Kamu Denetçiliği Kurumu 2016 Yılı Faaliyet Raporu

Yıl içerisinde 5.519 şikâyet başvurusu gerçekleşen kuruma, gelen şikâyet sayısının bir önceki yıla göre yaklaşık %9 azaldığı görülmektedir. 25‟i geçici olmak üzere 158 personelin görev yaptığı 2016 yılında başvuruların %65,79‟u e-başvuru, %20,24‟ü posta, %10,60‟ı elden, %1,94‟ü e-posta ve %1,43‟ü faks aracılığıyla gerçekleşmiş, başvuru için tercih edilen yöntem sıralaması 2015 yılıyla aynı olmuştur. En çok şikâyet bölge bazında Marmara‟dan, il bazında İstanbul‟dan gelirken, en az şikâyetin geldiği bölge Güneydoğu Anadolu bölgesi, en az şikâyetin geldiği il ise Mersin olmuştur.425

Şikâyetlerin konu bazlı dağılımında ilk sıra önceki yıllarda olduğu gibi değişmemiş, kamu personel rejimi 1.759 şikâyete konu olarak toplam şikâyetler içerisinde %31,87‟lik bir yer tutmuştur. Eğitim-öğretim, gençlik ve spor 669 şikâyet ile ikinci, çalışma ve sosyal güvenlik 556 şikâyet ile üçüncü en çok şikâyet alan konu olurken, kadın hakları 8 şikâyet ile en az şikâyetin geldiği konu olmuştur. Mahalli idarelerce yürütülen hizmetler ise önceki yıllarda olduğu gibi ilk beşteki yerini korumuş, 368 şikâyete konu olarak toplam şikâyetler içerisinde %6,67‟lik bir yer tutarak en çok şikâyet alan dördüncü konu olmuştur.426

Şikâyetlerin idareler bazında dağılımında ise 2014 yılında olduğu gibi mahalli idareler ilk sırada yer almıştır. 558 şikâyet ile toplam başvurular içerisinde %10,11‟lik bir yer tutan mahalli idareleri, 489 şikâyet ile Milli Eğitim Bakanlığı, 479 başvuru ile sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı takip ederken, en az başvuru 4‟er şikâyetle Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü‟ne ve Diyanet İşleri Başkanlığına

424 _{T.C. Kamu Denetçiliği Kurumu 2015 Yıllık Raporu, s. 266}

425 _{T.C. Kamu Denetçiliği Kurumu 2016 Yılı Faaliyet Raporu, ss. 12-47} 426 _{T.C. Kamu Denetçiliği Kurumu 2016 Yılı Faaliyet Raporu, s. 43}

yönelik gerçekleşmiştir. Valilik ve kaymakamlık idarelerine yönelik ise 101 şikâyette bulunulmuştur.427

Dosyaların kamu denetçilerine göre dağılımında önceki yıllara göre önemli bir değişim söz konusudur. Mahalli idarelere yönelik dosyalarla ilgilenen Abdullah Cengiz Makas‟a 2016 yılında 215 dosya gönderilmiş, Makas kamu denetçileri arasında en çok dosya ele alan üçüncü denetçi olmuştur. Bu sayı toplam şikâyetler arasında yaklaşık %3‟lük bir orana denk gelmektedir, Makas‟ın 2015 yılında dosyaların yaklaşık %19‟u, 2014 yılında yaklaşık %27‟si, 2013 yılında ise yaklaşık %31‟i ile ilgilendiği düşünülürse ele aldığı dosya sayısında ciddi bir azalış olduğu görülmektedir. Bunun sebebi 2016 yılında kurum bünyesinde faaliyete geçirilen Ön İnceleme Bürosu Koordinatörlüğüdür. Gelen başvurular bu birimde ön incelemeye tabi tutulduktan sonra kamu denetçilerine yönlendirilmeye başlamış, bu da kamu denetçilerinin ilgilendiği dosya sayısının azalmasına neden olmuştur. Ayrıca kurum 2016 yılında ele aldığı dosyaların yaklaşık %74‟ünü428

sonuçlandırmış, 1.677 dosya 2017 yılına devretmiştir. 429

Mahalli idarelere yönelik gelen şikâyetlere bakıldığında; şikâyetlerin yaklaşık dörtte biri, mahalli idarelerce yürütülen hizmetlere ilişkin konular olurken, dörtte birinin ise imar ve bayındırlık uygulamalarına yönelik olduğu görülmektedir. Bu iki konu toplam şikâyetlerin yarısını oluştururken, toplu taşıma hizmetlerine yönelik şikâyetler en çok şikâyet alan üçüncü konu, cenaze ve defin hizmetlerine yönelik şikâyetler ise en az şikâyet edilen konu olmuştur.430

