasdî bir hareketi yüzünden iş kazasına uğrayan, meslek hastalığına tutulan, hastalanan
veya Kurumun yazılı bildirimine rağmen teklif edilen tedaviyi kabul etmeyen sigortalıya, yarısı tutarında ödenir.
• d) Tedavi gördüğü hekimden, tedavinin sona erdiğine ve çalışabilir olduğuna dair belge
almaksızın çalışan sigortalıya geçici iş göremezlik ödeneği ödenmez, ödenmiş olanlar da yersiz
yapılan ödeme tarihinden itibaren 96 ncı madde hükümlerine göre geri alınır.
• 13 üncü maddenin ikinci fıkrasının (b)
bendinde belirtilenler tarafından iş kazasının anılan bentte belirtilen süre içinde Kuruma bildirilmemesi durumunda, sigortalıya
yapılacak iş göremezlik ödenekleri bildirim tarihinden itibaren ödenir.
SSK tarafından açılan Rucu davası:
• Süresinde bildirilmeyen sigortalılıktan doğan sorumluluk
• MADDE 23- Sigortalı çalıştırmaya başlandığının
süresi içinde sigortalı işe giriş bildirgesi ile Kuruma bildirilmemesi halinde, bildirgenin sonradan
verildiği veya sigortalı çalıştırıldığının Kurumca tespit edildiği tarihten önce meydana gelen iş kazası, meslek hastalığı, hastalık ve analık halleri sonucu ilgililerin gelir ve ödenekleri Kurumca ödenir.
• Yukarıdaki fıkrada belirtilen hallerde, Kurumca yapılan ve ileride yapılması gerekli bulunan her türlü masrafların tutarı ile gelir bağlanırsa bu
gelirin başladığı tarihteki ilk peşin sermaye değeri tutarı, 21 inci maddenin birinci fıkrasında yazılı sorumluluk halleri aranmaksızın, işverene ayrıca ödettirilir.