Katılanların amaçlarına göre turizm türleri

Av turizmi: Her türlü turizm, doğal varlıkları tüketir. Doğal kaynaklar eko-

turizm yoluyla korunsa bile kitle turizmi ağır hasara uğratmaktadır. Bunun aksine, av turizmi, doğal yapıya zarar vermez, ayrıntılı bir altyapıya ihtiyaç duymaz, ayrıca kalıcı olması da gerektirmez. Sürdürülebilir av turizmi de korumaya yöneliktir ve yerel nüfus ekonomik olarak faydalanabilir, doğal kaynakların bu şekilde kullanılması kırsal yoksulluğun azaltılmasında doğrudan rol oynayabilir ve koruma çabalarına katkıda bulunur (CIC, 2008: 20).

Kış, dağ ve yayla turizmi: İlk zamanlarda; snowboard, buz pateni, kayak, kar

kızağı, kar motoru vb. faaliyetleri gerçekleştiren kış turizmi, dağ bisikleti, dağ ve yayla yürüyüşü, tırmanma gibi faaliyetleri de bünyesine dahil edilerek tesislerin bütün bir yıl boyunca tercih edilir hale gelerek bu turizmin popülerliği artırmıştır. Son zamanlarda da en çok tercih edilen turizm türlerinden biri olmuştur (Ayaz ve Apak, 2017: 89).

Deniz turizmi: Özellikle II. Dünya Savaşının sonrasında ülkeler, savaşın vermiş

olduğu zararları gidermesi adına turizme çok önem vermiş ve bu turizm türüyle daha çok gelir elde etmeye başlamıştır (Sivil, 2007: 12). Hatta 21. yüzyılların başlarında turist nüfusu aşırı derecede artmış, yaz sezonunda genellikle sahil kenarları üzerine

29 kurulan otel, tatil köyü veya belirli bir temaya sahip otellerde konaklama imkanı sunma, yeme-içme, gezi turları düzenleme, eğlendirme ve döviz girdisi üzerine kurulan pazar politikası yüzünden yapıların var olan taşıma kapasitelerini zorlayarak zaman zaman aşan kullanımları ortaya çıkarmıştır (Dinç, 1995: 111).

Kumar turizmi: Şans oyunları sektörü dünyanın birçok yerinde önem kazanmış

ve özellikle son yıllarda güçlü bir büyüme trendi yakalamıştır. Kumar turizminin geliştirilmesi, ekonomik, sosyal, kültürel sebepler de dahil olmak üzere genellikle yerel nüfusun tutumlarına dayanmaktadır ve bu tür turizmin yerel toplum üzerinde bir bütün olarak sahip olabileceği olumlu yada olumsuz etkiler dikkate alınmaktadır (Bulatoviç vd., 2017: 2).

Ekoturizm: Turizm sektöründe ürün veya hizmet, çevresel faktörler dikkate

alınarak yapı oluşturulur ve yapı ile birlikte yapının çevresi de tüketiciye sunulur. Buna bağlı olarak, sürdürülebilir turizm kapsamında çevreye zarar verilmemesi için alınması gereken önem ve önlemler ön plana çıkmaktadır. Tüm bu önlemlere rağmen turizm faaliyetleri doğaya büyük hasarlar vermektedir. (Kozak, 2012: 109). Kitle turizminin olumsuz etkilerine karşı, 1980'li yıllarda, çevre hareketi ve doğanın korunmasının ardından ekoturizm ortaya çıkmıştır. Bununla birlikte, gelişme sürecinde ekoturizm kendisini “doğal alanlarda sürdürülebilir turizm” uygulaması olarak geliştirmiştir (Pforr, 2001: 70).

