Karekodlu Çek Uygulaması

6728 sayılı Kanun dahilinde, karşılıksız çek sorunu ile mücadele kapsa-mında öngörülen ve elektronik çek bağlakapsa-mında önem arz eden asıl esaslı

hükmünü içeren 457� maddesinde havalenin, sözleşme niteliğinde olduğuna ilişkin bir düzenleme öngörülmüştür� Ancak Kanun’un geçerli olduğu müddet içerisinde dahi genel kabul, havalenin sözleşme olmadığına ilişkindir� Öyle ki, havalenin niteliğine ilişkin tartışmalar, söz konusu işlemin çifte yetki vermek mi, yoksa temsil yetkisi vermek mi olduğu hususunda gelişmiştir (Bkz: Kocaman, B. Arif: “Havalenin

Hukuki Niteliği Üzerine”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi 1994, C� 49, Sayı:1, s�

291)� Mer’i 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun 555� maddesine göre ise havale;

havale edenin, kendi hesabından para, kıymetli evrak ya da diğer bir misli eşyayı havale alıcısına vermek üzere havale ödeyicisini, bunları kendi adına kabul etmek üzere de havale alıcısını yetkili kıldığı bir hukuki işlem olarak tanımlanmıştır� Bu

doğrultuda havale, tek taraflı bir hukuki işlem niteliğindedir� TBK md� 555-560 hükümleri çerçevesinde havale, çifte yetkilendirme olarak kabul edilmiştir� Eren’in de belirttiği gibi bu kapsamda havale bir sözleşme niteliği arz etmemektedir� Zira havalenin iki taraflı bir hukuki işlem olan sözleşmeden ziyade, tek taraflı bir hukuki işlem olarak nitelendirilmesi durumunda Anayasa Mahkemesi’nin kararında herhangi bir tereddüt vücut bulmamaktadır� (Bkz: Eren, Fikret: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Ankara 2014, s�1148; İslamoğlu, Gülşah: “Havale”, Erciyes Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi”, ERÜHFD, Yıl: 2019, C� XIV, Sayı: 2, s� 527 )�

Bir diğer itiraz, ÇekK m� 5/f�1 hükmünün beşinci cümlesinde belirtilen kişilere yaptırım öngörülmesine ilişkin olarak Anayasa md� 38/f�7 hükmünde düzenlenen ceza sorumluluğunun şahsi olması ilkesinin ihlal edildiğine ilişkin olarak ileri sürülmüştür� Zira ileri tarihli çekler açısından, ibraz süresine kadar geçecek süre içerisinde tüzel kişi adına çek düzenlemeye yetkili kişilerin değişiklik gösterebileceği belirtilmiştir� Başkasının düzenlemiş olduğu çekten dolayı, ilgili hükümde sayılan kişilere ilişkin yaptırım öngörülmesinin Anayasa md� 38/f�7 hükmünü ihlal ettiği iddia olunmuştur� İleri tarihli çekler açısından sonuç doğurmak üzere, düzenlendiği tarihte suç teşkil etmeyen bir fiil dolayısıyla cezai yaptırım öngörülmesinin, suçta ve cezada kanunilik ilkesini düzenleyen Anayasa md� 38/f�1 hükmü ile bağdaşmayacağı belirtilmiştir� Ancak Anayasa Mahkemesi, Anayasa md� 38 hükmü çerçevesinde öngörülen suç ve cezanın kanuniliği ve ceza sorumluluğunun şahsiliği ilkelerine dayanan itirazları haklı bulmamış ve reddetmiştir� Karar kapsamında amacın, ÇekK md� 5/f�1 hükmünde öngörülen çek hesabı açma ve çek düzenleme yasağı yaptırımı uygulanacak kişiler geniş tutulmak suretiyle, karşılıksız çek düzenleme suçunun aynı tüzel kişi için tekrar işlenmesinin engellenmesi olduğu belirtilmiştir� Mahkemnin kararı çeşitli boyutlarıyla tartışmaya müsait olmakla birlikte, çalışmanın kapsamı ve içeriği nedeniyle bu tartışmalara girmekten imtina edilmiştir� Bahse konu karara ve Mahkeme gerekçesine ilişkin bkz: http://kararlaryeni�anayasa�gov�tr/ (Erişim Tarihi: 05�09�2019)�

değişiklik karekodlu çek uygulamasıdır[45]� Zira 6728 Sayılı Kanun ile TTK md� 780-781 ve ÇekK md� 2 ve 3’te bu hususta önemli yenilikler yapılmış-tır� İlaveten, TTK md� 780/f�4 hükmüne dayanarak 31�12�2016 tarihli ve 29935 sayılı Çeklerde Karekod Okutulmasına İlişkin Tebliğ çıkarılmıştır[46]�

