Kız İsteme ve Nişan

Cakova’da erkeklerin evlenme isteklerini belirtmek için başvurdukları sembolik hareketler yoktur. Kız ve erkek birbirlerini daha önceden çeşitli vesilelerle görüp tanımışsa sadece böyle bir evlilik isteğinin anne veya babaya açıklanması yeterli olur. Bu açıklama da şu şekilde olur: erkek genellikle anneye, bazen de kız kardeşine konuyu açar, anne de babaya müsait bir şekilde bildirir. Şayet gençler arasında böyle bir tanışma ve birbirini beğenme önceden vuku bulmuşsa, evlenme yaşına gelen erkeğin ailesi oğluna uygun bir kız aramaya başlar. Bu arama ve araştırmayı çeşitli vesilelerle (düğün, şehir, Pazar vs) genellikle kadınlar yapar. Oğlan annesi düğünde yâda başka bir merasimde gördüğü bir kızı oğlunun da görmesini ister. Kız aramada akraba kadınları da bazen önemli bir rol oynar; onlar da bu konuda yardımcı olmaya çalışırlar.

Ailesinin beğendiği kızı erkek çeşitli yollar bularak görür ve tanışır. Bazen beraberinde kızın bir yakınının da bulunmasıyla, kız ve erkek şehrin bir pastane veya çay bahçesinde, buluşup birbirlerini daha yakından tanırlar. Birbirlerini beğenmeleri halinde erkek annesine söz konusu kızı beğendiğini bildirir. Anne de bu durumu babaya bildirir. Bu arada karar almak için yakın akraba, amca, hala özellikle büyükbaba (dede) sağ ise bir araya gelerek, istenilen kızın aile yapısı, akrabalık durumu tartışılır. Yukarı da ifade ettiğimiz gibi Cakova’da akraba evliliğine katiyen rastlanmadığı için talip olunacak kızın yakın akrabalılığının tartışıldığı bu tür meclislerde en azından dört veya yedi kuşak uzak olmasına özen gösterilir.

Akraba olmadığı anlaşıldıktan sonra onu ailesinden istemeye karar verilir. İsteme dünür aracılığı ile yapılır. Dünür olacak kişi çoğu zaman kızın dayısı veya sözü dinlenen saygın bir kişi olur. Erkeğin baba ve annesi dünür olarak göndermeyi

düşündükleri kişiye bu konuyu açarlar ve ondan bu işi sonuna kadar götürmesini rica ederler. Bu arada dünürün kendisi veya hanımı ile beraber kızı istemeye gider. Selamlaşma ve ikramdan sonra dünür kızın ebeveynine yönelerek; “Allah’ın emri, Peygamberin kavliyle falan kişi kızınızı oğlu için istemektedir”, veya “ gençler bu işi başlamışlar bize de bitmek kalır” veya “meyveler olgunlaşmış bize toplaması kalır” gibi sözlerle başlayan kız isteme konusu hakkında genişçe konuşurlar. Dünür, şayet damadı veya ailesini beğenmiyorsa kızın ailesine; “dindar ise ben sadece Allah’ın emrini yerine getirmek için geldim, dindar değilse uygun olur diye düşünmüştür” der ve böyle bir evliliğe kendisinin de razı olmadığını belirttikten sonra erkek tarafına olumsuz cevap gönderir. Fakat bu tür hareketler nadir olarak meydana geldiği için genellikle dünür, damat ve ailesi hakkında hep olumlu ve övgülü sözler sarf ederek kızın ailesini ikna etmeye çalışır. Kızın ailesi kendisinden onları tanımak için süre isterler. Eğer kız ailesi razı olsalar bile yine de olumlu yanıt verme konusunda acele etmezler.

Böylece dünür, bu işin başarılı bir şekilde sonuçlanması için birkaç defa kızın ailesine giderek bu konuda ısrarlı olduğunu göstermeye çalışır. Dünürcü kız tarafına gidip gelirken talip olunan kız dünürcüye görünmez. Nihayet kızın ailesi şayet bu evlilik için herhangi bir engel görmüyorsa, yani kız olumlu düşünüyor ve erkeğin ailesi ile kızın ailesi arasında bir husumet ve akrabalık durumu yoksa teklifi kabul eder ve dünürcüye erkeğin ailesine götürülmek üzere nişan olarak küçük bir hediye verir. Dünürcü aldığı olumlu cevabi erkeğin ailesine bildirir.

Bazı dünürcülere yaptığı başarılı işlerden dolayı erkeğin ailesi belli bir hediye (para, takım elbise gibi) sunar. Olumlu cevabın geldiği sırada evde toplanmış bulunan genç kızlar düğüne ait olan müzik açarak ve halay çekerek oğullarının nişanlandığını bildirirler. Nişan merasimi ve yüzüklerin takılması için herhangi bir tören yapılmamaktadır. Bir veya iki gün sonra erkeğin ailesi kızın kendisi ve yakın akrabaları için çarşıdan aldıkları hediyeleri düzenli ve süslü nişan bohçaları halinde yanlarına yakın erkek akrabaları ve dünürü de alarak kız ailesine giderler. Kız ailesinin erkekleri tarafından karşılanan misafirlere yemek ikram edilir.

Bu arada iki aile de “yeni dostluğu” tebrik ederek muhtelif konularda sohbet eder ve böylelikle aileler arası yapılan ilk görüşmeyi olumlu bir şekilde geçirirler. Bu görüşmelerde önceden özellikle erkekler ve bayanlar arasında haremlik – selamlık yapılırken günümüzde dindar aile olsun dindar olmayan aile olsun böyle bir konuya önem gösterilmemektedir. Birkaç gün sonra kızın ailesi erkeğin ailesine iade-i ziyarette bulunur. Bunlar da damat ve yakın akrabaları için hediye sunar. Kendilerine de ikramlarda bulunur. Bundan sonra düğüne kadar, yani nişanlılık süresince ziyaretler genellikle erkek tarafının hediyelerle birlikte kız tarafını ziyaret ermesiyle olur. Kız ailesi ancak önemli bir tören veya olay vesilesiyle erkeğin ailesine gider.

Nişanlılık dönemi esnasında yukarıda da ifade ettiğimiz gibi geçmiş yıllarda nişanlılar birbiriyle görüşüp buluşmamışlardır. Fakat günümüzde (aileden aileye değişiyor) nişanlı çiftler bazen gizlice, kızın ailesinin bilgisi dışında, bazen de açıkça buluşup görüşebilmektedir. Hatta bazıları son zamanlarda evlenmeden önce bile birlikte oluyorlar. Bunun neticesinde kız hamile olarak evleniyor veya çocuğu olduktan sonra evleniyorlar. Önceden bu tür olayları ortada hiç yokken güzünüzde maalesef mevcuttur.

Belirtmemiz gerekir ki köyde yaşayan kızlar ise nişanlandıktan sonra artık tarlaya çalışmaya gitmez ve ağır işlerde çalıştırılmaz. 6 aydan 1 yıla kadar süren nişanlılık dönemi zarfında gelin adayı olan kız çeyiz hazırlamakla meşgul olur. Ancak bu son zamanlarda bu adet değerini kaybetmeye başlamıştır. Kız ailesi çeyizi satın almaktadır. Ama çeyizi hazırlamakta olan kıza annesi, akrabaları ve arkadaşları yardımcı olmaktadırlar.