Ana Karakter Cambert ve Yazar Wolfgang Hilbig’in Hayatı Arasındaki Bağıntı

Çalışmamızın bu bölümünde elde aldığımız “Ich” adlı romanın yazarı Wolfgang Hilbig’in ve bu romanın ana karakteri olan Cambert’in hayatındaki ortak yönleri bulmaya çalışacağız. Öncelikle bilmemiz gerekir ki, Wolfgang Hilbig eserlerine kendi yaşamını yansıtan bir yazardır. Bu duruma yazarın hayatını incelediğimiz bölümde değinmiştik. Şimdi burada incelememizi biraz daha özele indirgeyerek yapacağız. Yazar ve eserdeki ana karakter arasında birçok benzerlik bulunmaktadır. Bu benzerliklerden ilki Cambert’in yaşadığı küçük bir şehir olan A.’dır. Wolfgang Hilbig de yaşamının büyük bir kısmını Meuselwitz adında küçük bir kasabada geçirmiştir ve daha sonra bir gün bu kasabayı terk etmek ister. Ama Hilbig kendi içinde bu yeri asla terk etmez ve yeri geldiğinde eserlerinin konusu olarak kaleme alır. Bu kasaba Hilbig’in edebi kişiliğinin gelişmesine yardımcı olur. Ele aldığımız eserdeki Cambert adlı ana karakter de yaşadığı A. adındaki bu küçük kasabada geçmişini, annesini, iç gerçekliğini neredeyse her şeyini burada bırakır. Cambert üsteğmeni olan Feuerbach’a ne yaşadığı bu küçük kasabadan ne de orada yaşayan ve edebi eserler kaleme almasında önemli bir payı olan şeften bahseder. Çünkü şefin edebi görüşü ile Feuerbach’ın görüşü arasında farklılıklar vardır. Aslında hem Cambert hem de Hilbig yaşamak istedikleri büyük şehir ve daha önce yaşadıkları küçük şehir arasında gidip gelir:

„Gezwungenermaßen war er zuerst einige Male zwischen Berlin und der Kleinstadt A. hin- und hergefahren;“ (Hilbig, 1995:135)

Ayrıca hem Cambert hem de Hilbig yaşadıkları küçük kasabalarını terk etmek zorunda kalır çünkü burada çok göz önündedirler. Her ikisi de yaşadığı yerde özgür olmak ve herhangi bir toplum baskısından kurtulmak ister. Ayrıca Cambert’in yaşadığı A. adlı küçük şehirde düzenli bir zamanı vardır. Onun bu küçük şehri terk etmesinin bir nedeni de budur:

55

“Nein, es gibt hier in dieser Stadt keinen Ort, wo man sich ungesehen treffen kann, hier bewegt man sich immer vor aller Augen….nein, es müsste ein unterirdischer Platz sein. (Hilbig, 1995:110)

Ana karakter ve yazar arasındaki başka bir ortak yön ise her ikisinin de hem işçi hem de yazar olmasıdır. Cambert işçi bir yazardır ve kalorifer dairesinde veya çamaşırhanede çalışır. Cambert de tıpkı Wolfgang Hilbig gibi para kazanmayı sadece hayatta kalmak ve günlük ihtiyaçlarını karşılamak olarak görür. Wolfgang Hilbig de, hayatını ele aldığımız bölümde de değindiğimiz gibi, hayatının büyük bir bölümünü çalışarak, yani işçi olarak geçirir. Ama eserdeki ana karakter Cambert boş bulduğu zamanlarda da edebiyatla uğraşmayı ve yazma deneyimleri yapmayı ihmal etmez. Hilbig de Cambert gibi çok çalıştığından ve bunun sonucu olarak da zaman darlığından dolayı eserlerini kaleme alamamaktan yakınmaktadır. Her ikisi de edebiyatla ancak iş bitiminde uğraşabilir. Ama iş aralarında da özellikle de her ikisinin de kaloriferci olarak çalıştığı dönemlerde edebiyat için bolca zamanı vardır. Çünkü kazana kömür attıktan sonra belli bir süre beklemeleri gerekir ve onlar bu arada yazılarını kaleme almaya devam eder:

