Kapasite oluşturma

4.1.4. Doğal dengenin korunması 4.1.5. Altyapı yatırımları

4.2. Zarar Azaltma Çalışmaları ve Şehir Planlama 4.2.1. Sürdürülebilir Planlama Yaklaşımı

82

Bölüm Hakkında İlgi Oluşturan Sorular

1. Afetlere karşı hazırlık döneminde neler yapılabilir ? 2. Yerel yönetimler afetlere hazırlanırken neler yapılabilir? 3. Şehir planlama adına neler yapılabilir?

4. Sürdürülebilir planlama yaklaşımı nedir?

83

Bölümde Hedeflenen Kazanımlar ve Kazanım Yöntemleri

Konu Kazanım _{kazanımın geliştirilmesi} ^{Kazanım yöntemleri ve}

Afetlere karşı hazırlık döneminde yapılacakların

tanımlanması

Afetlere karşı hazırlık döneminde yapılacakların

belirlenmesi

Bu kazanımın elde edilebilmesi için ders notunun ilgili bölümü çok iyi özümsenmelidir. Ayrıca “Kaynakça” bölümünde yer alan

temel eserlere ve literatür taramasına başvurulabilir

Yerel yönetimler afet yönetiminde hazırlık aşamasında üzerine düşen

görevlerin tanımlanması

Yerel yönetimler afet yönetiminde hazırlık aşamasında üzerine

düşen görevlerin

belirlenmesi

Bu kazanımın elde edilebilmesi için ders notunun ilgili bölümü çok iyi özümsenmelidir. Ayrıca “Kaynakça” bölümünde yer alan

temel eserlere ve literatür taramasına başvurulabilir

84

Anahtar Kavramlar

• Hazırlık Evresi

• Sürdürülebilir kalkınma • Zarar Azaltma Çalışmaları • Şehir Planlama

85

4.1. Hazırlık Evresi

Afet ve acil durum zararlarının azaltılması çalışmaları ile afete hazırlıklı olma çalışmaları birbirini tamamlayan faaliyetlerdir. Bu sebeple afetlerle mücadelede başarılı olabilmek için her ikisinin de birlikte yürütülmesi gereklidir. Zarar azaltma faaliyetlerinin büyük bölümü, afetler olsun veya olmasın güvenli bir yaşam için gereklidir. Hazırlık sürecindeki çalışmalar ise, afet sonrası yaşanacak sorunları hızlı bir afet müdahalesiyle gidermek ve afet şartlarının olabildiğince iyileştirmesi hedefine odaklanmıştır (Güler H.H. 2017).

Afetlere hazırlık tanım olarak, afet etkilerini en uygun şartlarda, etkili organizasyon ve yöntemlerle ortadan kaldırabilmek için önceden yapılan çalışmalardaki yeterlik düzeyini ifade eder. Afet zararın daha da artmasına engel olmayı amaçlayan hazırlık çalışmalarını da kapsar. Bu çalışmaların temelinde, mevcut afet tehlikelerine bağlı olarak yapılan risk analizi ve zarar görebilirlik değerlendirmesi gibi ön çalışmalar bulunmaktadır(Güler H.H. 2017).

Erken uyarı, özellikle doğal afetlere hazırlık çalışmaları içinde yer alan önemli bir konudur. Afet riskinin engellenmesi veya azaltılması için, bireylerin afetle etkin mücadeleye hazırlanmasına ve gerekli çabayı göstermesine imkan tanıyacak sürede, belli kurumlarca yayınlanan mesaj veya duyuru olarak tanımlanır. Başta tayfun, fırtına, tsunami, sel, tipi vb. meteorolojik afetler olmak üzere farklı doğal afetlerden korunabilmek bakımından erken uyarı, büyük yarar sağlamaktadır. İleri teknolojinin kullanımıyla birlikte uydu gözlem sistemleri, bilgisayar modellemesi ve çağdaş iletişim ağları gibi imkanlar sayesinde, yaklaşmakta olan doğal tehlikeler izlenmekte ve etkin erken uyarılar yapılabilmektedir (Güler H.H. 2017).

