Kıskançlık Tepkileri

Kıskançlık durumu karşısında birtakım fizyolojik tepkiler görülebilir. Bunlar, yüksek ateş, baş ağrısı, mide kazınması, nefes darlığı, yüz kızarması, yüksek enerji, üşüme, bayılma, mide bulantısı, kramplar, kâbus, sinir krizi, tükenme, baş dönmesi, iştahsızlık, el ve ayak titremesi, hızlı kalp atışları, uykusuzluk gibi belirtilerdir (Pines, 2003: 17; Oleşa, 2007: 105; Blevis, 2010: 53). Bu tepkiler, vücudun kıskançlık hissi karşısında göstermiş olduğu fiziksel tepkilerdir. Kıskançlık durumu karşısında bu tepkilerden bir tanesi görülebileceği gibi birkaç tanesi de aynı anda görülebilir.

Kıskançlık tepkileri her bireyde farklıdır ve bu tepkiler birçok değişkene bağlı olarak ortaya çıkabilir. Cinsiyet kıskançlık tepkilerinde belirleyici bir etkiye sahiptir. Đlişkiye yönelik kıskançlık durumunda erkek kıskandığı kadına sözel ve fiziksel şiddet uygularken, kadın kendini daha çok surat asarak, küserek yani pasif yollarla ifade etmektedir (www.ekolay.net, 13. 03. 2010).

FBI istatistikleri sonuçlandırılmış cinayetlerin üçte birinin sebepleri; sadakatsizlik, ihanet ve şüphe olduğu yönündedir. Eşini öldürme, intihar, mülke zarar verme, saldırı ve eşini yumruklama gibi düşmanca ve acı olayların birçoğu kıskançlıkla bağlantılıdır (Pines, 2003: 198).

Fiziksel tepkilerin her davranış şeklinde görülebileceği gibi, genellikle aşırı kıskançlıklarda fiziksel tepkiler daha fazla görülmektedir. Aşırı kıskançlığın hastalık boyutları da düşünüldüğü zaman kıskanç eş, hem kıskançlığa neden olan üçüncü kişiyi hem de eşini cezalandırma yoluna gidecektir. Bu durum bireyi kıskançlık senaryoları üretmeye yöneltecek ve her fırsatta da bu senaryolarını uygulamaya çalışacaktır.

2.7.2. Duygusal Tepkiler

Duygusal tepkiler kıskançlığın her aşamasında görülebilen tepkilerdir. Bu tepkiler genellikle ağlama, bağırma, bir kenara çekilme gibi çeşitli şekillerde görülebilir (Erol, Sağır, 2006: 188). Bu durum daha çok kadınlarda karşılaşılan bir durumdur. Erkeklerde

tepki şekilleri ise daha çok sözel ve fiziksel şiddet içeriklidir. Kıskançlık duygusu karşısında bireyin tepkilerinin duygusal olmasının daha çok kişilik yapısıyla alakalı olduğu düşünülebilir. Sosyal faktörler de doğal olarak tepkilerin niteliğini etkilemektedir.

Öfke, aşağılanma, kendine acıma, kafa karışıklığı, acı, sahiplenme, suçlama, dışlanma, aşağılık duygusu, düş kırıklığı, kaybetme korkusu, haset, kızgınlık, tutku, endişe, depresyon, suçluluk, üzüntü, çaresizlik, alınganlık, heyecan, duygusal tükenme gibi belirtiler bireyde görülen duygusal tepkilerdir (Pines, 2003: 17; Oleşa, 2007: 105). Bazen kıskanç eş şüphe eder, kuşku duyar ya da karşısındakinin maskesini düşürebilmek için sıra dışı davranışlara yönelir (Blevis, 2010: 9).

Bazı kimseler kıskançlığa neden olan üçüncü şahıslardan üstün olduklarını ispat edebilmek için farklı girişimlerde bulunur. Bazıları ilgiyi sevgi sözcükleri, bazıları abartılı hediyeler, bazıları da yaşadıkları çaresizlik sonucu hayatına son verme teşebbüsü şeklinde ortaya koyabilir (Sungur, 2009: 30).

Kıskanç insanlar günlük hayatlarında asabi olurlar. Eşinin her anını takip etme düşüncesi, eşi üzerinde aşırı hâkimiyet kurma hissinden kaynaklanmaktadır (Blevis, 2010: 19). Eğer hâkimiyet kurma düşüncesinde başarılı olamazsa daha fazla kıskaçlık hissedebilir.