Çekin şekil unsurları TTK’nın 780� maddesinde ele alınmıştır� Buna göre;

çek kelimesi, belirli bir bedelin ödenmesi hususunda kayıtsız ve şartsız havale niteliği, muhatabın ticaret unvanı, düzenlenme tarihi ve düzenleyenin imzası, çekin zorunlu unsurları arasında sayılmıştır� Söz konusu

unsurla-rın zorunlu olarak nitelendirilmesinin sebebi, TTK md� 781/f�1 hükmü gereğince diğer tüm unsurlar mevcut olup, bir zorunlu unsurun mevcut bulunmaması halinde bahse konu senedin çek ve dolayısıyla kıymetli evrak niteliği kazanamayacak olmasından ileri gelmektedir[47]�

[45] Oğuz, Sefer/Demirkapı, Ertan/Okuyan, H. Aydın: “Türk Çek Uygulamasında

Hukuki Değişikliklerin Değerlendirilmesi”, Bilgi Ekonomisi ve Yönetimi Dergisi /

2017 Cilt: XII Sayı: II, s� 183�

[46] 31�12�2016 tarih ve Sayı : 29935 (3� Mükerrer) Resmi Gazete�

[47] Öğretideki yazarların büyük çoğunluğu özel Kanundaki hususların çekin zorunlu unsurları arasında olmadığını dolayısıyla bunların bulunmamasının çekin geçerliliğini etkilemeyeceğini, çekin kambiyo senedi niteliğinde geçerli bir senet olabilmesi için TTK’da yer alan unsurları taşımasının gerekli ve yeterli olduğunu belirtmektedir� Diğer bir görüşe göre ise, Çek Kanununda belirtilen hususlar çekin mecburi şekil şartları içinde yer almaktadır� Bkz: Köle, Mehmet/ Görgülü Fatma: “Son Düzenlemeler

Işığında Çekin Şekil Şartları Ve Çeke Dayalı Kambiyo Senetlerine Özgü Takip Yolları”, Dicle Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 21, Sayı: 35, Yıl: 2016,

s� 85 vd�; Göle, Celal; Çek Hukuku, Ankara 1989, s� 6; Reisoğlu, s� 46; Özdamar, s�118; Yıldız, Şükrü: “4814 Sayılı Yeni Çek Kanununun Çekin Zorunlu Unsurlarına

Etkisi ve Ortaya Çıkabilecek Bazı Sorunlar”, http://www�eakademi�org/makaleler/ syildiz-1�htm (Erişim Tarihi:16/06/2020); Donay, Süheyl: Son Değişikliklerle Çek, Kırklareli 1990, s� 13; Kınacıoğlu, Naci: Kıymetli Evrak Hukuku, V� Bası, Ankara 1999, s� 266; İmregün, Oğuz: Kıymetli Evrak Hukuku, İstanbul 1998, s� 121; Bozer/Göle, s� 225 vd�

Bununla birlikte Yargıtay verdiği 14�12�1994 tarih ve E�, 92/5 sayılı İçtihadı Birleştirme Kararında çekin unsurları hakkında şöyle bir sonuca varmıştır: “Çekin

zorunlu unsurları TTK nın 692-693. maddelerinde gösterilmiştir. 3167 sayılı Çek Kanununun 3. maddesi de dikkate alındığında a)banka tarafından mevzuattaki tanıma uygun şekilde bastırılmış çek yaprağı olması, b) Bu çek yaprağının çek kelimesini, c) Hesabın bulunduğu muhatap banka şubesinin adı ve keşidecinin hesap numarasını, d) Kayıtsız şartsız bir bedelin ödenmesi için havalesi, e) Keşide günü ve yerini ihtiva etmesi zorunludur.” Böylece Yargıtay Çek Kanunundaki unsurların

da zorunlu olduğu sonucuna varmıştır (Karar için bkz: YKD� Mayıs 1993, s� 663)� Bunun yanı sıra çeşitli Yargıtay kararlarında da söz konusu özel unsurların çekte