Deprem gibi ne zaman meydana geleceği tam olarak bilinemeyen doğal afetler için de olay meydana geldikten sonra verebileceği hasarların bir kısmına engel olabilmek için geliştirilen erken uyarı sistemleri mevcuttur. Bunların başında Erken Hasar Tahmin sistemleri gelmektedir. Afet meydana geldikten sonra, kısa bir sürede, afet etki alanını ve bölgedeki

86 hasar ve kayıpları, daha önce veri tabanına yüklenmiş bilgileri ve hasar kriterlerini kullanarak hesaplayabilen bilgisayar programları geliştirilmiştir. Elde edilen bu sonuçları ilgili afet müdahale birimlerine ve yöneticilere otomatik mesajlar şeklinde anında ulaştırılır (Güler H.H. 2017).

Afete müdahalenin ve acil yardımların doğru ve hızlı yönlendirilmesi için, erken hasar tahmin bilgilerine ihtiyaç duyulmaktadır. Bazı koşullarda, depremin yıkıcı dalgaları henüz ulaşmadan gaz, elektrik gibi altyapı hizmetleri ile hızlı tren gibi ulaşım hizmetlerini durduran deprem erken uyarı sistemleri mevcuttur (Güler H.H. 2017).

Eğitimler, tatbikat ve alıştırmalar afete hazırlık çalışmalarının en can alıcı uğraş alanlarıdır. Yapılan tüm hazırlıklar mümkün oldukça gerçeğe yakın koşullar uygun tatbikatlarla mutlaka denenmeli, karşılaşılan eksiklikler ve yanlışlıklar dikkatle not edilerek mutlaka giderilmelidir. Afete hazırlıklı olma şeklinde de ifade edilen afete hazırlık çalışmalarının ana hatları Risk Analizinden başlayıp Afete Hazırlık Tatbikatlarına kadar uzanan bir süreçtir(Güler H.H. 2017).

Afet öncesi dönemde yapılacak olan çalışmalar afetlerle mücadelede en fazla yarar sağlayan, genellikle koruyucu ve önleyici faaliyetlerdir. Zarar azaltma uygulamaları kapsamına giren temel çalışma alanları;

Risk Yönetimi, Kapasite Oluşturma, Sürdürülebilir Kalkınma, Altyapı Yatırımları

Doğal Dengenin Korunması (Güler H.H. 2017).

4.1.1. Risk Yönetimi

Risk yönetimi, zarar azaltma uygulamalarının başarımını belirleyen önemli adımlardan biridir. Risk, olası bir afetin meydana getirebileceği olumsuz sonuçların tümünü ifade etmektedir. Mühendislik ve sigortacılıkta risk kavramı, kayıp olasılığı olarak da tanımlanmaktadır. Belirli bir yerde ve büyüklükte bir tehlikenin bulunması, mevcut değerlerin bundan etkilenebilir olması, etkilenme ve zarar görme oranlarının tahmin edilebilmesi, riskin nitelik ve niceliğini tanımlar. Risk yönetimi, belirlenen risklerin, bir afet

87 halini almadan atlatılabilmesi amacına yönelik önlemler ve çalışmaların bir plana göre yerine getirilmesidir. Risk yönetimini başarılı olabilmesi için: Halkın ve karar vericilerin afet risklerini algılama eksikliği olmamalı, Toplum, risklerin büyük kısmının önlenebilir ve zararların azaltılabilir olduğu konusunda bilgilendirmeli ve eğitilmeli, Zarar azaltma ve hazırlık çalışmalarına yeterli kaynaklar ayrılmalıdır (Güler H.H. 2017).

4.1.2. Kapasite oluşturma

Afetlere karşı, aynı terminoloji ve kavram birliği içerisinde hareket edebilecek insan gücünü oluşturma, gerekli olan teçhizatın temini ve uygun idari düzenlemelerin yapılmasını amaçlayan çalışmalardır. Kapasite oluşturma çalışmalarına örnek olarak aşağıda belirtilen uygulamalar verilebilir;

Yasal düzenlemeler İdari düzenlemeler

Yapısal dönüşüm faaliyetleri,

Afet yönetimi için gerekli eğitimler ve destek programları, Kurumsal insan gücü geliştirme eğitimleri (Güler H.H. 2017).