çalışmada basketbolculardaki çap ölçüm değerleri femur bikondiler 87,6±0,39 mm,
humerus bikondiler 56,4±0,55 mm, biakromial 34,85±2,37 mm, el bileği 49±0,49
mm, göğüs 23,88±2,62 mm, göğüs derinliği 16,71±1,41 mm, biiliak 25,49±1,81
mm, bitrokhanterik 28,65±2,27 mm olarak ölçülmüştür. Voleybolcularda çap ölçüm
değerleri femur bikondiler 88,2±0,44 mm, humerus bikondiler 50,2±0,4 mm,
biakromial 35,1±2,7 mm, el bileği 50,5±0,33 mm, göğüs 23,48±1,45 mm, göğüs
derinliği 16,58±1,16 mm, biiliak 25,71±2,01 mm, bitrokhanterik 29,43,±2,25 mm
olarak saptanmıştır. Futbolcularda çap ölçüm değerleri femur bikondiler
126,1±17,42 cm, humerus bikondiler 53,2±0,55 cm, biakromial 33,38±2,42 mm, el
bileği 49,3±0,4 mm, göğüs 23,9±1,54 mm, göğüs derinliği 17,22±1,4 mm, biiliak
25,73±1,53 mm, bitrokhanterik 29,36±2,35 mm olarak ölçülmüştür. Sedanter grupta
ise çap ölçüm değerleri femur bikondiler 88,4±0,39 mm, humerus bikondiler
51±0,47 mm, biakromial 34,6±2,33 mm, el bileği 50,6±0,22 mm, göğüs 23,64±1,16
mm, göğüs derinliği 17,05±1,42 mm, biiliak 25,37±1,63 mm, bitrokhanterik
28,71±2,42 mm olarak bulunmuştur (90).
Tahıllıoğlu ve ark.’nın yaşları 18–21 yıl arasında değişen 24 erkek yüzücü üzerinde yaptığı çalışmada çap ölçüm değerleri femur bikondiler 88±0,9 mm, humerus bikondiler 61±1,1 mm olarak saptanmıştır. Söğüt ve ark.’nın yaşları 12 yıl olan 14 A kategorisi erkek tenisçi üzerinde yaptığı çalışmada çap ölçüm değerleri el bileği 50,0±0,32 mm, humerus bikondiler 60,3±0,32 mm, femur bikondiler 90,7±0,59 mm, biakromial 32,52±2,12 mm, göğüs 22,34±2,14 mm olarak ölçülmüştür. Yaşları ortalaması 11,99±0,25 yıl olan 16 C kategorisi erkek tenisçideki çap ölçüm değerleri el bileği çapı 46,1±0,33 mm, humerus bikondiler çap 57,3±0,29 mm, femur bikondiler çap 87,3±0,44 mm, biakromial çap 30,61±1,68 mm, göğüs çapı 21,33±1,22 mm olarak saptanmıştır. Özer ve ark.’nın yaşları 7–10 yıl arasında değişen 11 erkek cimnastikçi üzerinde yaptığı çalışmada çap ölçüm değerleri femur bikondiler 79±0,4 mm, humerus bikondiler 53±0,2 mm, biakromial 27,7±1,8 mm, biiliak 20,2±1,2 mm, bitrokhanterik 21,3±1,1 mm olarak bulunmuştur (97).
Zorba ve ark.’nın yaş ortalaması 23±1,58 yıl olan 5 hafif sıklet Rus Milli takım boksörü üzerinde yaptığı çalışmada boksörlerin çap ölçüm değerleri biakromial 43,38±0,19 mm, göğüs 31,98±0,16 mm, göğüs derinliği 16,36±0,35 mm olarak saptanmıştır. Yaş ortalaması 24,60±2,06 yıl olan 6 orta sıklet boksörün çap ölçüm değerleri biakromial 44,34±0,48 mm, göğüs 32,78±0,37 mm, göğüs derinliği 17,90±0,62 mm olarak bulunmuştur. Yaş ortalaması 26,16±2,13 yıl olan 6 ağır sıklet boksörün çap ölçüm değerleri biakromial 45,11±0,47 mm, göğüs 33,66±0,43 mm, göğüs derinliği 18,66±0,20 mm olarak ölçülmüştür. Aynı çalışmada yaş ortalaması 24,83±3,06 yıl olan 6 hafif sıklet Türk boksörün çap ölçüm değerleri biakromial 44,91±0,95 mm, göğüs 33,11±0,38 mm, göğüs derinliği 16,83±0,22 mm olarak saptanmıştır. Yaş ortalaması 23,44±2,45 yıl olan 6 orta sıklet boksörün çap ölçüm değerleri biakromial 46,28±0,39 mm, göğüs 34,22±0,41 mm, göğüs derinliği 17,83±0,30 mm olarak bulunmuştur. Yaş ortalaması 22,71±7,11 yıl olan 7
ağır sıklet Türk boksörün çap ölçüm değerleri biakromial 47,20±0,16 mm, göğüs 34,95±0,33 mm, göğüs derinliği 19,0±0,48 mm olarak ölçülmüştür (99).