6728 sayılı Kanunun 70� maddesiyle, çekin unsurlarının belirtildiği TTK md� 780/f�1 hükmünde sayılan unsurlara (g) ve (l) bendi olarak “banka

tarafından verilen seri numarası” ve “karekod” da ilave edilmiştir� Bununla

birlikte anılan Kanunun 72� maddesi ile TTK’ya dahil edilen Geçici 11� madde[48] çerçevesinde, 31�12�2016 tarihinden sonra bankalar tarafından çek hesabı sahiplerine TTK md� 780 gereği karekod ve banka tarafından verilen seri numarası bulunmayan çek yapraklarının verilmeyeceği, 31�12�2016 tarihinden evvel basılan çeklerde ise bahsi geçen unsurların aranmayacağı ifade edilmiştir� Böylelikle bu düzenleme ile 31�12�2016 tarihine dek ihtiyari olan karekodlu çek kullanımı zorunlu hale getirilmiştir� Ancak bahse konu tarihten evvel basılmış olan çeklerin ise ne zamana dek geçerli olacağına ilişkin ne TTK ne de ÇekK kapsamında herhangi bir düzenlemeye yer verilmeyerek, söz konusu çeklerin geçerliliği tartışmalı hale getirilmiştir[49]�

Türkiye, her bir çek yaprağında muhatap banka tarafından yerleştirilen karekodun bulunmasını yasal bir zorunluluk haline getiren ilk ülke olarak, diğer zorunlu unsurların tümü mevcut olsa dahi, karekodun çek yaprağında yer almamasını senedin çek niteliği kazanmasına engel saymıştır[50]� Buna karşın, 6728 sayılı Kanun ile ilave edilen TTK md� 781/f�4 hükmü doğrul-tusunda, yabancı banka tarafından bastırılan çeklerde seri numarası ve/veya karekodun bulunmaması senedin çek olarak geçerliliğini etkilemeyecektir�

Karekodun çekin zorunlu unsuru haline getirilmesiyle hiç şüphesiz, düzenlenen çekin karşılıksız çıkma riskinin azaltılması ve bu sayede çeke duyulan güvenin artırılması hedeflenmiştir� Nitekim çek üzerinde yer alan

yer almasının zorunlu olduğu yönünde hükme varılmıştır, Söz konusu kararlar için bkz: Reisoğlu, s� 47, dpnt� 79; Donay, s� 13; Narbay, Şafak: “3167 Sayılı Çekle

Ödemelerin Düzenlenmesi ve Çek Hamillerinin Korunması Hakkında Kanun da Değişiklik Yapan 4814 Sayılı Kanunun Çekte Şekil Şartları ve Muhatabın Ödeme Yükümlülüğü Konuları Açısından İncelenmesi”, A�Ü� Erzincan Hukuk Fakültesi

Dergisi, C� VII, Sayı: 1-2, Erzincan 2003, s� 476-477�

[48] GEÇİCİ MADDE 11 – (Ek: 15/7/2016-6728/72 md.) (1) 31/12/2016 tarihinden

sonra bankalarca çek hesabı sahiplerine 780 inci maddeye bu Kanunla eklenen hüküm gereğince bulunması gereken karekod ve seri numarası unsurlarını içermeyen çek yaprağı verilemez. 31/12/2016 tarihinden önce basılan çeklerde bu unsurlar aranmaz.

