Kazanımlar

Yapılandırmacı yaklaşımda her öğrencinin aynı hedefleri kazanmasını sağlamak yerine, üst düzey düşünme becerilerine (biliş üstü öğrenme) yönelik hedefler üzerinde durulmaktadır. Solomon (1995), yapılandırmacı eğitim programlarında tüm öğrenenler için aynı hedefleri saptama ve hepsinin bu hedeflere aynı düzeyde ulaşmasını bekleme yaklaşımından vazgeçilmesi gerektiğini savunmaktadır. Bu bağlamda bakılacak olursa eski programlardaki hedeflerin yerini, yeni programlarda kazanımların aldığı gözlenmektedir. 2005-2006 öğretim yılından önce uygulanan ilköğretim programlarında, davranışçı yaklaşım doğrultusunda davranışsal olarak ifade edilen amaçlar, 2004 ilköğretim ders programlarında yapılandırmacı yaklaşım doğrultusunda “kazanımlar” biçiminde ifade edilmiştir (MEB, 2005).

Öğrenme alanının içeriğini somutlaştıran “kazanım”, öğrenme süreci içinde, planlanmış ve düzenlenmiş yaşantılar yoluyla, öğrencilerin kazanması beklenen bilgi, beceri, tutum ve değerlerdir. Bu nedenle öğrencilerin, öğrenme alanındaki gelişmeleri, kazanımların edinilmesine bağlıdır. Davranışçı yaklaşımda, bilgi, beceri ve değer ayrı kategoriler biçiminde ele alınmaktayken yapılandırmacı yaklaşım bunların her birini anlamlı bir bütün içine yerleştirmeyi temel almıştır (Safran, 2004). Kazanımlar her sınıf düzeyi için ayrı ayrı, ilgili öğrenme alanlarının altında alt başlıklarla listelenmiştir (MEB, 2005, 29-131). Kazanımların sıralanmasında herhangi bir taksonomik yaklaşımın izlendiği belirtilmemiştir. Kazanımlardaki yargılar “…yapar, …eder, …uygular” şeklinde öğrenciye dönük olarak geniş zamanla ifade edilmiştir (Yangın, 2005, 492). Kazanımlar, programlarda öğrencilerin gelişim düzeyine ve öğrenme alanının özelliğine göre birinci sınıftan, beşinci sınıfa doğru artırılarak verilmiştir.

2.5.1.1. Đlköğretim Türkçe Dersi Öğretim Programında Kazanımlar

Geçmişten günümüze baktığımızda eski programlarda Türkçe dersi kazanımlarının bilimsel teknolojik gelişmeler çerçevesinde yenilenmediğini ve hedeflerin zorunlu temel eğitim anlayışına göre hazırlanmadığı görülmektedir (Bulut,2004). Đlköğretim Türkçe Dersi Öğretim Programı’nda öğrencilerin, “dinleme, konuşma, okuma ve yazma becerilerini geliştirmek; etkili iletişim kurabilmelerini sağlamak; kendilerini ifade etmelerini sağlamak; sözcük dağarcıklarını geliştirmek; Türkçe’ yi sevdirmek ve doğru kullanmalarını sağlamak; okuma sevgisi ve alışkanlığı kazandırmak; yazılı ve sözlü ürünler yoluyla, Türk ve dünya kültürünü tanımalarını ve milli kültürü kazanmalarını sağlamak; bilimsel, eleştirel ve yaratıcı düşünme becerilerini geliştirmek” programın genel amaçları arasında yer almaktadır. Programda, öğrencilerin dil becerileri ile zihinsel becerilerinin gelişimlerinin yanında kültürel olarak gelişmeleri de amaçlanmıştır (MEB, 2005).