Engelli turizmi: Dünyada bir milyardan fazla insanın engelli olduğu tahmin

edilmektedir. Bu, dünya nüfusunun yaklaşık % 15’ine karşılık gelir. Ayrıca, yaşlanan nüfuslar ve kronik rahatsızlıklardaki artış nedeniyle engelli oranları gün geçtikçe artmaktadır (WHO, 2018). Engelli turizminin, ancak gerekli altyapıların sağlanması ile gerçekleşebilecek bir turizm türü olduğu açıktır. Engellilere yönelik yapılanmaların yüksek maliyetleri olabilmektedir. Ancak, engelli bireylerin tek başına veya bir refakatçi yardımıyla seyahat edebilmeleri ve turizme rahatça katılabilmeleri, engelli bireylerin özgüvenini, gelişimini arttırmakta, diğer bireylere olan ihtiyaçlarını azaltmakta ve engelli turizminin gelişmesine imkan sağlamaktadır. Engelli turizminin artmasıyla elde edilen gelirler de artacak ve bu turizm çeşidi için oluşturulan alt yapıların maliyeti uzun vadede kazanç sağlayacaktır (Tozlu vd., 2012: 2).

30

Golf turizmi: Günümüzde golf ve turizm arasındaki ilişki bellidir ve kendine

özgü bir pazarı temsil eder. Golf sporunun bir turizm destinasyonu olmasının yanı sıra bu yatırımın yapılabilmesi için sahanın uygunluğu ve gerekli hava koşulları dikkate alınmalıdır. Mevcut olan golf sahası sayısının artması, golf ile ilgilenen turistlerin, hem tatillerini yapmalarını, hem de golf ile ilgili düzenlenen etkinliklere ve kurslara katılarak konaklama sürelerinin artırmalarını sağlamaktadır (Completo ve Gustavo, 2014: 143).

İnanç turizmi:, İnsanoğlu var olduğu günden beri yaşantısına ve karakterine

inançları yön vermiştir ve bu hayatı boyunca da devam edecektir. İnançların kesin çizgileri ile bütünleşip bir sistemin oluşmasıyla inananlar üzerindeki etkisi ve önemi her zaman yerini koruyacağı anlaşılmaktadır (Yenipınar, 2002: 73). Bu turizm türü diğer türlerden ayrı tutulmaktadır. İnsanların dini vecibelerini gerçekleştirmek, kutsal mekanları ziyaret etmek amacıyla yapılan seyahatler farklı bir turizm türü olarak değerlendirilmiş ve inanç turizmi olarak yerini almıştır (Murray ve Gragam, 1997: 513).

Kamp ve Karavan turizmi: Kış döneminde çok tercih edilmemesiyle birlikte

genellikle ilkbahar, yaz ve sonbahar dönemlerinde en çok gerçekleştirilen, insanların şahsi kararları ile istedikleri güzergahı belirleyerek gezinme ve doğal güzellikler içerisinde tatil yapma imkanı sunan bir turizm türüdür (TTSO, 2013: 236). Kentsel yaşam alanları ve günlük hayatta yer alan çevre kirliliği, gürültü ve çeşitli streslerden uzaklaşma ihtiyacı duyduklarında bu faaliyetlerden yararlanmaktadırlar (Olcay ve Turhan, 2017: 982).

Kırsal turizm: Yapısal özellikleri bakımından doğal güzellikleriyle, kent

insanının giderek artan rekreasyon ihtiyaçlarını kısa süreli de olsa gideren turizm şeklidir. İnsanlar bu bölgelere genellikle boş zamanını değerlendirme, akraba-eş dost ziyareti amaçlı çok uzun olmayan konaklama veya günübirlik tercihler; kırsal yaşantının yoğun iş temposundan uzaklaşması, faaliyetleri istedikleri gibi planlaması, bu alanlara olan ziyaretlerde artış sağlamış ve kırsal turizm daha çok önem kazanmıştır (Soykan, 1999: 68).

31

Kongre turizmi: Son yıllarda tüm dünyada gelişen alternatif turizm türlerinden

biri de kongre turizmidir. Her kongre bir turistik faaliyettir. Bu amaçla toplantı, kongre gibi organizasyonlar turizm endüstrisinde çok önemli bir yere sahiptir. Çünkü turizme olumsuz olarak etki ettiği bilinen dönemsel iniş çıkışlardan zarar görmemektedir. Böylelikle toplantı ve kongrelerin sezonluk değil yılın genelinde yapılabilmesi turizm açısından ülkelere önemli katkılar sağlamaktadır (Bailey, 1991: 64-66).