[49] Tartışmalar için bkz: Köle/ Görgülü, s� 96; Kendigelen, s� 138 vd�

[50] TTK md� 781/f�1 hükmü ile, karekodun da yer aldığı 780� maddede ifade edilen unsurlardan birinin senette bulunmamasının senedin çek olarak kabulünü engelleyeceği düzenlenmiştir�

karekodun “Findeks” adı verilen bir uygulama ile okutulması suretiyle, çek alacaklıları, ellerinde bulunan çek ile çek hesabı sahibine ve bu çeki düzenle-yenlere[51] ilişkin verilere erişim sağlayacak ve çeki düzenleyen kişinin ödeme kabiliyeti ve istikrarına ilişkin değerlendirmede bulunma fırsatına sahip olacaktır� Karekod ile çek hesabı sahibi ya da cirantanın rızası aranmaksızın hangi bilgilerin üçüncü kişilerin erişimine sunulacağı 780� maddenin ikinci fıkrasında ve Çeklerde Karekod Uygulamasına İlişkin Tebliğ’in 4� madde-sinde sıralanmıştır[52]� Böylelikle hamil, bahse konu uygulama üzerinden olumlu rapor alınması ile çeki kabul edip etmeyeceğine karar verebilecektir�

[51] Hükümde geçen “çek hesabı sahibine ve bu çeki düzenleyenlere” ibaresi geniş bir ifade olup, yanlış anlaşılmaya müsaittir� Şöyle ki; çek hesabı sahibi haricinde, çek hesabı sahibine ait çek yapraklarının kullanılması dolayısıyla çek düzenleyebilecek kişiler ancak temsilci olabilir� Bu bağlamda “çeki düzenleyenler” ibaresi ile çek hesabı sahibi adına çek düzenlemeye yetkili olan ve bu yetkilendirmeye ait bilgilerin Findeks uygulamasına kaydedildiği kişiler kastedilmektedir� Bkz: Narbay, Şafak/Güney, Zehra: “6728 Sayılı Kanun’un Çeke İlişkin Hükümlerinin “Çekte Şekil Şartları”

Bakımından Değerlendirilmesi”, Terazi Hukuk Dergisi 2017, Sayı: 126, s� 49�

[52] TTK m� 780/2 hükmü uyarınca Karekod ile;

a) Çek hesabı sahibinin adı, soyadı veya ticaret unvanı,

b) Çek hesabı sahibinin tacir olması hâlinde, ticaret siciline tescil edilen yetkililerinin adı, soyadı veya ticaret unvanı,

c) Çek hesabı sahibinin, çek hesabı bulunan toplam banka sayısı, d) Çek hesabı sahibine ait bankalara ibraz edilmemiş çek adedi ve tutarı, e) Düzenlenerek bankalara teslim edilen çeklerin adedi ve tutarı, f ) Son beş yıl içerisinde ibrazında ödenen çeklerin adedi ve tutarı, g) İbraz edilen ilk çekin ibraz tarihi,

h) İbraz edilen son çekin ibraz tarihi, ı) İbrazında ödenen son çekin ibraz tarihi,

i) Son beş yılda “karşılıksızdır” işlemi gören ve halen ödenmemiş çeklerin adedi ve tutarları,

j) Son beş yılda “karşılıksızdır” işlemi gören ve sonradan ödenen çeklerin adedi ve tutarı,

k) Son beş yılda “karşılıksızdır” işlemi gören son çekin ibraz tarihi,

l) Çek hesabı sahibi hakkında çek hesabı açma yasağı bulunup bulunmadığı, varsa yasaklama kararının tarihi,

m) Her bir çek yaprağı ile ilgili olarak tedbir kaydı olup olmadığı,

n) Çek hesabı sahibi tacirse, iflasına karar verilip verilmediği, iflasına karar verilmişse kararın tarihi,

çek hesabı sahibi ya da cirantanın rızası aranmaksızın çek alacaklıları ve üçüncü kişilerin erişimine sunulur� Çeklerde Karekod Uygulamasına İlişkin Tebliğ md� 4 çerçevesinde de TTK m� 780/2 hükmünde sayılanlara ilaveten; muhatap bankanın ticaret unvanı ve seri numarası da bu kapsama dahil edilmiştir�

Çeklerde Karekod Uygulamasına İlişkin Tebliğ’in 3� maddesinin (b) bendinde karekodun tanımı yapılmıştır� Buna göre karekodun; TTK md.

