► Çevresel açıdan daha az zarar verici taşımacılık hizmetlerini temin etmeyi hedefleyen şirketler tarafından, taşıma sırasında üretilen karbondioksit salınım miktarını ölçme ve dengeleme işlevini yerine getiren yeşil teknoloji araçları arasında yer almaktadır.
► Karbon ayak izi hesabı ile işletmeler, faaliyetlerinin atmosferde yarattığı küresel ısınma etkisini uygun metodolojiler altında ölçerek tek bir birim üzerinden takip etme ve yönetme imkânı bulabilmekte, enerji tüketimlerini ve dolayısıyla emisyonlarını
azaltabilmektedirler.
Karbon Ayak İzi Hesaplayıcı Göstergeler
Karayolu Taşımacılığında Yeşil Lojistik Uygulamaları ve Verimlilik Artışına Etkileri
Karbon Ayak İzi Hesaplayıcı Göstergeler
► Örneğin, sürücü performans etkinliğinin izlenerek, yakıt tüketimini minimize edecek stratejilerin uygulanmasıyla (doğru rot balans
ayarı ve lastik basıncının sağlanması vb.) % 10 oranında yakıt tasarrufu elde edilebilmektedir.
► Ayrıca sera gazı emisyonlarının azaltılmasına yönelik stratejilerin hayata geçirilmesi işletmelerin marka değerlerini ve tercih
edilirliklerini arttırarak, daha fazla kâr elde etmelerini sağlamaktadır.
Karayolu Taşımacılığında Yeşil Lojistik Uygulamaları ve Verimlilik
Euro I 1992 (>85kw) 4,5 1,1 8,0 0,36
Euro II 1998 4,0 1,1 7,0 0,15
Euro III 2000 2,1 0,66 5,0 0,10
Euro IV 2005 1,5 0,46 3,5 0,02
Euro V 2008 1,5 0,46 2,0 0,02
Euro VI 2013 1,5 0,13 0,4 0,01
Tablo 3 Ağır hizmet dizel motorlar için emisyon standarları
Kaynak : www.nao.org.uk, 2010
Motorlu araçların neden olduğu zehirli gaz ve partiküllerin yayılmasını önlemek ve kademeli olarak azaltılması hususunda Avrupa Birliği
tarafından bir dizi standartlar (Tablo 3’de bu standartlar ve yıllara göre emisyon oranları gösterilmektedir) belirlenmiştir. Bu standartlar
doğrultusunda üretilen yeni nesil motorlar sayesinde zehirli gaz ve
Ağır Hizmet Dizel Motorlar İçin Emisyon Standartları
Karayolu Taşımacılığında Yeşil Lojistik Uygulamaları ve Verimlilik Artışına Etkileri
► Euro serisi motorların lojistik hizmet veren kuruluşlarca tercih edilmesi, lojistik hizmet alan işletmelerin aklında çevreye duyarlı hizmet veren firma imajı yaratarak, daha çok tercih edilmelerine, dolayısıyla iş hacimlerini
genişleterek, kârlarını artırmaları anlamına gelmektedir.
Ağır Hizmet Dizel Motorlar İçin Emisyon Standartları
► Ayrıca, emisyon normuna bağlı olarak ücretlendirme yapılan
otoyollarda ise, geçiş ücretlerinin daha az miktarda ödenmesi ile taşıma maliyetlerini düşürme fırsatı sunmaktadır.
Örneğin, Avrupa’da, başta Almanya ve Avusturya olmak üzere Euro 5 normlarına uygun araç kullanımını teşvik etmek için, otoyol geçiş
Karayolu Taşımacılığında Yeşil Lojistik Uygulamaları ve Verimlilik Artışına Etkileri
Bir iç yanmalı motor (ya da başka bir yakıtlı güç kaynağı) ile bir elektrik motoru ve bataryasından (ya da ultrakapasitör gibi başka bir elektrik depolama düzeneğinden) oluşan hibrit elektrikli araçlar da şehir içi kullanımında, uzun süreli düşük hızlarda yüksek yakıt ekonomisi
sağlamaktadır. Örneğin, yaklaşık 40 km/saat ortalama hızda, % 70 - 90 arasında bir verimlilik elde edilmektedir.
Hibrit Araçlar
Karayolu Taşımacılığında Yeşil Lojistik Uygulamaları ve Verimlilik Artışına Etkileri
Yük taşımacılığının çevresel etkilerini azaltmak için gelişmiş ülkeler tarafından vergilendirme ve finansal teşvik politikaları uygulanmaktadır. Örneğin, İsviçre’de 1978 yılında gerçekleştirilen bir düzenleme ile belli bir ağırlığın üzerindeki
taşıtlardan, ağırlığa göre 800 ile 1.300 İsviçre Frangı arasında değişen değerlerde vergi alınması yoluna gidilmiştir.
Lojistik hizmet üreten işletmeler, taşıma faaliyetlerinden doğan vergi yükü
miktarının azaltılması kapsamında araç ağırlığını minimize edecek yeşil teknolojiler kullanmaya yönelmiştir. Örneğin, alüminyum jantlar kullanılarak, araç ağırlığı 200 kg’a kadar azaltılabilmektedir. Araç yakıt ve hava depolarının çelik tank yerine alüminyum malzemeden dizayn edilmesi, ağırlığı % 50 oranında düşürebilmektedir. Araç
ağırlığının hafifletilmesi, vergi yükünün azaltılması dışında taşıma kapasitelerini arttırarak daha fazla ürün taşımalarına, dolayısıyla daha fazla gelir elde etmeleri anlamına gelmektedir.