Kuş gözlem (ornitoloji) turizmi: Devam etmekte olan küresel biyoçeşitlilik

kaybına karşın, sadece projelerle koruma ihtiyacını değerlendirmek değil, aynı zamanda biyoçeşitliliği korumak için pratik çözümler aramak da önemlidir. Çevresel ve sosyal olarak sürdürülebilir turizm böyle bir çözüm olabilir (Puhakka vd., 2011: 1).

Kültür turizmi: Doğada belirli olarak var olan ya da olmayan değerlerin temel

bileşenlerini, inceleme, araştırma ve tecrübe etme, kültürlerin birbiri ile benzerliği ve farklılıkların ayrımını yapabilme, bazen belirli bir alana, bazen de tüm insanlığa hitap eden coğrafik bölgeler ve bununla ilgili ürün ve hizmetlerin pazarlanması amacıyla oluşturulan turizm olarak tanımlanabilir (Gülcan, 2010: 102).

Mağara turizmi: Mağaraların alternatif turizme dair en dikkat çeken özelliği,

mağara içinde veya dışında, damlama, buharlaşma, durgun ve akan su alanları vb. doğal çözelti sistemlerinin oluşturduğu ve oluşum esnasında yapıların biçimi, rengi, yoğunluğu ve boyutları açısından sunduğu görsel şölendir (Doğaner, 2001: 222). Ekoturizmin bir çeşidi olarak da anılan mağara turizmi, jeolojik miras alanlarının önemini de artırmaktadır. Jeolojik miras olarak belirlenen alanların, yerkürenin oluşumu hakkında daha detaylı bilgi edinilmesi ve bu bilgilerin gelecek nesillere aktarılması açısından oldukça önemlidir (Külekçi ve Sezen, 2018: 73).

Spor turizmi: Kişilerin eğlenmek amacıyla spor faaliyetlerine katılmaları,

izlemeleri veya bu organizasyonlara birebir katılarak seyahat etmelerine spor turizmi denilmektedir (Gibson,1998:46) ve üç alt başlıkla incelenmektedir. Birincisi, organizasyonlara aktif olarak katılanlara göre turizm etkinlikleri, diğeri, organizasyonlara yalnızca izleyici olarak katılanlara göre turizm etkinlikleri, sonuncusu ise spor ile hobi olarak ilgilenen, bu tür etkinliklere katılanlara göre turizm faaliyetleri olarak değerlendirilmektedir (Yazıcıoğlu ve Öztürk, 2002: 5).

32

Su altı turizmi: Turistlerin gün geçtikçe artan ve değişen istekleri, keşif

içgüdüsü ve bilinmeyene olan merakları, su sporlarına olan ilginin artmasına sebep olmuştur. Su altı dünyasının güzelliklerini görmek, arkeolojik kültürel varlıkları incelemek, fotoğraf ve video çekimi yapmak ve balık avlamak gibi gerçekleştirilen eğitim, tanıtım ve sportif faaliyetler ile tanımlanabilen bir turizm çeşididir. Buna bağlı olarak, su sporları olan yatırımların artmasıyla da su altı turizmi alternatif bir turizm türü yerini almıştır (Yarmacı vd., 2017: 68). (Yaşar, 2011: 36).

Kent turizmi: Kentlerdeki turizm faaliyetleri, Sümerler döneminden itibaren

gerçekleşmektedir. Kent turizmi, turistlerin dikkatini çeken bir unsur iken, turizm hareketlerinin artması da bir kentin gelişiminde önemli rol oynamaktadır. Kentlerin coğrafi konumu, kültürel ve tarihi özellikleri ile toplumun doğal yaşamı içerisinde sahip olduğu zenginlikler ziyaretçilere sunulmaktadır. Birbirleriyle rekabet halinde olan kentler ayırt edici özelliklerini ön plana çıkararak turistleri çekmeye çalışmaktadırlar. Dünyaya adını duyurmak, iyi bir imaj ve marka değeri olarak anılmak için çeşitli plan ve stratejiler geliştirmektedirler (İçellioğlu, 2014: 37).

Termal turizm: Sağlık turizminin de ele aldığı, zinde kalma, şifa bulma ve

tedavi gibi amaçlarla insanların mineralli sular, çamurlar gibi doğal kaynaklara dayalı turistik bir tesislere giderek fizik tedavi, rehabilitasyon, egzersiz, psikoterapi, diyet gibi alternatif tedavi olarak da uygulanan, haricinde konaklama, yeme-içme, dinlenme ve eğlenme ihtiyaçların da giderilebildiği bir turizm çeşidi olarak tanımlanabilmektedir (Canseven, 2016: 362).

