Kararın Bağlayıcılığının Sona Ermesi

Acil durum hakemi yargılamasının amacı dikkate alındığında, verilecek kararın bağlayıcılığının ilanihaye sürmeyeceği açıktır. Acil durum hakemi tarafından verilen kararın bağlayıcılığını sona erdirecek sebeplerin belirlenmesi, özellikle kendisine sağlanan korumanın süresinin belirlenmesi bakımından, başvuran için önem

298 _{Akıncı, s. 137.}

299 _{Pekcanıtez/Yeşilırmak, s. 2716.}

300 _{Diana Paraguacuto-Maheo/ Christine Lecuyer-Thieffry, Emergency Arbitrator: A New Player in the}

Field – The French Perspective, Fordham International Law Journal, C. 40, 2017, s. 753.

87

taşıyacaktır. Çalışmamızda ele aldığımız acil durum hakemi kurallarına bakıldığında, bu kuralların çoğunluğunda acil durum hakemi tarafından verilen kararın hangi hallerde sona ereceğinin açıkça düzenlendiği görülmektedir. Yalnızca ICDR ve AAA kurallarında geçici hukuki koruma tedbirinin bağlayıcılığının sona ermesine ilişkin herhangi bir düzenleme bulunmamaktadır.

Bağlayıcılığın sona ereceği halleri düzenleyen kuralların tümünde, bu hallerden birinin “hakem heyeti tarafından nihai kararın verilmesi” olduğu görülmektedir. ISTAC, ICC, HKIAC ve CIETAC kurallarında hakem heyeti tarafından aksi belirtilmedikçe nihai kararın verilmesiyle birlikte acil durum hakemi tarafından verilmiş olan geçici hukuki koruma kararının bağlayıcılığının sonra ereceği düzenlenmiştir302_{. ACICA, SIAC,}

SRIA ve SCC kurallarında303 _{hakem heyeti tarafından nihai karar verildiğinde acil}

durum hakemi tarafından verilen geçici hukuki korumanın bağlayıcılığının sona ereceği belirtilmiş; ancak hakem heyetinin aksi yönde bir karar vermesi ihtimali düzenlenmemiştir. Bu noktada kanaatimizce, özellikle kararın icra edilebilirliğinin imkânsızlaşması riski devam ediyor olabileceğinden, hakem heyetinin acil durum hakemi kararının bağlayıcılığının devamına karar verme yetkisinin her halükarda kabulü gerekmektedir.

Kurallarda bağlayıcılığı sona erdirdiği ortak olarak düzenlenmiş bir diğer hal ise, nihai kararın verilmesinden önce acil durum hakemine başvuran tarafın tüm taleplerinden vazgeçmesidir. ISTAC, ICC, ACICA, SIAC, CIETAC ve HKIAC304 _{kurallarında nihai}

kararın verilmesinden önce acil durum hakemi yargılamasına başvuran tarafın tüm taleplerinden vazgeçmesi halinde acil durum hakemi tarafından verilen geçici hukuki koruma tedbirinin bağlayıcılığının sona ereceği düzenlenmiştir. ISTAC kurallarında

302 _{ISTAC Acil Durum Hakemi Kuralları m. 6/c; ICC Acil Durum Hakemi Kuralları m. 6/6/c; HKIAC}

Acil Durum Hakemi Kuralları para. 17/d; CIETAC Acil Durum Hakemi Kuralları m. 6/6/c.

303 _{ACICA Acil Durum Hakemi Kuralları m. 4.3/a; SIAC Acil Durum Hakemi Kauralları para. 10; SRIA}

Tahkim Kuralları m. 43/10; SCC Acil Durum Hakemi Kuralları m. 9/4/ii.

304 _{2013 HKIAC Acil Durum Hakemi kurallarında bu hal de bağlayıcılığı sona erdiren hallerden biri}

olarak düzenlenmiş olduğu halde 2018 HKIAC Kurallarının ilgili 17. paragrafında bu ibareye yer verilmediği görülmektedir.

88

davalının itirazı üzerine hakem heyetinin uyuşmazlığın kesin olarak çözümünde davalının hukuki yararı bulunduğunu kabul etmesi hali hariç tutulmuştur. Diğer kurallarda bu duruma böyle bir önem atfedilmemiştir. Ayrıca, ISTAC, ICC, HKIAC ve SRIA acil durum hakemi kurallarına göre, hakem heyeti tarafından nihai karar verilmeden önce herhangi bir sebeple yargılamanın sona ermesi de acil durum hakemi tarafından verilen kararın bağlayıcılığını sona erdirecektir.

