Kaynaştırmaya Hazırlık Etkinlikleri

Kaynaştırmanın başarıya ulaşabilmesi için, normal gelişim gösteren çocukların, öğretmenlerin ve diğer okul çalışanlarının özel gereksinimli çocuk konusunda bilgilendirilmeleri gerektiğini belirtmiştik. Bu hazırlık, çocukların benlik kavramının olumlu yönde gelişmesinde etkili olmaktadır. Özel gereksinimli çocuk kaynaştırma programına dâhil edilmeden, ailelerin bu kaynaştırma programlarına hazırlanması daha faydalı olacaktır. Bu hazırlıklar kaynaştırma öğrencisi, kaynaştırma eğitimi verecek öğretmenler, normal sınıf öğrencileri, aileler ve kurum personeli bazında olmalıdır.

2.3.6.1. Normal Gelişim Gösteren Çocukların Hazırlanması

Normal gelişim gösteren çocukların kaynaştırma eğitimine hazırlanması amacıyla onlara bireysel farklılıklar hakkında bilgi verilmesi, benzeşim etkinlikleri planlanması, sınıfa özel gereksinimli bireylerin davet edilmesi son derece olumlu bir yaklaşımdır. Normal gelişim gösteren çocuklara bilgi verilirken bazı materyallerden (film, kitap, televizyon) yararlanılabilir. ÖGÇ’ler ile birlikte normal gelişim gösteren çocuklar etkileşimde bulunarak akran öğretimini de yaşamaktadırlar (Sucuoğlu ve Kargın, 2010).

Sınıfta normal gelişim gösteren çocukların hazırlanması için yapılabilecek etkinliklerden bir tanesi de onların kendilerini ÖGÇ’nin (özel gereksinimli çocuk) yerine koymaları üzerine çalışmalar yapmaktır. Örneğin görme yetersizliği olabilecek bir çocuk için körebe oyunu oynamak bir hazırlık çalışmasıdır. Sınıfa yetersizliği olan bir konuk çağırarak onun deneyimlerini anlatması da bir hazırlık çalışması olabilir. Çocuklar konuk hakkında daha önceden bilgilendirilmelidir. Gelen konuk sadece yetersiz olduğu alanları değil, yeteneklerini ve problemlerle nasıl başa çıktığını da anlatmalıdır. Bu şekilde çocukların onu daha iyi tanıması mümkün olur. Bu da onlar için son derece olumlu bir deneyimdir (Acarlar, 2013). Nitekim yapılan çalışmalar, normal gelişim gösteren çocuklara, ÖGÇ’lere olan sosyal kabullerini sağlamak amacıyla yapılan hazırlık etkinliklerinin büyük bir etkisi olduğunu ortaya koymuştur.

2.3.6.2. Özel Gereksinimli Çocuğun Hazırlanması

Özel gereksinimli çocuk kaynaştırma eğitimine alınmadan önce bazı hazırlıkların yapılması gerekmektedir. Öğrenme güçlüğü olan özel gereksinimli öğrencilere normal sınıflarda farklı yöntem teknikler uygulanmaktadır. Bu nedenle özel gereksinimli öğrencilerin kaynaştırma uygulaması için hazırlanmasını gerekmektedir. Özel gereksinimli öğrenciye normal sınıfta anlayabileceği kadar bilgi sunulmalıdır. Özel gereksinimli çocuğu, dâhil edileceği sınıf ve kişiler konusunda bilgilendirmek gerekmektedir. Bu tür hazırlıklar daha çok öğretmen ve ailelerle beraber sürdürülmelidir. Öğretmenler özel gereksinimli öğrencilerine yetişkinler ve yaşıtlarıyla etkileşime girmesini sağlayarak sosyal becerileri öğretmelidirler. Özel

gereksinimli öğrencinin kaynaştırmaya hazırlanması, bireysel ve grup etkinliği olarak gerçekleştirilebilir. Grup tartışmaları özel gereksinimli öğrencinin yalnız olmadığını anlamasının yanı sıra başkalarının da kendisi gibi duygularının olduğunu anlamasına yardımcı olacaktır. Düzenlenen toplantılar ile var olan kaygı, endişe ve korkuları giderebilecek stratejiler oluşturulabilir (Batu, 2000).

2.3.6.3. Öğretmenlerin hazırlanması

Öğretmenler her çocuğun özel gereksinimli çocuklara saygı göstermesini ve çocukların tamamının iç dünyalarında değerli varlıklar olduğunu hissetmelerini sağlayarak bu durumu normal gelişim gösteren çocuklara anlatıp olumlu birer model davranış ortaya koyabilirler (Sarı, 2002). Okulda öğretmenlerin davranışları öğrenciler tarafından model alındığından dolayı öğretmenlerin özel gereksinimli öğrencilere yönelik olumlu davranışları normal gelişim gösteren diğer öğrencileri pozitif olarak etkileyecektir. Böylelikle özel gereksinimli öğrencinin kaynaştırma sınıfında kabul edilmesi daha kolay olacaktır. Kaynaştırma uygulamaları yerine getirilirken ortaya çıkacak problemleri aşma konusunda öğretmenler gerekli çabayı göstermenin yanı sıra ilgili kişilerle işbirliği yapabilmelidir (Kırcaali-İftar, 1998a). Bir diğer önemli husus, öğretmenlerin kaynaştırma eğitimi için istekli olmaları ve bu konudaki bilgi birikimlerini paylaşmaktan çekinmemeleridir.