780/f.1 hükmü uyarınca çekin unsurlarından olan ve çek üzerine kare veya dikdörtgen olarak basılabilen, TTK md. 780/f.2 ve bu Tebliğ kapsamında sayılan diğer bilgilere erişilmesine ve bunların raporlanmasına olanak sağlayan iki boyutlu barkodu, ifade ettiği belirtilmiştir�

Karekoda ilişkin işlemlerin tümü, Tebliğin md� 3/f�1 (ç) bendinde; 6102 sayılı Kanunun 780 inci maddesinin ikinci fıkrasında ve anılan Tebliğde yer verilen diğer bilgilere erişilmesini sağlayan sistem olarak tanımlanmış “Karekod Okutma ve Bilgi Paylaşım Sistemi” üzerinden gerçekleştiril-mektedir� Anılan düzenlemenin (h) bendinde ise, Türkiye Bankalar Birliği Risk Merkezi ve/veya Yetkili Bilgi Alışveriş Kuruluşu bu sistemin işleticisi olarak öngörülmüştür� “Yetkili Bilgi Alışveriş Kuruluşu” da anılan hükmün (ı) bendinde; 5411 sayılı Bankacılık Kanunu’nun 73 üncü maddesinin

dördüncü fıkrası uyarınca kurulmuş olan ve Türkiye Bankalar Birliği Risk Merkezinin, 5411 sayılı Kanunun Ek 1 inci maddesinin onbirinci fıkrası kapsamında bilgi alışverişini gerçekleştirdiği şirket, olarak tanımlanmıştır�

Türkiye Bankalar Birliği (TBB) nezdinde kurulan Risk Merkezi[53] faaliyet-leri, TBB adına Kredi Kayıt Bürosu A�Ş (KKB) tarafından yürütülmektedir� Bahse konu Tebliğin ilgili maddesinde Yetkili Bilgi Alış Veriş Kuruluşu olarak tanımlanan ve 11 Nisan 1995 tarihinde kurulmuş olan KKB, TBB Risk Merkezi’ne vekaleten tüm operasyonel ve teknik faaliyetleri kendi bünye-sinde yürütmekte ve Risk Merkezi üyesi finansal kuruluşlara veri toplama ve paylaşım hizmeti vermektedir[54]�

[53] 6111 Sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması İle Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ve Diğer Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile 5411 Sayılı Bankacılık Kanunu’na Ek Madde 1 ve Geçici Madde 28 ilave edilmiştir� Ek Madde 1 ile TBB nezdinde, kredi kuruluşları ile Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu’nca uygun görülecek finansal kuruluşların müşterilerinin risk bilgilerini toplamak ve söz konusu bilgileri bu kuruluşlar ile gerçek veya tüzel kişilerin kendileriyle ya da onay vermeleri koşuluyla özel hukuk tüzel kişileri ile de paylaşılmasını sağlamak üzere Risk Merkezi kurulmuştur� Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) nezdindeki Risk Santralizasyon Merkezi’nin de Türkiye Bankalar Birliği’ne devri ile Türkiye Bankalar Birliği Risk Merkezi, 28 Haziran 2013 tarihinde faaliyete geçmiştir� Bkz: TCMB Yıllık Faaliyet Raporu 2013, http://www3� tcmb�gov�tr/yillikrapor/2013/tr/m-2-5-1�php (Erişim Tarihi: 03�02�2020)� [54] KKB, 2017 yıl sonu itibarıyla 44 banka, 61 faktoring, 23 leasing, 4 sigorta, 14 tüketici

Uygulamada Karekod Okutma ve Bilgi Paylaşım Sistemi, KKB tarafından hayata geçirilen, bireylere ve reel sektöre yönelik olarak tasarlanmış Findeks adı verilen, yeni bir finansal hizmet platformu üzerinden yürütülmektedir�

