Kavramsal Değişim Metinlerinin Uygulanması Aşamasında Elde Edilen Bulgular

Kavramsal değişim metinleri daha önce de ifade edildiği gibi kavram yanılgılarını ortaya çıkarabilecek özellikte bir soru ile başlar. Öğrencilere öncelikle bu soru sorulur ve öğrencilerin cevapları dinlenir. Kavram yanılgısı içeren yanlış cevaplar bir tartışma ortamı içinde çürütülür ve öğrencilerde bir kafa karışıklığı oluşturulur. Bu aşama öğrencilerin kendi bilgilerinin eksikliğinin ve yetersizliğinin farkına varmalarını ve hoşnutsuzluk yaşamalarını sağlar. Bunun üzerine öğrencilere, önceki bilgileri ile uyuşan, doğru ve mantıklı bilgiler verilir. Öğrenciler bu bilgiyi mantıklı bulur ve daha kolay benimserler.

Uygulama aşamasında kavramsal değişim metinlerinin kullanıldığı iki deney grubundaki öğrencilere, kavramsal değişim metinlerinde bulunan sorular sorulduktan sonra, dağıtılan kâğıtlara cevaplarını yazmaları istenmiştir. Bu kısımda, uygulama sırasında kavramsal değişim metinlerindeki sorulara ilişkin bulgulara yer verilmiştir. Daha önce de ifade edildiği gibi kavramsal değişim metinleri, Deney grubu 1’ deki öğrencilere doğrudan, Deney grubu 3’deki öğrencilere ise pedagojik analojik modeller ile birlikte uygulanmıştır. Pedagojik-analojik modellerin, kavramsal değişim metinlerinin etkililiğini artırıp artırmadığını başka bir açıdan incelemek için bu iki deney grubundaki öğrencilerin verdiği cevaplar karşılaştırılmıştır. Bu nedenle doküman incelemesi yapılmış ve öğrencilerin kavramsal değişim metinlerindeki sorulara ilişkin ifadeleri, frekans ve yüzdeliklerle birlikte aynen verilmiştir. Ayrıca cevaplar doğru (D), yanlış (Y), eksik (E) ve çelişkili (Ç) şeklinde gruplandırılmıştır.

1) “Bir halat çekme yarışında, takımlardan biri diğerine yavaş yavaş

yenilmektedir. Bu durumda hangi takım iş yapmaktadır? Yenen takım mı, yenilen takım mı, yoksa her ikisi de mi? Açıklayınız.” sorusuna verilen cevaplar Tablo 4.10’ da görülmektedir.

Tablo 4.10 Halat çekme yarışı ile ilgili soruya verilen cevaplar

Metin Grubu

(Deney grubu 1) f % Metin + Model Grubu (Deney grubu 3 ) f % D İki takım da kuvvet uygular ve

hareket eder. 5 20

Kazanan takım diğer takım üzerine iş yapar. Kazanan takım diğer takım üzerine kuvvet uygular ve bu doğrultuda yol aldırır.

4 15

Ç

Kazanan takım iş yapar. Yenilen takımı kendine doğru çekerken geriye doğru yol alır ve yenilen takıma kuvvet uygular.

