Kazı ve Yeraltı İşlerinde Alınacak Güvenlik Önlemleri

Kazı ve yer altı çalışmalarındaki meydana gelebilecek çeşitli tehlikeler karşı alınması gereken güvenlik önlemleri aşağıda belirtilmiştir. Bina temeli kazılarında ve diğer kazılarda önlem alınmasını gerektiren başlıca tehlikeler şöyledir:

1. Kazı kenarlarının göçmesi,

2. Kazıda çalışanların üzerine bir cisim düşmesi,

48

4.Komşu yapıların, kazı sonucu zemin desteğinin zayıflaması,

5. Kazı yapılan yerde, yeraltında bulunan elektrik, doğalgaz, su vb. hatlarına zarar verilmesi (Gürcanlı, 2008b).

5.5.1 Kazı Kenarının Göçmesi Tehlikesine Karşı Alınacak Güvenlik Önlemleri

1. Genellikle kazı işleri, yukarıdan aşağıya doğru ve toprağın dayanıklılığı ile orantılı bir şev verilmek suretiyle yapılmalıdır.

2. Sert kaya, sert şist, betonlaşmış çakıl, sert kalker, killi şist kaya, gre ve konglomera gibi kendini tutabilen zeminlerde yetkililerin gerekli gördüğü hallerde ve şevsiz yapılmak zorunluluğu bulunan 150 cm'den daha derin kazılarda, yan yüzler uygun şekilde desteklenmek veya iksa edilmek suretiyle tahkim olunacak ve iksa için kullanılacak kalas başları, kazı üst kenarından 20 cm yukarı çıkarılacaktır.

3. Açıkta yapılan kazı işlerinde, 150 cm'den daha derin toprak yığınlarının ve her derinlikte yapılan temel ve kanal kazılarında yan cidarların altlarını şerit gibi kazarak yukarıdan çökertmek yasaktır.

4. 150 cm'den daha derin olan kazı işlerinde, işçilerin inip çıkmaları için yeteri kadar el merdivenleri bulundurulacaktır.

5. Kazıdan çıkan toprak, kaymasına engel olmak üzere, toprak cinsinin gerektirdiği uzaklığa atılacaktır (Gürcanlı, 2008b).

5.5.2 Kazı Yapılacak Yerlere Düşecek Cisimlere Karşı Alınacak Güvenlik Önlemleri

1. Kazıya yakın yerlere, kazıdan çıkan toprak, diğer malzeme ve ekipmanlar depolanmayacak ve araçlar kazıya yakın yere park edilmeyecektir.

2. Kazı içinde çalışanlara baret kullandırılacaktır.

3. Kazı yapılan yere düşmesi muhtemel her türlü malzemeyi önlemek amacıyla, kazı kenarlarında yere sabitlenecek tahtalar kullanılacak veya kazı kenarındaki plakaların ucu zeminden 20 cm yükseklikte sabitlenecektir (Gürcanlı, 2008b).

49

5.5.3 Kazı Alanına İnsan veya Araçların Düşmesine Karşı Alınacak Güvenlik Önlemleri

1. Yeraltı tesisatı tamiratı, yol tamiratı gibi işler için açılan küçük çukurlarda çalışma yapılmadığı zamanlar, içlerinin su ile dolmaması ve düşmeleri önlemek için üzerleri örtülecek, çevresi 100 cm. yüksekliğinde korkulukla çevrilecek, uyarı levhaları konacaktır.

2. Şehir içinde, yapı kazılarına başlamadan önce yapı alanının çevresi ortalama 2m yükseklikte ahşap, sac, plastik esaslı vb. uygun malzemeden yapılmış perde ile çevrilecek, payandaları içten vurulacak ve bunlar yapının bitimine kadar bu şekilde korunacaktır. Yapının oturacağı alanın çevresinin açık ve geniş olması halinde tahta perde yerine kazı sınırı gerisinden başlamak üzere 90 - 100 cm yükseklikte bir korkuluk yapılacaktır.

3. Kazılan toprağı dışarıya taşıyacak araçların kazı yerine kolaylıkla girip çıkmalarını sağlayacak rampa eğimleri 35'den fazla olamayacaktır.

4. Araçların kazı alanından uzak tutmak amacıyla, kazı alanı çevresine bariyerler yerleştirilecek, üzerlerine uyarı levhaları konacaktır.

5. Kazı alanına malzeme taşıyacak araçların devrilmesini önlemek için emniyet takozları kullanılacaktır. Araçların ağırlığından dolayı, kazı kenarlarında oluşan fazla yükü karşılamak üzere, gerekli destekler yerleştirilecektir (Gürcanlı, 2008b).

5.5.4 Komşu Yapıların Güvenliği İçin Alınması Gereken Önlemler

1.Kazının, komşu bir yapıyı, duvarı devamlı veya geçici olarak tehlikeye soktuğu hallerde, kazıya başlamadan önce zemine ilişkin teknik bilgiler, bir inşaat mühendisinin yardımıyla değerlendirildikten sonra yapı tekniğinin gerektirdiği tedbirler alınacaktır.

2.Kazı yakınına kurulması zorunlu olan iskelelerin ayakları altındaki destek zayıflatılmayacak, zayıflayacağı durumlarda gerekli destekler yerleştirilecektir.

50

5.5.5 Yeraltında Bulunan Elektrik, Su , Doğalgaz vb. Hatlarına Zarar Verilmemesi İçin Alınacak Önlemler

1. Kazı işlerinin yapılacağı yerlerde; elektrik kabloları, gaz boruları, su yolları, kanalizasyon ve benzeri tesisatın bulunup bulunmadığı önceden yetkili kuruluşlara başvuru yapılarak araştırılacak ve duruma göre gereken tedbirler alınacaktır.

2. Kazıya başlamadan önce, boru veya kabloların yerinden emin olmak amacıyla, basit el aletleriyle küçük delikler açılacaktır.

3. Kazı sırasında, zehirli ve boğucu gaz bulunduğu anlaşıldığı hallerde, işçiler ve çevrede yaşayanlar derhal oradan uzaklaştırılacak; gaz çıkışı önlenecek ve biriken gaz boşaltılmadıkça kazı işlerine başlanmayacaktır. Acil durumlar için bir acil durum planı önceden hazırlanacaktır.

4. Kazı işlerinde yer alan tüm işçiler güvenli kazı için bilgilendirilmeli ve kazı sırasında denetlenmelidir.

5. Kazı öncesinde, yer altı hatlarının geçtiği yerler kırmızı veya turuncu renkle işaretlenmeli, işaretlemeyi yapan personel, kazı sırasında diğer işçilerin başında durup onları yönlendirmelidir.

6. Gömülü boru ve kabloların çok yakınında kazı yapılırken, kazma ve tırmık değil bahçıvan beli ve kürek kullanılmalıdır.

7. Yeraltı elektrik kablolarının geçtiği yerlerin 0.5 m’den yakın mesafede elektrikli el aletleri kullanılmayacaktır.

8. Yeraltı doğalgaz boru hatlarının geçtiği yerlere 0.5 m’den yakın mesafede ekskavatör ile kazı yapılmayacaktır.

9. Yeraltından geçen boruların ve kabloların çevresinde ve altında bulunan toprağın göçmesi sonucu, boru veya kabloların zarar görmemesi için, bunların çevresi ince elekli kum veya toprak ile tahkim edilmeli ve sıkıştırılmalıdır.

10. Boru ve kabloların zarar görmesi durumunda acil durum planı hayata geçirilmeli, yetkili kuruluşlara anında haber verilmelidir (Gürcanlı, 2008b).