31�12�2016 tarihinden sonra basılan çek yapraklarında karekod yasal bir zorunluluk haline geldiğinden, çek hesabı açtıracak kişi tarafından karekodlu çek, muhatap bankadan talep edilecek, kişi Findeks uygulamasına üye değilse banka tarafından üyeliği gerçekleştirilecektir� Tebliğin 7� maddesi dahilinde, lehine karekodlu çek düzenlenen gerçek ya da tüzel kişinin teslim aldığı çeki en geç ibraz tarihine kadar Karekod Okutma ve Bilgi Paylaşım Sistemine kay-detmesi gerektiği öngörüldüğünden, çeki elinde bulunduran hamil de akıllı cihazına Findeks uygulaması yükleyerek karekodu bu uygulamada okutmak durumundadır� Bu sayede çek yaprağının doğruluğu ve keşidecinin geçmiş çek ödeme performansına ilişkin özet bir rapora ulaşılacaktır� Tebliğin 12� maddesi gereğince, bu düzenleme 31�12�2017 tarihinde yürürlüğe girmiştir� Bu tarihe dek bahse konu durum lehdarın takdirine bırakılmıştır� Ancak 31�12�2017 tarihinden sonra lehdar veya hamiline yazılı çekler açısından çeki elinde bulunduran yetkili hamil, en geç ibraz tarihine kadar çeki Karekod Okutma ve Bilgi Paylaşım Sistemine kaydetmediğinde yaptırımın ne olacağı hususu belirsizdir� Tebliğin 7� maddesinde bu hususun gerçekleştirilmesi zorunluluk olarak öngörülmüştür� Bununla birlikte kanaatimizce belirtilen davranışın gerçekleştirilmemesine ilişkin yaptırımın başvuru hakkının kaybı şeklinde anlaşılmaması gerekir�

Çeki kabul etme kararının doğru bir şekilde verilebilmesi için, çek keşide-cisinin geçmiş çek ödeme bilgilerinin sağlandığı bir sistem ihtiyacı doğmuş-tur� Bu ihtiyaç Findeks üzerinden temin edilen ve kişinin ya da kurumun borçlarını ve ödeme alışkanlıklarını gösteren Çek Raporu ile sağlanmaya çalışılmıştır[55]� Tebliğin md� 3/f�1 (c) bendi hükmünde Karekodlu Çek Raporu; karekodun okutulması suretiyle TTK md. 780/f.2 ve Tebliğde

yer verilen bilgileri içeren ve Karekod Okutma ve Bilgi Paylaşım Sistemi üzerinden sunulan rapor, şeklinde tanımlanmaktadır� Söz konusu raporda,

çeki düzenleyen ve hesap sahibi hakkında, geçmişte kullanılmış olan ve hali

https://www�kkb�com�tr/hakkimizda (Erişim Tarihi: 30�03�2020)� [55] https://www�findeks�com/kurumsal-hizmetler (Erişim Tarihi: 03�02�2020)�

hazırda keşide edilmiş fakat ödemesi yapılmamış tüm çeklere ilişkin olumlu ve olumsuz bilgilerin yer alacağı öngörülmüştür[56]�

Çek hamili, çek raporuna ait bilgilere ulaşmak suretiyle, çek hesabı sahi-binin ve çek düzenleyenin tüm ödeme alışkanlıklarını, geçmişe ait ödenmiş ve ödenmemiş çeklerini, geçmişinde karşılıksız çek olup olmadığını öğrene-bilmektedir� Rapor ile çek hesabı sahibinin ve düzenleyenin onayı aranmak-sızın çek hamili, ilgili kişilerin tüm bankalardaki çek kullanım bilgilerine erişebileceğinden, karşılaştırmalı bir değerlendirme yapabilme imkanına sahip olacaktır� Ayrıca hamil, sadece çek endeksini[57] görmek suretiyle de çek bedelini tahsil edip edemeyeceğine ilişkin fikir sahibi olabilmektedir�

Tebliğin md� 8/f�2 hükmü çerçevesinde Sistem İşleticisinin sorumluluğu, sadece kendisine iletilen bilgilerin sistem vasıtasıyla okutturulması veya raporlanmasıyla sınırlı olup, bilgilerin doğruluğu veya güncelliği banka ya da kaynak kuruluşun sorumluluğuna tabi kılınmıştır[58]� Karekodu okutarak belirtilen bilgilere erişilmesi ve ödeme kabiliyetinin görüntülenmesi çek hamilinin lehinedir� Ancak ödeme kabiliyetine ilişkin olarak erişilen bilgi oldukça olumlu olsa dahi, bu durum çekin karşılıksız çıkmayacağına ilişkin bir garanti sunmamaktadır�

Genel itibarıyla olumlu bir çerçeve çizen karekodlu çek uygulamasının tartışmaya açık düzenlemeleri de mevcuttur� TTK md� 780/f�2 ve Çeklerde