Türkçe öğretim programının kazanımları ve kazanımların genel dağılımı öğrenme alanlarına göre verilmektedir. Bu bağlamda, dinleme, konuşma, okuma, yazma, görsel okuma ve görsel sunu öğrenme alanlarına ilişkin, beş sınıf düzeyinde, kazanım sayısı 988’dir. Đlk bakışta çok fazla kazanım belirlenmiş gibi görünse de, 988 kazanımın yalnızca 272 tanesi ilk kez ele alınmaktadır. Diğerleri önceki sınıflardan itibaren tekrar edilmektedir. Bu bağlamda, programdaki kazanımların sürekliliğinin beklendiğini söylemek olanaklıdır. Türkçe öğretim programında “Temel Beceriler” başlığı altında, öğrencilerin öğrenme alanlarındaki gelişimleriyle bağlantılı, yatay olarak bir yılın sonunda, dikey olarak da beşinci sınıfın sonunda kazanacakları ve yaşam boyu kullanacakları; programın kazanımlarıyla gelişmesi beklenen; “Türkçe’ yi doğru, etkili ve güzel kullanma; eleştirel düşünme; yaratıcı düşünme; iletişim; problem çözme; araştırma; karar verme; bilgi teknolojilerini kullanma; girişimcilik; metinler arası okuma; kişisel ve sosyal değerlere önem verme” becerilerine yer verilmiştir (MEB, 2005, 13-17).

2.5.1.2. Đlköğretim Matematik Dersi Öğretim Programında Kazanımlar Đlköğretim matematik programı, “her çocuk matematiği öğrenebilir” ilkesinden yola çıkılarak hazırlanmıştır (MEB, 2005, 55). Matematikle ilgili kavramlar, somut modellerden yola çıkılarak ele alınmış ve programda vurgu, işlem bilgilerinden kavram bilgilerine kaymıştır. Programın önemli hedeflerinden biri ise, öğrencilerin öz denetim

gibi bireysel yeteneklerinin geliştirilmesidir. Diğer taraftan temel kavram ve becerilerin kazanılmasının yanı sıra matematiksel düşünmeyi, genel problem çözme stratejilerini kavramayı, matematiğe karşı olumlu tutum içinde olmayı ve matematiğin gerçek yaşamda önemli bir araç olduğunu takdir etmeyi kazandırmak da amaçlar arasındadır (MEB, 2004).

Eski Matematik programında bilgi, kavrama ve uygulama düzeyinde ele alınan amaçlar ve davranışsal amaçlar, yeni programda kazanımlar olarak ifade edilmiştir. Kazanım; planlanmış ve düzenlenmiş yaşantılar sayesinde öğrencilerin kazanması kararlaştırılan davranış ve tutumlardır. “Sayı, geometri, ölçme ve veri” olmak üzere dört öğrenme alanına ilişkin amaçlar ve kazanımlar verilmiştir (MEB, 2005). Kazanımların 2000 programından farkı kısa ve açık olarak ifade edilmesidir. Örneğin; eski programda birinci sınıfta toplama işlemi ünitesi dört amaç ve 22 davranışsal amaçla açıklanırken, yeni programda toplama işleminin kazanımları dokuz maddede açıklanmıştır.

2005 matematik programında, toplam 366 kazanım yer almaktadır. Yeni programda kazanımların sayısı azaltılırken, her sınıf düzeyinde ders saati süresinin de 288 ders saatine çıkarıldığı görülmektedir. Kazanımların yapısı gereği olarak öğrenci merkezli bir öğretim gerektiğinden, öğretmen ve yazara gerekli esneklik sağlanmıştır. Yeni ilköğretim Matematik dersi öğretim programında kazanımların yanında, diğer derslerin (Türkçe, Hayat Bilgisi, Fen ve Teknoloji, Sosyal Bilgiler) programlarında belirtilen ortak becerilerle birlikte “problem çözme, akıl yürütme, iletişim, ilişkilendirme” gibi temel matematik becerileri üzerinde de önemle durulmuştur. (MEB, 2005: 167-170).