Türkiye’de personel sistemini incelediğimizde personelin, idari, askeri, akademik ve adli olmak üzere dört gruba ayrıldığını görmekteyiz. Söz konusu ayrım personel özlük hakları bakımından ayrı kanunlarda düzenlenmektedir. Personel mevzuatına göre, idari personel 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’na, askeri personel 926 sayılı Türk Silahlı Kuvvetleri Personel Kanunu’na, akademik personel 2914 sayılı Yüksek Öğretim Personel Kanunu’na, Hâkimler ve Savcılar 2802 sayılı Hâkimler ve Savcılar Kanunu’na tabi olarak çalışmaktadır.139
Kamu personel sisteminin kapsam konusundaki ayrıksı yapısı görülmektedir. Bu söz konusu ayrıksı yapı 657 sayılı DMK’nın 1. maddesinde şu şekilde ifade edilmektedir:
“Kapsam:
Madde 1 – (Değişik: 30/5/1974 - KHK - 12/1 md. Aynen kabul 15/5/1975 - 1897/1 md.)
139 Sayan, s. 204.
Bu Kanun, Genel ve Katma Bütçeli Kurumlar, İl Özel İdareleri, Belediyeler, İl Özel İdareleri ve Belediyelerin kurdukları birlikler ile bunlara bağlı döner sermayeli kuruluşlarda, kanunlarla kurulan
fonlarda, kefalet sandıklarında veya Beden Terbiyesi Bölge
Müdürlüklerinde çalışan memurlar hakkında uygulanır. Sözleşmeli ve geçici personel hakkında bu Kanunda belirtilen özel hükümler uygulanır. (Değişik: 19/2/1980 - 2261/5 md.) Anayasa Mahkemesi üye ve yedek üyeleri ile raportörleri; hakimlik ve savcılık mesleklerinde veya bu mesleklerden sayılan görevlerde bulunanlar, Danıştay ve Sayıştay meslek mensupları ve Sayıştay savcı ve yardımcıları, Üniversitelerin, İktisadi ve Ticari İlimler Akademilerinin, Devlet Mühendislik ve Mimarlık Akademilerinin, Devlet Güzel Sanatlar Akademilerinin, Türkiye ve Orta - Doğu Amme İdaresi Enstitüsünün öğretim üye ve
yardımcıları, Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası üyeleri,
Genelkurmay Mehtaran Bölüğü Sanatkarları, Devlet Tiyatrosu ile Devlet Opera ve Balesi ve Belediye Opera ve tiyatroları ile şehir ve belediye konservatuvar ve orkestralarının sanatkar memurları, uzman memurları, uygulatıcı uzman memurları ve stajyerleri; Spor Toto Teşkilatında çalışan personel; subay, astsubay, uzman jandarma, uzman erbaş ve sözleşmeli erbaş ve erler ile Emniyet Teşkilatı mensupları özel kanunları
hükümlerine tabidir.140”
Söz konusu maddeye dikkat ettiğimizde birçok kamu personelinin farklı kanunlara tabi olduğu görülmektedir.141 9 Haziran 2010 tarihli tasarıda kapsam ile ilgili yeni bir düzenleme yapılmamış olup, mevcut sorun alanları devam etmektedir.
İstihdam ile ilgili sorunlar açısından tasarının 23 maddesini irdelediğimizde tasarının 4. maddesi ile norm kadro uygulamasına tamamen geçilmek istendiği ile ilgili irade ortaya konulduğu görülmektedir. Tasarının 4. maddesi ile değiştirilmek istenen 657 sayılı Kanun’un 91. maddesi şu şekildedir:
140 23.07.1965 tarihli, 12056 sayılı Resmi Gazete.
“Kadroları kaldırılan devlet memurları:
Madde 91 – Kadrosu kaldırılmış olanların memurlukla ilgileri, emeklilik ve bu kanunda yazılı aylık ve aile ödeneği hakları ile yükümlülükleri devam eder. Kadrosu kaldırılmış olan memurların, kendi kurumlarında veya başka kurumlarda eski sınıflarındaki derecelerine eşit bir göreve atanmaları mecburidir; atandıkları göreve başlamayanlar memurluktan çekilmiş sayılırlar.
Kadro kaldırılması sebebiyle açıkta kalan memurlar varken bunların sınıf ve derecelerinde boşalacak kadrolara başkaları atanamaz. (Ek: 31/7/1970 - 1327/42 md.) Kadrosunun kaldırılması sebebiyle açıkta kalan memurlar 71 inci madde esaslarına uyulmak kaydı ile diğer bir sınıftaki kadrolara da atanabilirler.”