Zorba ve ark.’nın yaş ortalaması 37,1±2,9 yıl ve 35,1±2,8 yıl olan 33 orta hakemi, 51 çizgi hakemi üzerinde yaptığı çalışmada orta hakemlerde çap ölçüm değerleri humerus bikondiler çap 67±0,4 mm, femur bikondiler çap 99±0,95 mm, biakromial çap 42,8±2,7 mm, bitrokhanterik 34,0±1,46 mm olarak ölçülmüştür. Aynı çalışmada çizgi hakemlerinde humerus bikondiler çap 67±0,6 mm, femur bikondiler çap 99,7±0,76 mm; biakromial çap 41,1±2,4 mm, bitrokhanterik 32,6±1,9 mm olarak bulunmuştur (112).
Kalkavan ve ark.’nın yaşları 18–27 yıl arasında değişen 58 erkek üniversite öğrencisi üzerinde yaptığı çalışmada çap ölçüm değerleri femur bikondiler 120,9±5,87 mm, humerus bikondiler 70,1±1,12 mm, biakromial 32,56±2,34 mm, el bileği 63,3±2,28 mm, göğüs 28,64±3,75 mm, göğüs derinliği 20,86±3,24 mm, biiliak 26,76±6,26 mm, bitrokhanterik 31,53±1,84 mm olarak ölçülmüştür (110).
Bizim çalışmamızda ise çap ölçüm değerleri el bileği 58,61±4,05 mm, humerus bikondiler 69,85±4,63 mm, femur bikondiler 102,4±17,61 mm, göğüs 30,31±1,94 mm, göğüs derinliği 21,1±2,34 mm, biakromial 43,76±1,94 mm, biiliak 28,5±2,86 mm, bitrokhanterik 33,43±1,45 mm olarak bulunmuştur (Tablo 6). Kalkavan ve ark.’nın, (90) basketbolculardan, voleybolculardan, kontrol grubundan elde ettiği çap ölçüm sonuçlarına göre yıldız milli takımı oyuncuları çap ölçüm sonuçlarının daha yüksek olduğu görülmüştür. Aynı çalışmada futbolculardan elde ettikleri femur bikondiler çap ölçüm sonucunun; yıldız milli takımı oyuncularının femur bikondiler çap ölçüm sonuçlarından yüksek olduğu görülmüştür.
Tahıllıoğlu ve ark.’nın (97) yüzücülerden, Söğüt ve ark.’nın (91) tenisçilerden, Özer ve ark.’nın (98) cimnastikçilerden elde ettiği çap ölçüm sonuçlarına göre; yıldız milli takımı oyuncuları çap ölçüm sonuçlarının daha yüksek olduğu görülmüştür. Zorba ve ark.’nın Rus hafif sıklet boksörlerden elde ettiği göğüs; orta sıklet boksörlerden elde ettiği göğüs ve biakromial; ağır sıklet boksörlerden elde ettiği göğüs, biakromial çap ölçümü sonuçlarının yıldız milli takımı oyuncularının çap ölçümlerinden daha yüksek olduğu görülmüştür. Rus hafif, orta, ağır sıklet boksörlerden elde edilen göğüs derinliği çap ölçüm sonuçlarına göre yıldız milli takımı oyuncuları çap ölçüm sonuçlarının daha yüksek olduğu görülmüştür.