[56] İlgili Tebliğ md� 4/f�3 çerçevesinde bahsi geçen bilgiler, Sistem İşleticisi tarafından bankalardan, kaynak kuruluşlardan ve çek lehdarlarından ilgili mevzuat çerçevesinde temin edilecektir� Bu bilgilerden Sistem İşleticisine iletilmemiş olanlara, karekodlu çek raporunda yer verilmeyecektir�

[57] Çek Endeksi, çek keşide eden gerçek ve tüzel kişilerin son 36 aylık dönemdeki çek ödeme bilgilerinden hareketle oluşturulan, keşidecilerin çek ödeme davranışlarının özeti niteliğinde bir göstergedir� Keşidecinin çek kullanım alışkanlığını ve güvenilirliğini özetleyen Çek Endeksi, gerçek ve tüzel kişi çek ödeme bilgilerinden hareketle oluşturulmuş piyasaya yönelik puana dayalı grafiksel bir risk analizidir� Çek endeksi, 0 ile 1�000 puan aralığında bir sayıdır� Çek sahibi kişi ya da kurumun, düzenlemiş olduğu çeklerden hiçbirini ödememesi halinde çek endeksi 0, çeklerin tümünü ödemesi halinde 1�000’dir� Ayrıca kişinin arkası yazılmış olup halihazırda ödenmemiş bir çeki dahi mevcut ise, çek endeksi 1 ile 500 puan arasında; arkası yazılmış, sonradan ödenmiş çeki bulunan kişi ya da kurumlara ait çek endeksi ise 501-999 puan arasında belirlenmektedir� Detaylı bilgi için bkz: https://www�kkc� com�tr/assets/pdf/rapor-okuma�pdf, ve https://www�kkb�com�tr/urunler/cek-endeksi

[58] https://www�dunya�com/ekonomi/10-soruda-karekodlu-cek-haberi-344789 (Erişim Tarihi:20�03�2020)�

Karekod Uygulamasına İlişkin Tebliğ md� 4 çerçevesinde belirtilen bilgilere, çeklerde yer alan karekodun okutulması suretiyle, çek hesabı sahibi ya da cirantanın rızası olmaksızın, üçüncü kişilerin erişimi mümkün olabilmekte-dir� Belirtilen bilgilerin son derece detaylı olması ve rıza aranmaksızın üçüncü kişilerin erişimine sunulması hususu kişisel verilerin korunması bağlamında önemli sorunları da beraberinde getirmektedir[59]� Zira söz konusu bilgiler 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Hakkında Kanun ve Elektronik Haberleşme Sektöründe Kişisel Verilerin İşlenmesi ve Gizliliğinin Korunması Hakkında Yönetmelik hükümleri çerçevesinde kişisel veri niteliği arz etmek-tedir� Söz konusu veriler, üçüncü kişilerin erişimine açık olabileceğinden, bu bağlamda kötüye kullanılmaya da müsaittir� Kişisel Verilerin Korunması Hakkında Kanun’un 4� maddesinde, kişisel verilerin işlenmesinde uyulması zorunlu ilkelere yer verilmiştir� İşlendikleri amaçla bağlantılı, sınırlı ve ölçülü olma ilkesi de bunlardan biridir� Ancak karekodlu çek ile lüzumundan fazla, detaylı ve önemli bilgiler erişime açılmıştır� Dolayısıyla düzenleme ile ula-şılmak istenen, çeke duyulan güvenin artması, karşılıksız çek ile mücadele amaçları ile buna çözüm olarak sunulan erişime açık bilgilerin ne derece ölçülü olduğu tartışmalı hale gelmiştir� Kanaatimizce ilgili düzenlemelerde erişime sunulu, doğrudan kişinin ödeme güvenilirliğini ortaya koymayan kişisel bazı bilgilerin sınırlandırılması gerekmektedir�

01�01�2017 tarihinden itibaren bütün çeklerin karekodlu olarak basıl-ması ve karekodlu çek talebinde bulunacak kişilerin çek hesabı açmadan önce Findeks üyesi olmaları, yukarıda açıklandığı üzere zorunlu hale