Vergiler ve Finansal Teşvikler
Karayolu Taşımacılığında Yeşil Lojistik Uygulamaları ve Verimlilik Artışına Etkileri
► Trafiğin yoğun olduğu saatlerde meydana gelen tıkanıklıkla birlikte artan akaryakıt tüketiminin, kirlenmenin, kazaların, zaman
kayıplarının, karayolu bozulmalarının, işletme ve denetim
masraflarının bedelinin karayolu kullanıcılarından temin edilmesinde kullanılan uygulamalardan bir diğeri ise tıkanıklık fiyatlandırmasıdır.
Tıkanıklık Fiyatlandırması
Karayolu Taşımacılığında Yeşil Lojistik Uygulamaları ve Verimlilik Artışına Etkileri
Tıkanıklık Fiyatlandırması
► Bu uygulama ile Londra’da trafik tıkanıklığı % 30, havaya salınan azotdioksit gazı % 12, fosil yakıt kullanımı ve karbondioksit salınımı
% 20 oranında azalırken, trafik akışkanlık hızı % 37 oranında artmıştır.
► Benzer şekilde Singapur’da trafikteki ortalama hızda saatte
ortalama 10 mil artış sağlandığı, trafik yoğunluğunun % 45, trafik kazalarının % 25 azaldığı, toplu taşıma araçları kullanımının % 20 arttığı görülmüştür. Stockholm’de de trafik yoğunluğunun % 15, karbondioksit salınımının % 10 - 14 oranında azaldığı tespit
edilmiştir.
► Ayrıca tıkanıklık fiyatlandırması uygulamasının yapıldığı
Karayolu Taşımacılığında Yeşil Lojistik Uygulamaları ve Verimlilik Artışına Etkileri
Karayolunun belirli bir alanına girişinin veya belirli zaman dilimlerinde
kullanılmasının fiyatlandırmaya tabi tutulması, seyir hızının azalması, seyahat sayısının artması, karayolu araçlarının aşınmasının hızlanması ve seyahat
güzergâhlarının değişimi gibi ekonomik maliyetlerin önlenmesinde önemli bir rol oynamaktadır. Örneğin, tıkanıklık artışıyla araç seyir hızının azalması sonucunda yükün, taşıma hizmeti veren kuruluşlarca zamanında teslim edilememesi, gecikmeden kaynaklanan tazminat giderleri ve müşteri
Şehir Değişim % Dönem
Londra (-) 16 2002 - 2006
Stockholm (-) 22 2005 - 2006
Durham (-) 85 2003 - 2004
Roma (-) 10 2005 - 2008
Bologna (-) 23 2004 – 2006
Milan (-) 52 Ocak - Ekim 2008
Tablo 4 Tıkanıklık fiyatlandırması ve taşıt kullanımında azalma
Kaynak : CRE, 2009:12
Tıkanıklık Fiyatlandırması
Sonuç
► Karayolu taşımacılık sektöründe faaliyet gösteren işletmelerin operasyonlarında farklı yeşil lojistik uygulamaları kullandıkları tespit edilmiştir.
► Bu uygulamaların karayolu yük taşımacılığı operasyonlarına entegre edilmesi, olumsuz çevresel etkilerin azaltması ile verimliliğin
arttırılmasına olanak sağlamıştır.
► Söz konusu uygulamaların verimlilik artırma teknikleri olarak sektöre birçok açıdan katkı sağladığı görülmüştür.
► Sonuçları ortaya konan bu iyi uygulama örneklerinin sektörde yaygınlaştırılmasının genel olarak işletmelerin maliyetlerini düşüreceği, rekabetçi avantajlarını artıracağı ve söz konusu işletmeleri özellikle uluslararası alanda daha iyi bir konuma taşıyacağı değerlendirilmektedir.
Sonuç
Aşağıda yeşil lojistik uygulama yerleri, yeşil lojistik uygulamaları ve sağladığı maliyet avantajları özet olarak verilmiştir.
Sonuç olarak yeşil lojistik uygulamaları, işletmelerin çevresel
risklerini ve olumsuz etkilerini azaltacak şekilde ekolojik etkililiği sağlamaktadır. Aynı zamanda maliyetleri azaltarak, verimliliği
Yeşil Lojistik Uygulama Yeri Yeşil Lojistik Uygulaması Sağladığı Maliyet Avantajı
Karayolu Taşımacılığı
Alternatif Yakıtlar Yakıt Tasarrufu
Yük Konsolidasyonu Yakıt Tasarrufu, Kapasite Artışına Bağlı Gelirlerde Artış
Aerodinamik Tasarım Yakıt Tasarrufu, Sigorta Masraflarında Tasarruf Düşük Dönme Direncine Sahip Lastik Yakıt Tasarrufu
Akıllı ulaşım sistemleri
(ITS, Intelligent Transport Systems) Yakıt ve Araç Yıpranma Maliyetlerinde Tasarruf, Rekabet Gücü Ekonomik Sürüş Eğitimleri Yakıt Tasarrufu, Kasko Prim Maliyetlerinde Tasarruf
Karbon Ayak İzi Hesaplayıcı Göstergeler Yakıt Tasarrufu, Rekabet Gücü AB Ağır Hizmet
Dizel Motorlar İçin Emisyon Standartları Yakıt Tasarrufu, Rekabet Gücü, Otoyol Geçiş Ücretlerinde Tasarruf Taşıt Ağırlığına Bağlı
Vergi Politikası ve Finansal Teşvikler Vergi Oranlarında Azalma,Yakıt Tasarrufu, Kapasite Artışına Bağlı Gelirlerde Artış
Tıkanıklık Fiyatlandırması Yakıt Tasarrufu, Tazminat Giderlerinde Tasarruf, İş Kayıplarının Önlenmesi