Kamu Yönetiminin Yeniden Yapılandırılması Hakkında Kanun Tasarısı

alınan Kamu Yönetimi reformu merkezi yönetim ve mahalli idareler arasında çok önemli düzenlemeler getirmektedir. Kamu Yönetimi Temel Kanunu Tasarısının 29.12.2003 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisine sunulan genel gerekçesinde, tasarının yeni ve kapsamlı bir perspektif içinde kamu yönetiminde yeniden yapılanma sürecini başlatmak ve bu sürece rehberlik etmek üzere hazırlanmıştır. Kamu yönetimi zihniyetinde, yaklaşımında ve yöntemleri ile organizasyon yapısında köklü değişiklikler öngören Tasarı; kapsamlı bir çerçeve ve uzun vadeli bir perspektif içinde, merkezi idare ve mahalli idarelerde “iyi yönetişim” ilkelerini hayata geçirmeyi hedeflenmek olduğu belirtilmektedir.

Kanun katılımcı ve paylaşımcı, gelecek yönelimli bir bakışı ile, girdi odaklı olmaktan sonuç ve hedef odaklı olmaya yönelen, kendine odaklı olmaktan vatandaş odaklı olmaya geçişi hedefleyen bir yapıdadır. Kanunun temel aldığı yeni yönetim anlayışı piyasaya saygılı ve mümkün olduğu ölçüde piyasa araçlarını kullanmakta ve hukukun güvencesi altında sivil toplum kuruluşlarına geniş bir alan tanımaktadır. Kanun, Yerel ve yerinden yönetim yapılarını öne çıkarır. Stratejik yönetim anlayışı içinde öncelikli alanlara yoğunlaşarak, performansa ve kaliteye dayanan bir anlayış getirmektedir. Kamunun bilgi teknolojilerini yönetimin bütün süreçlerine yayması ve kullanmasını hedeflemektedir. Kanunda mevzuatın kısa ve sade olması gerektiği vurgulanırken, yönetimde de dikey değil yatay bir organizasyon yapısı ve yetki devrini öngörmektedir.

Ayrıca kanunda katılımın gelişmesi için gerekli güvenli ortamı ve mekanizmaları oluşturulması ve hesap verebilirliğin artırılması böylece yapılan işlerde sorumluların belirlenebilmesi gerektiği vurgulanmaktadır. Kanuna göre herkesin bilgi edinme hakkı vardır. Her şeyin başı olan insan kaynaklarını geliştirmeye ve güçlendirmeye çalışılmalıdır.

Kanunda Kamu yönetimi alanında merkezi yönetim, yerel yönetimler arasındaki, mahalli idarelerin toplam kamu harcamaları içinde göreli olarak düşük paya sahip olması; Merkezi idare ile mahalli idareler arasında uygun olmayan görev dağılımı, Yetersiz malî kaynaklar; Örgütlenme ve personel sorunları; Merkezi idarenin mahalli idareler üzerinde gereksiz vesayet uygulamaları; Şeffaflık ve katılım yetersizliği ile merkezi hükümete aşırı bağımlılık gibi temel sorunların ortadan kaldırılması hedeflenmektedir.

Kanunun bu hedefler doğrultusunda getirdiği değişiklikler, kamuda köklü bir değişimin yanında yerel yönetimlerinde oldukça özerk bir konuma getirdiği görülmektedir. Kanunda kamu yönetiminin kuruluş ve işleyişinde idarenin bütünlüğü esas olacağının yanı sıra hizmetlerin yerine getirilmesinde katılımcılık, saydamlık, hesap verebilirlik, yerindelik ve hizmetten yararlananların ihtiyacı ve hizmetlerin sonucuna odaklılık esas alınacağı belirtilmektedir.