Hava sporları turizmi: Bu spor turizminin temeli bireylerin belirli teknik

araçlar ile gökyüzünde belirli zamanlarda oluşan değişimleri kullanarak havada faaliyetler yapılmasıyla ortaya çıkan bir turizm türüdür (Albayrak, 2013: 190). Bu turizm türünde teşkil edilen araçlar kişilerin ilgi alanlarına göre farklılık göstermektedir. Ülkemizde aktif olarak yapılan hava sporları turizminde kullanılan araçlar, sıcak hava balonu, model uçak, yamaç paraşütü, miktolayt, delta (yelken) kanat, planör, paraşüt şeklinde sıralamıştır (Kültür ve Turizm Bakanlığı).

Yat, kruvaziyer turizmi: Deniz, turizm için en önemli faktörlerden birisi

33 de, bir limandan başlayıp belirli limanlar arasında çizilen rota takip ederek ve seyahat için planlanan süre içerisinde tamamlanan deniz ve gemi seyahatlerinin yanında limanlarda ve yakın bölgelerde gerçekleştirilen turistik geziler, alışveriş vb. etkinlikler olarak tanımlanabilir (İncekara ve Yılmaz, 2002: 9).

Yemek (gastronomi) turizmi: Küreselleşme, insanların evlerinde yabancı

gıdaları tüketmeye sebep olmuştur. Bu durum, turistlerin de seyahat ederken yöresel gıdaları tatmasına teşvik etmiştir. Hem yöresel gıdaların varlığı hem de küresel zincir restoranlarının biçimi, her zamankinden ve daha fazla çeşitlilik sağlamasına sebep olmaktadır. Yerel yiyecekleri deneyimlemeye yatkın olan turistler, daha çok yöresel yemeklerin tadını çıkarırlar (Cohen ve Avieli, 2004: 765). Dolayısıyla turizm, yerel yiyeceklerin, yemek tercihlerinin veya görüntülerin gastronomi turizmine dönüşümüne de katkıda bulunabilir (Brokaj, 2014, 250).

34 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

Y KUŞAĞININ SEYAHAT TERCİHLERİNE ETKİ EDEN FAKTÖRLERE İLİŞKİN ALAN ARAŞTIRMASI BULGULARI

3.1. Araştırma Hipotezleri

Alternatif turizm, Y kuşağı ve turistik ürün satın alma konularıyla ilgili önceden yapılmış araştırmalar ve teorik bilgiler ışığında, araştırmanın önceki bölümlerinde ayrıntılı olarak yapılmış olan kavramsal çerçeve ve araştırma modeli olarak aşağıda yer alan hipotezlere yer verilmiştir.

H1. Bilgi alma ihtiyacının, seyahat tarzı belirlemeye yardımcı olma üzerinde pozitif yönde etkisi vardır.

H2. Cinsiyet, bilgi alma ihtiyacı algısında istatistikî olarak anlamlı farklar ortaya koymaktadır.

H2a. Cinsiyet, fayda sağlama algısında istatistikî olarak anlamlı farklar ortaya koymaktadır.

H2b. Cinsiyet, heyecan algısında istatistikî olarak anlamlı farklar ortaya koymaktadır. H2c. Cinsiyet, riskten kaçınma algısında istatistikî olarak anlamlı farklar ortaya koymaktadır.

H2d. Cinsiyet, sosyal algısında istatistikî olarak anlamlı farklar ortaya koymaktadır. H2e. Cinsiyet, estetik algısında istatistikî olarak anlamlı farklar ortaya koymaktadır. H3. Cinsiyet, seyahat tarzı belirlemeye yardımcı olma algısında istatistikî olarak

anlamlı farklar ortaya koymaktadır.

H4. Meslek, bilgi alma ihtiyacı algısında istatistikî olarak anlamlı farklar ortaya koymaktadır.

H4a. Meslek, fayda sağlama algısında istatistikî olarak anlamlı farklar ortaya koymaktadır.