Rus hafif sıklet boksörlerden elde edilen biakromial çap ölçüm sonucunun; bizim yaptığımız çalışmada elde ettiğimiz sonuçlarla benzerlik göstermektedir. Aynı çalışmada Türk hafif, orta, ağır sıklet boksörlerden elde edilen biakromial, göğüs çap ölçümlerinin; yıldız milli takımı oyuncuları çap ölçüm sonuçlarının daha düşük olduğu görülmüştür. Türk hafif, orta, ağır sıklet boksörlerden elde edilen göğüs derinliği değerlerinin; yıldız milli takımı oyuncuları çap ölçüm sonuçlarından daha yüksek olduğu görülmüştür (99).
Zorba ve ark.’nın orta ve çizgi hakemlerinden elde ettiği humerus bikondiler, femur bikondiler, biakromial çap ölçümlerinin yıldız milli takımı oyuncuları çap ölçüm sonuçlarından daha yüksek olduğu görülmüştür. Aynı çalışmada orta hakemlerden elde edilen bitrokhanterik; çizgi hakemlerinden elde edilen humerus bikondiler, femur bikondiler, biakromial, bitrokhanterik çap ölçüm sonuçlarına göre; yıldız milli takımı oyuncuları çap ölçüm sonuçlarının daha yüksek olduğu görülmüştür. Kalkavan ve ark.’nın üniversite öğrencilerinden elde ettiği femur bikondiler, humerus bikondiler, el bileği çap ölçüm sonuçlarına göre; yıldız milli takımı oyuncuları çap ölçüm sonuçlarının daha düşük olduğu görülmüştür. Üniversite öğrencilerinin biakromial, göğüs, göğüs derinliği, biiliak, bitrokhanterik çap ölçüm sonuçlarının yıldız milli takımı oyuncuları çap ölçümlerinden daha düşük olduğu görülmüştür. Aradaki farklılıklara yaş, ırk, branş farklılığının, antrenman düzeyi farklılığının, bizim ölçüm yaptığımız sporcuların bazı çalışma gruplarından daha elit düzeyde olmasının, beslenme, sosyal ve çevre faktörleri farklılığının neden olduğu düşünülmektedir (112).
Mathur ve ark.’nın yaş ortalaması 24,2 yıl olan değişik branşlardaki Nijeryalı (basketbol=30, hentbol=16, badminton=18, hokey=24, judo=8, futbol=25) 121 sporcu üzerinde yaptığı çalışmada somatotip değerleri basketbolcularda endomorfi 1,9±0,5, mezomorfi 5,3±1,7, ektomorfi 3,4±1,1; hentbolcularda endomorfi 1,9±0,8, mezomorfi 4,9±1,8, ektomorfi 3,2±0,8; badmintoncularda endomorfi 2,2±0,9, mezomorfi 3,9±1,1, ektomorfi 2,9±0,6; hokeycilerde endomorfi 2,9±0,7, mezomorfi 4,8±2,1, ektomorfi 2,7±1,4; judocularda endomorfi 3,6±1,1, mezomorfi 5,1±1,1, ektomorfi 2,6±1,0; futbolcularda endomorfi 2,2±0,8, mezomorfi 5,4±1,5, ektomorfi 2,9±0,9 olarak tespit edilmiştir (84). Kalkavan ve ark.’nın yaşları 12–15 yıl arasında değişen 36 basketbolcu, 32 voleybolcu, 46 futbolcu ve aynı yaş grubunda 19 sedanter üzerinde yaptığı çalışmada basketbolcularda, somatotip değerleri endomorfi 1,73±0,56, mezomorfi 5,29±0,59, ektomorfi 3,48±1,54; voleybolcularda somatotip değerleri endomorfi 1,72±0,57,
mezomorfi 5,57±0,55, ektomorfi 3,67±1,42; futbolcularda somatotip değerleri endomorfi 2,05±0,65, mezomorfi 5,09±0,43, ektomorfi 3,21±0,99; kontrol grubunda somatotip değerleri endomorfi 2,57±0,52, mezomorfi 5,17±0,38; ektomorfi 2,89±0,79 olarak tespit edilmiştir. Şenel ve ark.’nın 19 yaş ve altı; 8 erkek milli badminton takımı üzerinde yaptığı çalışmada endomorfi 1,93±0,67, mezomorfi 5,3±0,38, ektomorfi 4,25±0,75 olarak tespit edilmiştir (90).