Kanunla birlikte merkezi idarenin görevleri ciddi biçimde kısıtlanmıştır; eğitim ve sağlık başta olmak üzere, birçok görev, yerel yönetimlere devredilmiştir. Merkezi idarenin görevleri yalnızca sıralanıp belirtilenler iken, diğer tüm görevlerin yerel yönetimlere ait olduğu ifade edilmiştir. Bu doğrultuda Merkezi idare, adalet, savunma, güvenlik, istihbarat, dış ilişkiler, maliye, hazine, dış ticaret, diyanet, vakıflar, sosyal güvenlik, tapu kadastro, nüfus ve vatandaşlık, sivil savunma, gümrük hizmetleri ve piyasalara ilişkin düzenlemeleri yapacak. Ulusal ve bölgesel düzeyde ekonomik, sosyal ve fiziki planlar hazırlayacak. Mahalli idareler ise bu görev ve hizmetler dışındaki görev, yetki ve hizmetleri yerine getirecektir.

Kamuda etkinlik ve gereksiz israfın ortadan kaldırılması amacı doğrultusunda kanunda bazı bakanlıkların taşra teşkilatları kaldırılarak, personeli, malvarlığı ve görevleri yerel yönetimlere devredileceği belirtilmiştir. Buna göre, Adalet, Milli Savunma, Đçişleri, Maliye ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlıkları taşra teşkilatı şeklinde

örgütlenebilecek; Taşra teşkilatı kuramayacak olan Ulaştırma ve Haberleşme Bakanlığı, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Orman ve Çevre Bakanlığı, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Bayındırlık Bakanlığının taşra teşkilatındaki personel ve ekipmanları belediye sınırları içinde belediyelere, sınırlar dışında ise il özel idarelerine devredilecektir.

Kanuna göre merkezi idareye dahil kurum ve kuruluşlarla il özel idareleri, belediyeler ve bunlara bağlı kuruluşlar ve mahalli idare birliklerinin dış denetimi Sayıştay tarafından yapılacak. Bunun için her ile Sayıştay şubesi kurulacaktır.

Her ilde, mahalli idareler ve bunlara bağlı kuruluşlar ile bu idareler tarafından kurulan birlik ve işletmelerin, gerçek ve tüzel kişilerle ilgili işlem ve eylemlerinin hukuka uygunluğunu değerlendirmek, aralarındaki anlaşmazlıkların çözümüne yardımcı olmak üzere bir halk denetçisi seçilmekle beraber ombudsman kurumunun oluşturulması kanun tarafından öngörülmektedir.

Kanunda yapılan başka bir önemli düzenleme ise Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğünün kaldırılarak görev ve yetkileri, araç, gereç, her türlü taşınır ve taşınmaz malları, bunlara ait ödeneklerle birlikte Đstanbul dışında il özel idarelerine; Đstanbul’da Đstanbul Büyükşehir Belediyesine devredilmesidir.

Ayrıca kanunla, yerel yönetimlere, kendi personelini alma yetkisi verilmektedir. Belediyelerin zabıta kuvvetlerinin yetkileri artırılmaktadır. Büyükşehir belediyelerinin ve il özel idarelerinin zabıta kuvvetleri kurma izni verilmekte; il özel idarelerine özel güvenlik kuvveti oluşturma hakkı tanınmaktadır.

Kanun tasarısının 25. maddesinde Bağımsız Đdari Otoriteler denilen kuruluşlar, “ilişkili kuruluşlar” olarak şu şekilde tanımlanmaktadır. Maddeye göre, “Đlişkili kuruluşlar, piyasalara ilişkin düzenleyici ve denetleyici görev yapan, kamu tüzel kişiliğini, idari ve mali özerkliği haiz, özel kanunla kurulan kuruluşlardır”.

Kanun tasarısının önümüzdeki dönemde tekrar gündeme gelmesiyle birlikte, kamunun yeniden yapılanması adına yukarıda belirtilen dönüşümlerin gerçekleştirilmesi sağlanacaktır.

3.3.7. Gerçekleştirilen Değişimler Işığında Belediyeciliğimizde Gelinen Nokta