Kuruma gelen şikâyetlerden bazılarına raporda yer verilmiştir. Bu şikâyetlerden birisi Ankara Büyükşehir Belediyesine bağlı Ankara Su ve Kanalizasyon İdaresine yönelik gerçekleşen şikâyettir. Şikâyetçi, ödememiş olduğu 5 adet su faturasından dolayı su hizmetinin kesildiğini, faturaları faiziyle birlikte ödemesine rağmen ilgili idarenin su hizmetini yeniden açma işlemi neticesinde su

427 _{T.C. Kamu Denetçiliği Kurumu 2016 Yılı Faaliyet Raporu, ss. 44-45}

428 _{Kuruma 2015 yılından 977 dosya devretmiş, 2016 yılında ise 5519 şikâyette bulunulmuştur. Bu}

sebeple kurum 2016 yılında 6496 dosya ele almış ve bu dosyaların 4819‟unu yani yaklaşık %74‟ünü sonuçlandırmıştır.

429 _{T.C. Kamu Denetçiliği Kurumu 2016 Yılı Faaliyet Raporu, ss. 57-59} 430 _{T.C. Kamu Denetçiliği Kurumu 2016 Yıllık Raporu, s. 104}

açma kapama hizmet bedeli olarak bir ücret talep ettiğini, bu bedelin hukuka aykırı olduğunu iddia ederek kendisinden tahsil edilen tutarın geri iadesini istemiştir. Kamu denetçiliği kurumu yapmış olduğu incelemeler sonucunda su açma kapama işlemi için idarenin personel çalıştırdığı, araç ve gereç tahsis ettiği, mesai ve harcama sarf ettiğini ayrıca serbest iradeyle imzalanan kural işlem niteliğinde olan abonman sözleşmelerinin her iki tarafı bağlayıcı olduğu gerekçeleriyle hukuka aykırılık tespit edilmemiş ve şikâyetin reddine karar vermiştir.431

Raporda dikkat çeken önemli nokta ise önceki yıllarda olduğu gibi idarelerin kurumun vermiş olduğu tavsiye kararlarına uyma oranındaki düşüştür. Demokratik ülkelerde %80‟in üzerinde seyreden bu oran Türkiye‟de 2013 yılında %20‟ler seviyesindeyken, 2016 yılında %40 seviyesine ulaşmıştır. Her ne kadar idarelerin kararlara uyma oranında yüzde yüze yakın bir artış gözükse de demokratik ülkelerdeki oranlar göz önüne alındığında bu oran son derece düşüktür. Kamu görevlilerinin risk almaktan çekinmesi, mali sonuçlar doğurabilecek işlemlerde kamu görevlileri Sayıştay denetimi, soruşturma geçirme gibi kaygılar nedeniyle kararı uygulamakta tereddüt göstermektedir. Ayrıca oranın bu derece düşük olmasındaki bir diğer önemli etken ise kanuni boşluklardır. Tavsiye kararları hakkında değerlendirme yapacak idari mercilerin çok alt düzeyde olması ve üst kademelerin olaydan haberdar olmaması veya kararı uygulamada hangi makamın yetki kullanacağının belirsizliği nedeniyle yaşanan yetki karmaşası bu sonucun çıkmasında ki önemli faktörler olarak karşımıza çıkmaktadır. Bunların yanı sıra idarenin sorun çözme odaklı olmayan ve uzlaşma kültüründen yoksun yapısı, kısacası Türk idari yapısında var olan kronikleşmiş hukuk kültürü sorunu bir diğer başat faktördür.432