5 5 KÜLTÜREL DEĞERLERE İLİŞKİN ALT GRUPLAR BETİMSEL İSTATİSTİKLER

Kurum kültürüne yönelik toplamda 30 ifadenin yer aldığı ölçekteki bu ifadeler, Hofstede’in geliştirdiği dört değer boyutuna (dişil-eril, bireyci- toplumcu, güç mesafesi ve belirsizlikten kaçınma) göre alt gruplara ayrılmıştır.

Buna göre, “Bir kurumda insanlar arası ilişkiler önemlidir”, “Çalışanlar arasındaki ilişkiler duygusallıktan uzak, mesafeli olmalıdır”, “Toplumsal yaşamda en önemli değer maddi kazanç ve yükselme olmalıdır”, “Yöneticilerin kendilerine fazlasıyla güvenmesi normaldir”, “Toplumsal yaşamda güçlüler desteklenmelidir”, “İş yaşamında rekabet, işbirliğinden daha yararlıdır”, “İnsanın hoşlandığı işi yapması kariyerinden daha önemlidir”, “Çatışmalar ancak savaşarak ve kavga ederek çözümlenebilir” ifadeleri (1-8 arasındaki ifadeler) dişil-eril değer boyutu kapsamına alınmıştır.

“Tek başına alınan kararlar, grup kararlarından daha isabetlidir”, “Çalışan-yönetici ilişkisi, karşılıklı çıkarlara dayanır”, “Çocuklara ‘ben’ yerine ‘biz’ kavramı öğretilmelidir”, “Görev, ilişkilerden önce gelir”, “Diplomalar, daha yüksek statü gruplarına girmeyi sağlar”, “Diplomalar, ekonomik değeri ve kendine saygıyı arttırır”, “Kişinin düşündüğünü söylemesi, onun dürüst olduğunu gösterir”, “Kişilerin hatalarını doğrudan yüzlerine söylemek yerine uyum muhafaza edilmelidir”, “Ödül ve cezalar birey yerine bireyin üyesi olduğu gruba verilmelidir” ifadeleri (9-17 arasındaki ifadeler) bireyci-toplumcu değer boyutu kapsamına alınmıştır.

“İyi bir yönetici, otoriter-babacan (yerine göre hem seven hem döven ama sahip çıkan) biri olmalıdır”, “Yöneticilere, statü sahibi kişilere ayrıcalık tanınması normaldir”, “Sağlıklı bir örgüt için hiyerarşi gereklidir”, “Kurumlarda merkeziyetçi yapılanma önemlidir”, “Çalışanlar genelde, ne yapmaları gerektiğinin ayrıntılı olarak tanımlanmasını bekler”, “Çocuklara anne-babaya itaat etmeleri gerektiği öğretilmelidir”, “Kurumlarda üst yöneticiler ve

çalışanların yemekhane, giriş-çıkış kapıları, park alanları, vb. yerleri ortak kullamaları gerekir” ifadeleri (18-24 arasındaki ifadeler) güç mesafesi değer boyutu kapsamına alınmıştır.

“Kurumlarda yapılan işlerle ilgili belirsizlik, tehlikeli olup azaltılması gerekir”, “Bir kurumda yazılı kurallar çok önemli olup, işler her zaman bu kurallara göre yapılmalıdır”, “Yazılı kurallar gerektiğinde esnetilebilir ve değiştirilebilir”, “İşlerin yapılışıyla ilgili tek bir doğru vardır ve yöneticiler bunu bilir”, “Çalışanlar sürekli meşgul edilmeli ve sürekli denetlenmelidir”, “Yöneticiler hiçbir zaman öfke ve duygularını belli etmemelidir”, ifadeleri (25- 30 arasındaki ifadeler) ise belirsizlikten kaçınma değer boyutu içerisinde yer almaktadır.

Katılımcılar hakkında ortalama bir kültür değeri oluşturabilmek adına sorulardan bazıları re-code yapılmıştır. Aşağıdaki Tablo 5.27.’de hangi soruların nasıl analiz yapıldığı görülebilir.

Tablo 5. 27. Kültürel Değerlere İlişkin Sorular

Alt Gruplar Soru No

Soru

Dişil-Eril 1 Bir kurumda insanlar arası ilişkiler önemlidir

R 2 Çalışanlar arasındaki ilişkiler duygusallıktan uzak, mesafeli olmalıdır

R 3 Toplumsal yaşamda en önemli değer maddi kazanç ve yükselme olmalıdır

R 4 Yöneticilerin kendilerine fazlasıyla güvenmesi normaldir R 5 Toplumsal yaşamda güçlüler desteklenmelidir

R 6 İş yaşamında rekabet, işbirliğinden daha yararlıdır

7 İnsanın hoşlandığı işi yapması kariyerinden daha önemlidir R 8 Çatışmalar ancak savaşarak ve kavga ederek çözümlenebilir Bireyci-

Toplumcu

R 9 Tek başına alınan kararlar, grup kararlarından daha isabetlidir R 10 Çalışan-yönetici ilişkisi, karşılıklı çıkarlara dayanır

11 Çocuklara "ben" yerine "biz" kavramı öğretilmelidir R 12 Görev, ilişkilerden önce gelir

Alt Gruplar Soru No

Soru

R 14 Diplomalar, ekonomik değeri ve kendine saygıyı arttırır.

R 15 Kişinin düşündüğünü söylemesi, onun dürüst olduğunu gösterir 16 Kişilerin hatalarını doğrudan yüzlerine söylemek yerine uyum

muhafaza edilmelidir.