„Es war zu noch keinem Entschluss gekommen während der beiden folgenden Wochen, der im Keller des Kesselhauses zubrachte; ruhig versah er den Dienst als Heizer und nutzte die Zeit des Alleinseins zum Schreiben.“ (Hilbig, 1995:117)

Ayrıca Hilbig’in çalışma hayatında eleman eksikliğinden dolayı başka bir alanda çalışan işçiler söz konusudur. Bu işçiler kendi alanlarından kolaylıkla çıkarılabilir. Cambert’in hayatında da böyle bir olaya rastlamak mümkündür. Genellikle de kış mevsimi geldiğinde kalorifer dairesine görevli olarak atanır:

„[…] matt erinnerte er sich, dass es dabei um das Verständnis gegenüber den Nöten eines Betriebs wie diesem ging, die auf den Mangel von Arbeitskräften zurückzuführen waren; konkret, es wurden seit ein paar Jahren in jedem Winterhalbjahr Leute aus der Montageabteilung in das Kesselhaus abgestellt, wo es an Heizungspersonal fehlte; zu diesem Leute hatte W. seit zwei Wintern gehört, was ihm ganz gut gefiel, unter anderem, weil er in der Heizung wenig unter Aufsicht stand.“ (Hilbig, 1995:114)

Cambert eserde Berlin’in altında bulunan bodrum katlarından ve buralarda dolaştığından bahseder. Birbirine ağ gibi örülmüş bu bodrum katları aslında Wolfgang Hilbig’in de hayatında önemli bir yeri olan maden işletmelerinin arkasında bıraktığı bir izdir. Cambert bu katlarının çıkışlarında ya da girişlerinde pisliklerin olduğunu dile getirir. Bu da yine Hilbig’in kendi yaşamından tanıdığı bir şeydir ve buraların pis

56

olmasının nedeni, maden işletmeleri tarafından açık bırakılan kanalların içine yağmur suları, çöp ve kanalizasyon atıklarının dolmasıdır.

Ayrıca Cambert ele aldığımız eserde - aşağıdaki alıntının ilk cümlesinde - , “bir çocuğun babası olmalı” ifadesini kullanır. Bu durum da, Hilbig’in hayatı ile eseri arasındaki benzerliklerden biridir. Cambert küçük bir kasaba olan A.’da annesi ile küçük bir evde yaşamaktadır. Hilbig de Meuselwitz adlı küçük bir kasabada büyük babası ve annesi ile birlikte yaşamaktadır. Hilbig’in babası yoktur, daha doğrusu kayıptır ve hiç gelmez. Bunun üzerine Hilbig’in babası olma rolünü büyük babası üstlenir. Bu durum göz önüne alındığında hem Cambert hem de Hilbig kendi içlerinde bir baba özlemi çekmektedirler:

„Ein Kind muss doch einen Vater haben! hatte man ihm gesagt. Diese Feststellung war ihm nicht neu, aber natürlich hatte man gemeint, dass jenes Kind …ein ganz bestimmtes Kind …einen Vater brauche, weil kein solcher zur Verfügung stand. Diese Meinung nun teilte er überhaupt nicht, er selber war zeitlebens ein vaterloses Kind gewesen, und das war ihm scheinbar ausgezeichnet bekommen.“ (Hilbig, 1995:65)

Diğer bir ortak özelliğe değinecek olursak; hem Cambert’in hem de Hilbig’in hayatında anneleri önemli bir rol oynar. Ama kendi amaçları uğruna her ikisi de annelerini yaşadığı Meuselwitz ya da A. adlı küçük şehirde bırakıp gider. Yine de başlarına bir şey geldiğinde anneleri üzüleceği için kendi problemlerini onlardan saklarlar. Cambert de yaratıcısı olan Hilbig gibi yazar olma uğruna annesini terk etmek zorunda kalır:

„Seine Mutter, die eine stille bescheidene Frau war, erschrak darüber, dennoch drückte sie ohne Genugtuung ihre Besorgnis darüber aus, dass er Schwierigkeiten haben werde, eine passende Wohnung zu finden, sagte er. Ich habe Unterstützung! –Niemals war er zwischen ihnen zu einem Gespräch über seine Schreibversuche gekommen. Mit der Zurückhaltung, die der alten Frau eigen war- die unabänderlich glaubte niemals etwas von dem Tun ihres Sohnes verstehen zu können -, hatte sie sich stets in einen lautlosen Schatten verwandelt, wenn sie ihn in der für ihn längst typischen Haltung antraf, über seine Hefte gebeugt, die ihn ganz in Anspruch zu nehmen schienen…“ (Hilbig, 1995:112)

Aslında her ikisinin de annelerini terk etme nedeni aynıdır. Eserlerini sessiz bir ortamda kaleme almak isterler ama yaşadıkları dar alan onlara bunu yapmaya imkân vermez. Her ikisi de anneleri tarafından rahatsız edilir ya da onlar annelerini rahatsız ederler:

57

„Auch im Verhältnis zu seiner Mutter war es zunehmend zu Irritationen gekommen. Er schob es anfangs auf die beengten Räumlichkeiten, die er mit ihr zusammen bewohnte. Da es zu wenig Platz für seine Schreibversuche gab, hatte er sich daran gewöhnt, abzuwarten, bis sie zu Bett gegangen war; es hatte ihm genügt, danach ein bis zwei Stunden seiner Schreibarbeit zu obliegen, bis er selbst von der Müdigkeit eingeholt wurde. „ (Hilbig, 1995:111)

Ele almamız gereken bir başka benzer taraf ise Cambert ve Hilbig’in alkole olan düşkünlükleridir. Her ikisi de işçi olduklarından dolayı bulundukları çevrede alkol oldukça çok tüketilir ve özellikle de bira çok içilir:

“dass es in der Republik Kleinstädte gab in denen der Alkohol die einzige Überlebenshoffnung für Bürger jüngerer Jahrgänge darstellte…..oder die Hoffnung auf Flucht. W.’s einzige Gemeinsamkeit mit den jungen Männern bestand in der Neigung zum Alkohol, im häufigen Besuch derselben Lokale, deren Auswahl in der Stadt freilich klein war.” (Hilbig, 1995:82)

Hilbig bu eserde alkolü de konu olarak ele alır. Eserdeki ana karakter Cambert de oldukça çok alkol tüketmektedir ve Cambert bunu da tıpkı Hilbig’in yaşamında olduğu gibi yaratıcılık, bir şeyleri daha kolay açığa çıkarmak ya da özgür davranmak olarak kabul eder:

“[…] da er sich angewöhnt hatte, in der ersten Nachthälfte während seiner Schreibversuche große Mengen von Alkohol zu sich zu nehmen.” (Hilbig, 1995:142)

Hilbig tarihsel açıdan yaşadığı bazı olayları da Cambert ile canlandırmaya çalışır. Örneğin 1 Mayıs günü gösterilerin yapıldığına ve bu günün tatil olduğuna değinir. Yine istihbarat teşkilatının etkin bir rol üstlendiği dönemi de ayrıntılı olarak ele alır. Yayın yasakları, yazarların gözetlenmesi, bir olayın bahane edilerek bireylerin suçlu sayılması ve tutuklanmaları, bunun üzerine onlarla birlikte muhbir olarak çalışmaya zorlanmaları gibi olaylar konu edilir. Ayrıca yukarıda sıraladığımız bu olaylara resmi ve rejim muhalifi edebiyatı da dâhil edebiliriz.