35 H4c. Meslek, riskten kaçınma algısında istatistikî olarak anlamlı farklar ortaya koymaktadır.

H4d. Meslek, sosyal algısında istatistikî olarak anlamlı farklar ortaya koymaktadır. H4e. Meslek, estetik algısında istatistikî olarak anlamlı farklar ortaya koymaktadır. H5. Meslek, seyahat tarzı belirlemeye yardımcı olma algısında istatistikî olarak anlamlı farklar ortaya koymaktadır.

H6. Eğitim durumu, bilgi alma ihtiyacı algısında istatistikî olarak anlamlı farklar ortaya

koymaktadır.

H6a. Eğitim durumu, fayda sağlama algısında istatistikî olarak anlamlı farklar ortaya koymaktadır.

H6b. Eğitim durumu, heyecan algısında istatistikî olarak anlamlı farklar ortaya koymaktadır.

H6c. Eğitim durumu, riskten kaçınma algısında istatistikî olarak anlamlı farklar ortaya koymaktadır.

H6d. Eğitim durumu, sosyal algısında istatistikî olarak anlamlı farklar ortaya koymaktadır.

H6e. Eğitim durumu, estetik algısında istatistikî olarak anlamlı farklar ortaya koymaktadır.

H7. Eğitim durumu, seyahat tarzı belirlemeye yardımcı olma algısında istatistikî olarak anlamlı farklar ortaya koymaktadır.

H8. Gelir durumu, bilgi alma ihtiyacı algısında istatistikî olarak anlamlı farklar ortaya koymaktadır.

H8a. Gelir durumu, fayda sağlama algısında istatistikî olarak anlamlı farklar ortaya koymaktadır.

H8b. Gelir durumu, heyecan algısında istatistikî olarak anlamlı farklar ortaya koymaktadır.

H8c. Gelir durumu, riskten kaçınma algısında istatistikî olarak anlamlı farklar ortaya koymaktadır.

36 H8d. Gelir durumu, sosyal algısında istatistikî olarak anlamlı farklar ortaya koymaktadır.

H8e. Gelir durumu, estetik algısında istatistikî olarak anlamlı farklar ortaya koymaktadır.

H9. Gelir durumu, seyahat tarzı belirlemeye yardımcı olma algısında istatistikî olarak

anlamlı farklar ortaya koymaktadır.

H10. Mevsim seçimi, bilgi alma ihtiyacı algısında istatistikî olarak anlamlı farklar ortaya koymaktadır.

H10a. Mevsim seçimi, fayda sağlama algısında istatistikî olarak anlamlı farklar ortaya koymaktadır.

H10b. Mevsim seçimi, heyecan algısında istatistikî olarak anlamlı farklar ortaya koymaktadır.

H10c. Mevsim seçimi, riskten kaçınma algısında istatistikî olarak anlamlı farklar ortaya koymaktadır.

H10d. Mevsim seçimi, sosyal algısında istatistikî olarak anlamlı farklar ortaya koymaktadır.

H10e. Mevsim seçimi, estetik algısında istatistikî olarak anlamlı farklar ortaya koymaktadır.

H11. Mevsim seçimi, seyahat tarzı belirlemeye yardımcı olma algısında istatistikî

olarak anlamlı farklar ortaya koymaktadır.

H12. Seyahat gün sayısı, bilgi alma ihtiyacı algısında istatistikî olarak anlamlı farklar ortaya koymaktadır.

H12a. Seyahat gün sayısı, fayda sağlama algısında istatistikî olarak anlamlı farklar ortaya koymaktadır.

H12b. Seyahat gün sayısı, heyecan algısında istatistikî olarak anlamlı farklar ortaya koymaktadır.

H12c. Seyahat gün sayısı, riskten kaçınma algısında istatistikî olarak anlamlı farklar ortaya koymaktadır.

37 H12d. Seyahat gün sayısı, sosyal algısında istatistikî olarak anlamlı farklar ortaya koymaktadır.

H12e. Seyahat gün sayısı, estetik algısında istatistikî olarak anlamlı farklar ortaya koymaktadır.

H13. Seyahat gün sayısı, seyahat tarzı belirlemeye yardımcı olma algısında istatistikî olarak anlamlı farklar ortaya koymaktadır.