Açıkada ve ark.’nın (94) 16 sporcudan oluşan yıldız ve 11 sporcudan oluşan genç sutopu milli takımı oyuncuları üzerinde yaptığı çalışmada; yıldızlarda somatotip değerleri mezomorfi 4,86±0,74 gençlerde ise mezomorfi 5,15±0,59 olarak saptanmıştır. Söğüt ve ark.’nın (91) yaşları 12 yıl olan 14 A kategorisi erkek tenisçi üzerinde yaptığı çalışmada somatotip değerleri endomorfi 2,77±0,94, mezomorfi 3,95±0,81, ektomorfi 3,21±1,18 olarak bulunmuştur. Aynı çalışmada yaşları 11,99±0,25 yıl olan 16 C kategorisi erkek tenisçinin somatotip değerleri endomorfi 3,01±1,05, mezomorfi 3,87±0,47, ektomorfi 3,08±0,93 olarak tespit edilmiştir. Tahıllıoğlu ve ark.’nın (97) yaşları 18–21 yıl arasında değişen 24 erkek yüzücü üzerinde yaptığı çalışmada somatotip değerleri endomorfi 2,83±0,78, mezomorfi 4,31±0,85, ektomorfi 2,46±0,91 olarak bulunmuştur. Odabaş ve ark.’nın (96) yaşları 18–26 yıl arasında değişen 5 erkek milli yüzücü üzerinde yaptığı çalışmada somatotip değerleri endomorfi 2,5, mezomorfi 4, ektomorfi 3,3 olarak tespit edilmiştir.
Özer ve ark.’nın (98) yaşları 7–10 yıl arasında değişen 11 erkek cimnastikçi üzerinde yaptığı çalışmada somatotip değerleri endomorfi 1,7±0,4, mezomorfi 4,6±0,5, ektomorfi 3,0±0,55 olarak saptanmıştır. Korkmaz ve ark.’nın 1.lig, yıldız ve genç milli kategorilerinde masa tenisi oynayan 21 sporcu üzerinde yaptığı çalışmada somatotip değerleri; 1.ligde oynayan 12 sporcunun endomorfi 1,7, mezomorfi 3,1, ektomorfi 4,2; yıldız milli 6 sporcunu endomorfi 2,7, mezomorfi 5, ektomorfi 2,6; genç milli 3 sporcunun ise endomorfi 2, mezomorfi 2,3, ektomorfi 3,6 olarak bulunmuştur. Kalkavan ve ark.’nın (110) yaşları 18–27 yıl arasında değişen 58 erkek üniversite öğrencisi üzerinde yaptığı çalışmada somatotip değerleri endomorfi 2,5±0,28, mezomorfi 2±0,4, ektomorfi 1,5±0,22 olarak tespit edilmiştir.
Ramanlı ve ark.’nın yaşları 18–36 yıl arasında değişen 41 1.lig, 47 2.lig, 44 3.lig toplam oyuncusu olmak üzere toplam 132 profesyonel futbolcu üzerinde yaptığı çalışmada
somatotip değerleri; 1.lig oyuncularında endomorfi 1,62±0,31, mezomorfi 3,52±0,99, ektomorfi 2,76±0,79; 2.lig oyuncularında endomorfi 1,76±0,30, mezomorfi 2,97±1,19, ektomorfi 2,64±0,64; 3.lig oyuncularında endomorfi 1,75±0,34, mezomorfi 3,03±0,99, ektomorfi 2,73±0,61 olarak bulunmuştur (100). Zorba ve ark.’nın yaş ortalaması 37,1±2,9 yıl ve 35,1±2,8 yıl olan 33’ü orta hakemi, 51’i çizgi hakemi üzerinde yaptığı çalışmada orta hakemlerinin somatotip değerleri endomorfi 4,0±0,90, mezomorfi 3,74±0,8, ektomorfi 2,7±0,7; çizgi hakemlerinde endomorfi 3,79±0,52, mezomorfi 3,79±0,52, ektomorfi 2,7±0,7 olarak tespit edilmiştir (112).
Çizelge 5.1. Farklı araştırmacılar tarafından çeşitli spor branşlarında yapılan somatotip çalışmalarının sonuçları (84,90-92,94,96-98,100,110,112).