Tasarı yukarıda belirtilen 91. maddede değişikliğe gitmiş ve düzenlemeyi aşağıdaki şekilde değiştirmiştir:
“MADDE 4- 657 sayılı Kanunun 91 inci maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
Madde 91- Kadrosu kaldırılan memurlar, en geç altı ay içinde kendi kurumlarında niteliklerine uygun bir kadroya atanırlar. Bu memurlar, kurumlarında atama imkânı bulunmaması hâlinde aynı süre içinde başka bir kurumdaki kadrolara atanmak üzere Devlet Personel Başkanlığına bildirilir. Bunlar, atama işlemi yapılıncaya kadar kurumlarında niteliklerine uygun işlerde çalıştırılır ve yeni bir kadroya atanıncaya kadar eski kadrolarına ait malî haklardan ve sosyal yardımlardan yararlanmaya devam ederler.
Söz konusu memurların eski kadrolarına ait en son ayda aldığı malî hak-lar kapsamında fiilen yapılmakta olan her türlü ödemeler toplamının net tutarının, atandıkları yeni kadrolarına ait malî haklar kapsamında fiilen yapılmakta olan her türlü ödemeler toplamının net tutarından fazla olması hâlinde, aradaki fark, farklılık giderilinceye kadar, atandıkları kadrolarda veya bu kadrolardan istekleri dışında atandıkları başka kadrolarda kaldıkları sürece, herhangi bir vergi ve kesintiye tabi
tutulmaksızın tazminat olarak ödenir. Aylık mutad olarak yapılmayıp belirli bir dönemi kapsayan ödemelerin ödendiği tarih itibarıyla net tutarları toplamının yılı içinde çalışılan aylara bölünmesi suretiyle bulunacak tutarı, en son ayda aldığı aylık tutarına ilave edilir. Fazla çalışma ücreti, fiilen yapılan ders karşılığı ödenen ek ders ücreti ve nöbet ücreti gibi ilave bir çalışmanın karşılığında elde edilen ödemeler aylık tutarına ilave edilmez.
Diğer kamu kurum ve kuruluşlarına atanmak üzere Devlet Personel Baş-kanlığına bildirilen memurların 190 sayılı Kanun Hükmünde Kararname kapsamında bulunan kamu kurum ve kuruluşlarının boş kadrolarından Devlet Personel Başkanlığınca tespit edilen kadroya, anılan Başkanlık tarafından kırkbeş gün içinde ataması teklif edilir. Devlet Personel Başkanlığı tarafından gönderilen atama teklif yazısının atamayı yapacak kamu kurum ve kuruluşuna intikalinden itibaren otuz gün içinde bu kurum ve kuruluş tarafından atama işlemlerinin yapılması zorunludur. Bunlardan unvanları müdür ve daha üst olanlar ile danışma ve denetim işlevlerine ilişkin kadrolarda çalışanlar Araştırmacı kadrolarına, diğerleri ise durumlarına uygun kadrolara atanırlar.”
Getirilen bu düzenleme ile norm kadro çalışması yapıldıktan sonra kadro fazlası personel farklı kuruma ataması yapılarak personel yığılmasının önüne geçilmeye çalışılacaktır.142
Yapılan düzenleme kurumlar arasında personel eşitliğini sağlamaya yardımcı olabilecek bir düzenlemedir. Ancak tasarıdaki değişiklikte kapatılan kadroda çalışan kamu personelinin yeni atamada bulunduğu derece göz önünde bulundurulmamış, bunun yerine uygun kadroya atama yapılması ön görülmüştür. Ayrıca memur kadrolarının kaldırılması ile kamuda istihdam edilecek personelin hangi kurumda çalışacağı ve yapacağı görev, siyasal iktidarın kararına bırakılmıştır. Böylece memurluk mesleğinde güvenceye sahip kadroya bağlı görev ve görev yeri hükümleri ortadan kaldırılmıştır. Özelleştirme politikaları için ortaya konulan yol haritası, genel kurala dönüştürülmüştür. Söz konusu düzenleme ile “kadro kaldırma yetkisi”, kamu
personel sistemini sürekli etkileyebilecek bir tehdit olarak serbest yetkiye dönüştürülmüştür.143