Acil durum hakemi başvurusunun tahkim talebi sunulmadan önce yapılmasına izin veren kuralların bir bölümünde, kurallarda acil durum hakemi başvurusunun yapılmasından sonra tahkim talebinin sunulması için tanınan sürenin sona ermesi; ancak tahkim talebinin süresinde sunulmamış olması durumda acil durum hakemi kararının bağlayıcılığının sona ereceği düzenlenmiştir. ISTAC Acil Durum Hakemi Kuralları’nın 2. maddesinde, acil durum hakemi başvurusunun Sekretarya tarafından alınmasından itibaren 15 gün içerisinde tahkim talebinin veya dava dilekçesinin sunulmaması halinde acil durum hakeminin görevine son verileceği düzenlenmiştir. Kuralların 7. maddesinde ise bu maddeye atıfla 15 gün içerisinde tahkim talebinin veya dava dilekçesinin sunulmaması halinde acil durum hakemi tarafından verilen kararın bağlayıcılığının sona ereceği düzenlenmiştir. Aynı şekilde, ICC Acil Durum Hakemi Kuralları’nın 1. maddesinde taraflara tahkim talebi veya dava dilekçesinin sunulması için 10 gün tanınmış, kuralların 6. maddesinde bu maddeye atıfla 10 gün içerisinde tahkim talebi veya dava dilekçesinin sunulmamasının tedbir kararının bağlayıcılığını sona erdireceği düzenlenmiştir. Benzeri düzenleme SRIA kurallarında 10 günlük süre ile305 _{yer almaktadır. SCC Acil Durum Hakemi Kurallarının 9. maddesinde ise acil}

durum hakemi tarafından tedbir kararı verilmesinden itibaren 30 gün içerisinde tahkime başlanmazsa kararın bağlayıcılığının sona ereceği düzenlenmiştir.

Acil durum hakemi tarafından geçici hukuki koruma tedbiri sağlanmasından sonra belirli bir süre geçmesine rağmen hakem heyetinin oluşmamış olması da kararın

89

bağlayıcılığını sona erdiren bir sebep olarak karşımıza çıkmaktadır. HKIAC ve CIETAC kurallarında, acil durum hakeminin karar tarihinden itibaren 90 gün içinde hakem heyetinin oluşmaması halinde acil durum hakemi tarafından verilen kararın bağlayıcılığının sona ereceği düzenlenmiş; bu sürenin tarafların anlaşması veya uygun koşulların varlığı halinde tahkim kurumu tarafından uzatılabileceği belirtilmiştir. ACICA, SIAC ve SCC kurallarında da aynı düzenleme yer almakla birlikte, sürenin uzatılmasına ilişkin herhangi bir istisna getirilmemiştir.

SCC, HKIAC, CIETAC ve ACICA kurallarında acil durum hakemi veya hakem heyetinin, acil durum hakemi kararını kaldırma yönünde vereceği kararın bağlayıcılığı sona erdireceği yönünde açık düzenleme yer almaktadır. Kanaatimizce, aşağıda da detaylı olarak inceleneceği üzere, hakem heyetinin acil durum hakemi kararıyla bağlı olmaması, acil durum hakemine ve hakem heyetine kararın değiştirilmesi ve kaldırılması yetkisinin verilmiş olması göz önünde bulundurulduğunda, kurallarda açık bir düzenlemeye yer verilmemiş olsa dahi kararın kaldırılması halinde bağlayıcılığın sona ereceğinin kabulü gerekmektedir.

Tüm bunlar dışında ISTAC, ICC ve CIETAC acil durum hakemi kurallarında, acil durum hakeminin reddi talebinin kurum tarafından kabul edilmesi halinde, acil durum hakemi tarafından verilmiş olan kararın bağlayıcılığının sona ereceği düzenlenmiştir. ISTAC Acil Durum Hakemi Kurallarına göre, ISTAC Tahkim Kuralları’nın 39. maddesine yapılan gönderme ile yargılama masrafları için avansın yatırılmaması ve hakem heyetinin başka bir sebeple yargılamanın sürdürülmesini gereksiz veya imkânsız bulursa acil durum hakemi tarafından verilen kararın bağlayıcılığı sona erecektir. CIETAC Acil Durum Hakemi Kurallarında ise hakem heyetinin oluşmasından sonra yargılamanın aralıksız 60 gün süreyle askıya alınması halinde de acil durum hakemi kararının bağlayıcılığının sona ereceği düzenlenmiştir.

90

Hukuk Muhakemeleri Kanunu çerçevesinde de hakem tarafından verilen geçici hukuki koruma tedbiri hakem kararı icra edilebilir hale geldiğinde veya açılan davanın reddedilmesi halinde ortadan kalkacaktır306_.