Duygusal tepkiler kıskançlığın her aşamasında görülebilir. Normal kıskanç insanlarda duygusal tepkiler görülebileceği gibi aşırı kıskanç olan bireylerde de bu tür tepkiler görülebilir. Bu tür tepkiler bireyin şahsiyet yapısı ve kıskançlık düzeyi ile ilgilidir.

2.7.3. Bilişsel Tepkiler

Bireyin zihinsel boyutlarda göstermiş olduğu tepkilerdir. Birey genellikle kıskançlık tepkilerini şu yaklaşımlarla sorgulamaktadır: “Bunu bana nasıl yapar, bunu yaparken beni seviyor olamaz, bana yalan söyledi. Ben nerede yanlış yaptım, bir şeyler olduğunu tahmin ediyordum. Nasıl bir şeyler olduğunun farkına varamadım, bu ilişkinin sonu geldi, bende eksik olan nedir ki başka birisine ihtiyaç duyuyorsun. Beni bırakırsan ölürüm, bana nasıl böyle davranırsın, keşke ölseydi, bu acıya tahammül edemiyorum”, gibi ifadelerle kıskançlık tepkileri göstermektedir. Bu yaklaşımlarla bireyin ilişkisini irdelemesi bilişsel düzeyde tepkisini ifade etmesidir.

Bilişsel düzeydeki tepkilerde kıskanç olan şahıs, hiçbir şey olmamış gibi ve mizaha başvurma şeklinde tepkiler de gösterebilir (Erol, Sağır, 2006: 188). Zihinsel düzeyde karşılaştığı bir olumsuzluk karşısında böyle yaklaşım gösteren birey farklı bir kişilik yapısına sahiptir. Böyle bir şahsiyete sahip insanın meselelere daha rahat yaklaşan ve çok detaycı düşünmeyen bir yapıda olması gerekir.

Kıskanan kişi geçmek bilmeyen şüpheler içerisindedir. Aldatılma kaygısı taşıyordur. Evden çıkarken bütün eşyaları kontrol eder. Eşinin davranışlarının kontrol altına almak ister. Kontrol altına alamadığı zamanlar ise kıskanç eş için bilişsel tepkiler geliştirdiği zamanlardır (Aktosun, 2009: 61). Kıskançlık bazen suçlamayı doğurur. Suçlama ileri boyutlarda olursa kavgaya dönüşür (Tarhan, 2009a: 69). Kıskanç eş eşinin bireysel ve sosyal yaşantısını kısıtlayabileceği gibi bazen de eşinin iletişim halinde olduğu herkesi tehlike unsuru olarak görmeye başlayabilir (Sungur, 2009: 29).

Geçmiş yaşantılarında birtakım cinsel tecrübeleri olan ve eşine sadakatsizlik yapan bireyin kendi sadakatsizliğini eşine yansıttığı da olmaktadır. Eşinin davranışlarını çarpıtarak, kendi sadakatsizliğini bilinçdışı tutar (Pines, 2003: 77). Kıskanç birey burada “ben yaptımsa eşim de aynısını yapabilir”, diye bir saplantı içinde olabiliyor. Bu durum psikologların “yansıtılmış kıskançlık” (Sayar, 2008: 58) dedikleri bir durumdur. Bireyin geçmiş yaşantıları, etrafındaki yaşanmış gerçekler ve tecrübeler ilişkisini irdelemesine neden olmaktadır. Bu endişeler zihinsel olarak bireyde bir tepki meydana getirmektedir.

Şahıs burada ilişkisinin bir şekilde tehdit altında olduğunu düşünerek çeşitli tepkiler oluşturmaya çalışmaktadır. Kıskançlık düzeylerine göre bilişsel tepkinin niteliği de değişmektedir. Aşırı şiddet tarzı tepkiler ise genellikle patolojik düzeyde kıskanç olan bireylerde görülmektedir.

Hastalık boyutlarındaki kıskançlıklarda aldatılma endişesi yaşanmaktadır. Bu tür insanlar ilişkilerini genellikle geçmiş yaşantılarıyla kıyaslar ve ilişkilerinde farklılık hissetmeleri anda kıskançlık duyguları kabartmaktadır (Tarhan, 2009a: 272). Kıskanç insanlar sürekli kendini kıskandıran insanlardan nasıl intikam alacağının, eşini bir

2.8. Kıskançlığın Etkileri