2 8 D

İkisi de kuvvet uyguluyor ve kuvvet

doğrultusunda yol alıyor. 7 26

Yenilen takım iş yapar. Üzerine karşı takım kuvvet uygular ve

yol aldırır. 10 40

Kazanan takım daha fazla kuvvet

uygular. Kazanan takım iş yapar. 3 11 İki takım da iş yapar. İki takım

da güç ve enerji harcar. 6 24 E

İkisi de iş yapar. İkisi de güç sarf

eder. 1 4

İkisi de enerji harcıyor. 2 7 Y

Kazanan takım daha çok güç

harcar. O iş yapar. 2 8 Y Yenilen takım iş yapar. Üzerine

Bu soruya verilen cevaplar, halat çekme yarışı sırasında gerçekleşebilecek tüm durumlar göz önüne alınarak incelenmiştir. Öğrenciler cevaplarını, her iki takım da çizgiye doğru hareket edebilir ya da kazanan takım hareket etmez ve diğer takımı kendine doğru çekebilir ya da kazanan takım geriye doğru adım atarken diğer takımı çekebilir gibi çeşitli düşüncelerle vermişlerdir. Bu nedenle cevaplar tüm bu durumlar göz önünde bulundurularak incelenmiştir. Buna göre, hem metinleri hem de modellerin uygulandığı Deney grubu 3’ ün “iş yapmak” için gereken koşulları Deney grubu 1’ e göre daha iyi anlamış oldukları görülmektedir. Özellikle cismin üzerine etkiyen kuvvetle cismin hareket doğrultusunun aynı olması gerektiğinin Deney grubu 3’ de daha iyi anlaşıldığı görülmektedir. Bunun dışında, her iki grupta da “iş yapmak” ve üzerine iş yapılmak” ifadelerinin karıştırıldığı dikkati çekmektedir. Başka bir deyişle, üzerine kuvvet uygulanan cismin iş yaptığı gibi bir kavram yanılgısı vardır. Bu kavram yanılgısını düzeltmek için kavramsal değişim metinlerinde bu yanılgı üzerinde durulmuştur.

2) “Halterci, ağırlığı yukarı kaldırırken mi yoksa başının üzerinde tutarken mi

iş yapar? Yoksa her iki durumda da iş yapar mı? Açıklayınız.” sorusuna verilen cevaplar Tablo 4.11’ de görülmektedir.

Tablo 4.11 Halterci ile ilgili soruya verilen cevaplar

Metin Grubu

( Deney grubu 1)

f % Metin + Model Grubu ( Deney grubu 3 )

f % D Kaldırırken iş yapar. Yol aldırır. 7 28

İki durumda da iş yapar. İkisinde de

kuvvet uygular. 8 32

İki durumda da iş yapar. İkisinde de

enerji harcar. 9 36

Y

İkisinde de iş yapmaz. 1 4 D

Kaldırırken iş yapar.

Hem kuvvet uyguluyor hem

yol aldırıyor. 27 100

Cevaplar incelendiğinde Deney grubu 3’ ün Deney grubu 1’ e göre bariz bir üstünlüğü olduğu görülmektedir. Bu üstünlüğün “iş” kavramı ile ilgili gösterilen hareketli animasyonların etkisiyle gerçekleştiği söylenebilir.

3) “Bir mağazanın birinci katından ikinci katına merdivenleri ya da asansörü

kullanarak çıkabilirsiniz. Yerçekimi kuvvetinin üzerinize yaptığı iş hangi durumda fazla olur? Açıklayınız.” sorusuna verilen cevaplar Tablo 4.12’ de görülmektedir.

Tablo 4.12 Merdiven ve asansör ile ilgili soruya verilen cevaplar

Metin Grubu

(Deney grubu 1) f % Metin + Model Grubu ( Deney grubu 3 ) f % D İkisinde de aynıdır. Alınan yol

aynıdır. 15 60 D İkisinde de yapılan iş aynıdır. Alınan yol ve etkiyen kuvvetler aynıdır. 15 56 Merdivenlerde fazladır. Alınan

yol fazladır. 4 16 Merdiven ile daha fazla olur. Daha fazla enerji harcarız. 2 7 Merdivenlerde fazladır.

Asansörde yer çekiminin etkisi azalır.

1 4 Merdiven ile daha fazla olur. Yer

değiştirme fazladır. 2 7 Merdiven ile daha fazla olur. Yer

çekimi merdivende bize daha fazla etki eder

1 4 Y

Asansörde fazladır. Kişiye

etkiyen kuvvet artar. 5 20 Y

Asansörde fazladır. Eylemsizlik

kuvveti de vardır. 7 26

Bu soruda her iki gruptaki öğrencilerin cevap frekansları arasında önemli bir fark görülmemektedir. Her iki grupta da öğrencilerin yaklaşık % 40’ ının soruya yanlış cevaplar verdiği görülmektedir. Buradaki kavram yanılgılarının düzeltilebilmesi için her iki gruba da bu soruya ait kavramsal değişim metinleri uygulanmıştır.

4) “Bir cismin üzerine birden fazla kuvvet etki ediyor ve cisim yol alıyorsa,

yapılan toplam iş nasıl hesaplanır?” sorusuna verilen cevaplar Tablo 4.13’ de görülmektedir.

Tablo 4.13 Toplam iş ile ilgili soruya verilen cevaplar

Metin Grubu

( Deney grubu 1 ) f % Metin + Model Grubu ( Deney grubu 3) f % D Net kuvvet bulunur ve alınan yolla

çarpılır. 21 84 Net kuvvet bulunur ve alınan yolla çarpılır. 18 67 Her kuvvetin yaptığı iş

hesaplanıp toplanır.

5 19