Farklı araştırmacılar tarafından çeşitli spor branşlarında yapılan somatotip çalışmalarının sonuçları Çizelge 5.1.’de verilmiştir.
YAZAR BRANŞ ENDO MEZO EKTO DEĞERLENDİRME
Mathur ve
ark’nın Basketbol n=30 1,9±0,5 5,3±1,7 3,4±1,1
Dengeli Mezomorfi Hentbol n=16 1,9±0,8 4,9±1,8 3,2±0,8 Dengeli Mezomorfi Badminton n=18 2,2±0,9 3,9±1,1 2,9±0,6 Ektomorfik Mezomorfi
Hokey n=24 2,9±0,7 4,8±2,1 2,7±1,4 Dengeli Mezomorfi Judo n=8 3,6±1,1 5,1±1,1 2,6±1,0 Endomorfik Mezomorfi Futbol n=25 2,2±0,8 5,4±1,5 2,9±0,9 Ektomorfik Mezomorfi Kalkavan ve
ark’nın Basketbol n=36 1,73±0,56 5,29±0,59 3,48±1,54
Ektomorfik Mezomorfi Voleybol n=32 1,72±0,57 5,57±0,55 3,67±1,42 Ektomorfik Mezomorfi Futbol n=46 2,05±0,65 5,09±0,43 3,21±0,99 Ektomorfik Mezomorfi Sedanter n=19 2,57±0,52 5,17±0,38 2,89±0,79 Dengeli Mezomorfi
Şenel ve ark’nın Badminton n=8 1,93±0,67 5,3±0,38 4,25±0,75 Ektomorfik Mezomorfi Açıkada ve ark’nın Sutopu n=16 4,86±0,74 Mezomorfi Sutopu n=11 5,15±0,59 Mezomorfi Söğüt ve ark’nın Tenis n=14 2,77±0,94 3,95±0,81 3,21±1,18 Ektomorfik Mezomorfi Tenis n=16 3,01±1,05 3,87±0,47 3,08±0,93 Santral Tahıllıoğlu ve ark’nın Yüzme n=24 2,83±0,78 4,31±0,85 2,46±0,91 Dengeli Mezomorfi Odabaş ve ark’nın Yüzme n=5 2,5 4 3,3 Ektomorfik Mezomorfi Özer ve ark’nın cimnastik n=11 1,7±0,4 4,6±0,5 3,0±0,55 Ektomorfik Mezomorfi
M. tenisi n=6 2,7 5 2,6 Dengeli Mezomorfi
M. tenisi n=3 2 2,3 3,6 Dengeli Ektomorfi
Kalkavan ve ark Öğrenci n=58 2,5±0,28 2±0,4 1,5±0,22 Santral Ramanlı ve ark’nın Futbol n=41 1,62±0,31 3,52±0,99 2,76±0,79 Ektomorfik Mezomorfi Futbol n=47 1,76±0,30 2,97±1,19 2,64±0,64 Dengeli Mezomorfi Futbol n=44 1,75±0,34 3,03±0,99 2,73±0,61 Ektomorfik Mezomorfi Zorba ve
ark’nın Hakem n=33 4,0±0,90 3,74±0,8 2,7±0,7
Santral Hakem n=51 3,79±0,52 3,79±0,52 2,7±0,7 Santral
Bizim çalışmamızda ise somatotip değerleri endomorfi 2,06±0,92, mezomorfi 3,12±1,54, ektomorfi 4,68±1,57 olarak bulunmuştur(Tablo 6). Yıldız milli takım oyuncularının mezomorfik ektomorf olduğu görülmektedir. Mathur ve ark.’nın (84) basketbolculardan ve hentbolculardan elde ettikleri endomorfi ve ektomorfi somatotip ölçüm değerleri; yıldız milli takım oyuncuları somatotip ölçüm değerlerinin altında olduğu; mezomorfi somatotip ölçüm değerlerinin yıldız milli takım oyuncuları somatotip değerlerinden yüksek olduğu görülmüştür. Aynı çalışmada badmintonculardan, judoculardan, hokeycilerden, futbolculardan elde edilen endomorfi ve mezomorfi somatotip ölçüm değerleri; yıldız milli takım oyuncuları somatotip ölçüm değerlerinden yüksek olduğu; ektomorfi somatotip değerlerinin; yıldız milli takım oyuncuları somatotip değerlerinin altında olduğu görülmüştür.