Ama yukarıdaki açıklamalar doğrultusunda Hilbig ve Cambert arasındaki bir fark çalışmamızın merkezinde bulunan simülasyon konusuna vurgu yapar. Çünkü Cambert bir çocuğun babası olduğunu iddia eden celpler üzerine belediye binasına gitmek zorunda kalır ve buradan da istihbarat teşkilatı muhbiri olarak çıkar. Bu noktada istihbarat teşkilatının simüle gerçekliğine girer. Bu olay figürde zaman karışıklığına ve

58

kimliğinin çözülmesine neden olur. Aslında iddia edilen olay, sadece istihbarat teşkilatı tarafından kurgulanmış bir bahaneden ibarettir ve Cambert bu oyuna gelir. Hilbig ise 1 Mayıs günü ortaya çıkan bir karışıklıktan dolayı özellikle de devletin bayrağının yakıldığından dolayı tutuklanır. Aslında bayrağı yakan Hilbig değildir. Bu durum zamanın istihbarat teşkilatı tarafından muhbir bulmak için uydurulan bir şeydir. Çünkü rejim muhalifi edebiyat çevrelerine sızmak için Hilbig teşkilat için gereklidir. Ama Hilbig, kendini Cambert gibi bu oyuna dâhil etmez, aksine tutuklama süresi bittikten sonra çevresindeki herkese böyle bir oyun oynadıklarını da anlatır.

Hilbig’in hayatını anlatırken kadınlara olan ilgisine değinmiştik. Ele aldığımız bu eserde de ana karakter Cambert takip etmesi gereken bayan öğrenciye âşık olur. Ama bayan öğrenci de başarılı okumalar gerçekleştiren bir yazar olan Reader’ın peşindedir. Ayrıca bayan öğrenci onu Reader’a kolaylıkla ulaştırabilecek tek kişidir. Cambert’in Bayan Falbe ile olan ilişkisi oldukça yüzeyseldir, bu ilişkiyi sadece cinsellik bağlamında sürdürür. Bayan Falbe’in eşi olan Harry Falbe ortada yoktur ve bu arada da Cambert bu boşluğu gidermiş olur. Cambert Bayan Falbe’nin evini kiralar ve daha sonra onun yanına taşınır. Bayan Falbe ile aralarında sürekli maddi bir ilişki söz konusudur. Harry Falbe’nin yokluğunda Bayan Falbe geçimini Cambert’in ödediği kira ile sağlar. Ama Harry Falbe iki haftalığına Bayan Falbe’nin yanına gelir ve Bayan Falbe bu süre içinde Cambert’i yanında istemez. Buna rağmen Cambert bir gün Bayan Falbe’nin çift kişilik yatağında uyanır ve daha sonra birbirlerine siz diye hitap ederken Bayan Falbe, istihbarat teşkilatında üstteğmen olan Feuerbach’ın önünde Cambert’e sen diye hitap eder. Bu durum Cambert’i çok utandırır. Ama Cambert bayan öğrenci ile hiç böyle bir ilişki yaşamaz ve Bayan Falbe ile olan ilişkisinde de aslında hep bayan öğrenciyi hayal eder:

„Während meines letzten Zusammenseins mit Frau Falbe, das zu den intimen zählte – falls einige der ergangenen so genannt werden konnten - , geschah es mir zum wiederholten Mal, dass mir die Vorstellung von der Studentin dazwischenkam; lange drängte sie sich vor den Körper der Frau, die ich vor mir hatte, nur zum Schluß hin setzte sich der reale Anblick durch.“ (Hilbig, 1995:328)

Yukarıda ele aldığımız benzerliklerden de anlaşılıyor ki; Wolfgang Hilbig bu esere hayatının büyük bir bölümünü ve özellikle de önem verdiği çeşitli olayları yansıtır. Bütün bunları da kurgulanmış karakterler ve olaylar yardımıyla verir.

59