Öğretmenler görev yaptıkları okullarda kaynaştırma eğitiminin uygulandığını bilmelidirler. Meslektaşlarıyla belli aralıklarla toplantılar düzenlenerek yalnız olmadıklarını anlamaları sağlanabilir. Özel gereksinim türleri ve özelikleri hakkında bilgi vermenin yanı sıra etkinlikler yoluyla davranış ve sınıf kontrolü konusunda deneyim kazanmaları sağlanabilir.

2.3.6.4. Ailelerin Kaynaştırmaya Hazırlanması

Okul öncesi eğitiminde ailelerin desteği ve eğitim sürecinin içerisinde yer almaları geçmişten günümüze hep önemli olmuştur. Dolayısıyla bu durum ÖGÇ’ler için de geçerlidir. Fakat maalesef aile merkezli yaklaşımın gelişimi, okul öncesi dönemde yapılan özel eğitimde çok yavaş olmaktadır. Yıllarca sosyoekonomik düzeyi düşük olan çocuklara eğitim verilen programlarda bile, program içerisinde

ailenin rolünü artırmak yerine eğitim programının zenginleştirilmesi yönünde çabalar sarf edilmiştir. Oysaki bu konumda ailenin rolünü artırmak eğitimin kalitesini artırmaya yardımcı olacaktır (Wilson, 2003). Türkiye’de ailelerin fikir alabileceği, sorunlarına rehberlik edilecek kurumlar oldukça azdır. Bunun yanı sıra var olan kurumların da birbirleri ile işbirliği halinde olma durumları oldukça düşüktür (Cavkaytar ve Diken, 2007).

Kaynaştırma eğitimi uygulayan öğretmenler ve uzmanların etkili bir aile merkezli eğitim gerçekleştirmek için bazı konulara dikkat etmeleri gerekir (Stonemann ve Rugg, 2004):

➢ Ailelerin seçimlerine, inançlarına, değerlerine saygı göstermek ve doğru karar vereceklerine inanmak gerekmektedir.

➢ Ebeveynin hayatta ÖGÇ’lerini yetiştirmekten başka görev ve sorumluluklarının da olduğunu unutulmamalı, kaynaştırma stratejileri aileyle birlikte dizayn edilmeli ve gerçekçi olunmalıdır.

➢ Ailelerle etkili iletişim kurulmalı, ihtiyaçları ve ilgileri anlamaya çalışılmalıdır.

➢ Ailelere çevreyle iyi ilişkiler kurmada yardımcı olunmalıdır. Bu onların işini kolaylaştıracak, özel gereksinimli çocuğun gelişimine olumlu katkı sağlayacaktır.

➢ Ailelere karşı duyarlı olunmalı onlara yardım etmeye istekli olunduğu hissettirilmelidir.

➢ Kaynaştırma eğitimine katkı sağlayabilecek toplumsal kaynaklar bilinmeli diğer profesyonellerle birlikte çalışmaya açık olunmalıdır.

➢ Aileyle birlikte geleceğe dair pozitif vizyon oluşturulmalı, hayalleri dinlenmeli ve paylaşılmalı ve esnek olunmalıdır.

2.3.6.5. Okul Personelinin Hazırlanması

Kaynaştırma eğitimi alacak olan özel gereksinimli öğrenci okul içindeki diğer bireylerle de iletişim içindedir. Okulda çalışan personelin özel gereksinimli

öğrenci hakkında bilgilendirilmelidir. Okul idaresi özel gereksinimli öğrenci için gerekli olacak araç gereçlerin sağlanmasında öğretmene destek sağlamalıdır. Okulda çalışan personel tüm okul tarafından özel gereksinimli öğrencinin kabulünün sağlanmasına yardımcı olmalıdır (Kırcaali-İftar, 1998a). Okulda görevli çalışanların bu konuyla ilgilenmesi kaynaştırmanın başarısı için önemlidir. Hizmet içi eğitimler bu hazırlığı sağlamada önemli bir uygulamadır. Kaynaştırmanın, gerekli destek sağlanmadan uygulanmaya çalışılması, öğretmene, özel gereksinimli öğrenciye ve normal gelişim gösteren öğrencilerin güçlüklerle karşı karşıya kalmasına neden olmaktadır (Batu, 2000). Kaynaştırma uygulamasının başarısı yalnızca kaynaştırma eğitimine hazırlık çalışmalarının yerine getirilmesiyle sağlanamamaktadır. Bu hazırlıkların yanında destek eğitim hizmetleri; kaynaştırma eğitimini uygulayacak öğretmen, özel gereksinimli öğrenci ve normal gelişim gösteren çocuklara yardımcı olması amacıyla verilmelidir.

2.3.6.6. Fiziki Şartların ve Araç - Gerecin Hazırlanması

Kaynaştırma uygulamasının amacına ulaşabilmesinde; özel gereksinimli öğrencinin özel gereksinim türü ve özellikleri dikkate alınarak eğitsel etkinliklere uygun olacak şekilde çevrenin ve mimari yapının düzenlemesi yapılmalıdır. Ayrıca sınıfta bulunan öğrencilerin yaş aralığı, gelişimsel özellikleri ve sınıfın mevcudu da bu amacın gerçekleşmesinde diğer önemli öğeler olarak sıralanabilir.