Kalkavan ve ark.’nın (90) basketbolculardan, voleybolculardan, kontrol grubundan elde ettiği endomorfi ve ektomorfi somatotip ölçüm değerlerinin yıldız milli takım oyuncuları somatotip ölçüm değerlerinin altında olduğu; mezomorfi somatotip değerlerinin yıldız milli takım oyuncuları somatotip ölçüm değerlerinden yüksek olduğu görülmüştür. Aynı çalışmada futbolculardan elde edilen endomorfi somatotip ölçüm değerleri yıldız milli takım oyuncuları somatotip ölçüm değerleriyle benzer olduğu; mezomorfi somatotip ölçüm değerlerinin yıldız milli takım oyuncuları somatotip ölçüm değerlerinden yüksek olduğu; ektomorfi somatotip ölçüm değerlerinin yıldız milli takım oyuncuları somatotip ölçüm değerlerinin altında olduğu görülmüştür.
Şenel ve ark.’nın (92) badmintonculardan, Özer ve ark’nın (98) cimnastikçilerden elde ettikleri endomorfi ve ektomorfi somatotip ölçüm değerleri; yıldız milli takım oyuncuları somatotip ölçüm değerlerinin altında olduğu; mezomorfi somatotip ölçüm değerlerinin yıldız milli takım oyuncuları somatotip ölçüm değerlerinden yüksek olduğu görülmüştür. Açıkada ve ark.’nın (94) sutopu milli takımı oyuncularından elde ettiği mezomorfi somatotip ölçüm değerinin yıldız milli takım oyuncularının somatotip ölçüm değerlerinden yüksek olduğu görülmüştür. Söğüt ve ark.’nın (91) yıldız ve genç milli tenisçilerden, Tahıllıoğlu ve ark’nın, (97) Odabaş ve ark.‘nın (96) yüzücülerden elde ettikleri endomorfi ve mezomorfi somatotip ölçüm değerlerinin yıldız milli takım oyuncularının somatotip ölçüm değerlerinden yüksek olduğu; ektomorfi somatotip ölçüm değerlerinin yıldız milli takım oyuncularının somatotip ölçüm değerlerinin altında olduğu görülmüştür.
Kalkavan ve ark.’nın (110) üniversite öğrencilerinden elde ettiği endomorfi somatotip ölçüm değerlerinin yıldız milli takım oyuncuları somatotip ölçüm değerlerinden yüksek olduğu; mezomorfi ve ektomorfi somatotip ölçüm değerlerinin yıldız milli takım oyuncuları somatotip ölçüm değerlerinin altında olduğu görülmüştür. Ramanlı ve ark.’nın (100) 1.lig oyunculardan elde ettiği endomorfi ve ektomorfi somatotip ölçüm değerlerinin yıldız milli takım oyuncuları somatotip ölçüm değerlerinin altında olduğu; mezomorfi somatotip ölçüm değerlerinin yıldız milli takım oyuncuları somatotip ölçüm değerlerinden yüksek olduğu görülmüştür. 2.lig oyunculardan elde ettiği endomorfi somatotip ölçüm değerlerinin yıldız milli takım oyuncuları somatotip ölçüm değerlerinden yüksek olduğu; mezomorfi ve ektomorfi somatotip ölçüm değerlerinin yıldız milli takım oyuncuları somatotip ölçüm değerlerinin altında olduğu görülmüştür. Aynı çalışmada 3.lig oyuncularından elde ettiği endomorfi, mezomorfi ve ektomorfi somatotip ölçüm değerlerinin yıldız milli takım oyuncuları somatotip ölçüm değerlerinin altında olduğu görülmüştür. Zorba ve ark.’nın orta ve çizgi hakemlerinden elde ettiği endomorfi ve mezomorfi somatotip ölçüm değerlerinin; yıldız milli takım oyuncuları somatotip ölçüm değerlerinden yüksek olduğu; ektomorfi somatotip ölçüm değerlerinin yıldız milli takım oyuncuları somatotip ölçüm değerlerinin altında olduğu görülmüştür.