17 Ödül ve cezalar birey yerine bireyin üyesi olduğu gruba verilmelidir

Güç Mesafesi R 18 İyi bir yönetici, otoriter-babacan (yerine göre hem seven hem döven ama sahip çıkan) biri olmalıdır

R 19 Yöneticilere, statü sahibi kişilere ayrıcalık tanınması normaldir R 20 Sağlıklı bir örgüt için hiyerarşi gereklidir

R 21 Kurumlarda merkeziyetçi yapılanma önemlidir

R 22 Çalışanlar genelde, ne yapmaları gerektiğinin ayrıntılı olarak tanımlanmasını bekler

R 23 Çocuklara anne-babaya itaat etmeleri gerektiği öğretilmelidir 24 Kurumlarda üst yöneticiler ve çalışanların yemekhane, giriş-çıkış

kapıları, park alanları, vb. yerleri ortak kullamaları gerekir Belirsizlikten

Kaçınma R 25 Kurumlarda yapılan işlerle ilgili belirsizlik, tehlikeli olup azaltılması gerekir R 26 Bir kurumda yazılı kurallar çok önemli olup, işler her zaman bu

kurallara göre yapılmalıdır

27 Yazılı kurallar gerektiğinde esnetilebilir ve değiştirilebilir

R 28 İşlerin yapılışıyla ilgili tek bir doğru vardır ve yöneticiler bunu bilir R 29 Çalışanlar sürekli meşgul edilmeli ve sürekli denetlenmelidir 30 Yöneticiler hiçbir zaman öfke ve duygularını belli etmemelidir

Bahsi geçen alt grupların betimsel istatistikleri ise aşağıdaki Tablo 5.28’de verilmiştir.

Tablo 5. 28. Kültürel Değerlere İlişkin Alt Gruplar - Betimsel İstatistikler

Alt Değer Grupları N Ortalama

Dişil-Eril 229 3.62

Bireyci-Toplumcu 229 3.20

Güç Mesafesi 229 2.85

Belirsizlikten Kaçınma 229 3.05

Burada betimsel istatistik yöntemi olarak aritmetik ortalama ve Standard sapma kullanılmıştır. Sonuçlar 5’li Likert sisteminde alındığı için 5 (Kesinlikle Katılıyorum) ve 1 (Kesinlikle Katılmıyorum) arasında

değerlendirilmiştir. Yukarıda belirtilen analiz sonuçlarına göre, dişil-eril değer boyutunun ifadelerinin ortalaması 3.62’dir. Buna göre, katılımcılar arasında eril kültür değerleri daha baskındır. Bireyci-toplumcu eğer boyutunun ifadelerinin ortalaması 3.20’dir. Buna göre, katılımcılar arasında toplumcu bir yapı ağır basmaktadır. Güç Mesafesi değer boyutunun ifadelerinin ortalaması 2.85’tir. Buna göre, güç mesafesi çok açık değildir. Belirsizlikten Kaçınma değer boyutunun ifadelerinin ortalaması 3.05’dir. Buna göre, belirsizlikten kaçınma yoğundur.

Tablo 5. 29. Kültürel Değerler Betimsel İstatistikler Statistics

N

Mean Median

Std.

Deviation Minimum Maximum Valid Missing

Bir kurumda insanlar arasi iliskiler

onemlidir 229 0 4.19 4.00 .845 1 5

Calisanlar arasindaki iliskiler duygusalliktan uzak, mesafeli olmalidir

229 0 2.93 3.00 1.084 1 5

Toplumsal yasamda en onemli deger maddi kazanc ve yukselme olmalidir

229 0 2.31 2.00 .999 1 5

Yoneticilerin kendilerine fazlasiyla

guvenmesi normaldir 229 0 3.06 3.00 .960 1 5 Toplumsal yasamda gucluler

desteklenmelidir 229 0 2.49 2.00 1.070 1 5

Is yasaminda rekabet, isbirliginden

daha yararlidir 229 0 2.66 3.00 .977 1 5

Insanin hoslandigi isi yapmasi

kariyerinden daha onemlidir 229 0 3.99 4.00 .941 1 5 Catismalar ancak savasarak ve

kavga ederek cozumlenebilir 229 0 1.72 1.00 .888 1 5 Tek basina alinan kararlar, grup

kararlarindan daha isabetlidir 229 0 2.12 2.00 .961 1 5 Calisan-yonetici iliskisi, karsilikli

cikarlara dayanir 229 0 2.51 2.00 1.111 1 5 Cocuklara "ben" yerine "biz"

kavrami ogretilmelidir 229 0 4.14 4.00 .931 1 5 Gorev, iliskilerden once gelir 229 0 3.25 3.00 1.020 1 5 Diplomalar, daha yuksek statu

gruplarina girmeyi saglar 229 0 3.28 3.00 1.039 1 5 Diplomalar, ekonomik degeri ve

kendine saygiyi arttirir 229 0 3.30 3.00 .987 1 5 Kisinin dusundugunu soylemesi,

onun durust oldugunu gosterir 229 0 3.43 4.00 .978 1 5 Kisilerin hatalarini dogrudan

yuzlerine soylemek yerine uyum muhafaza edilmelidir

229 0 3.17 3.00 .959 1 5

Odul ve cezalar birey yerine bireyin uyesi oldugu gruba verilmelidir

N

Mean Median

Std.

Deviation Minimum Maximum Valid Missing

Iyi bir yonetici, otoriter-babacan (yerine gore hem seven hem doven ama sahip cikan) biri olmalidir

229 0 3.72 4.00 1.069 1 5

Yoneticilere, statu sahibi kisilere

ayricalik taninmasi normaldir 229 0 2.83 3.00 1.031 1 5 Saglikli bir orgut icin hiyerarsi

gereklidir 229 0 3.57 4.00 .874 1 5

Kurumlarda merkeziyetci

yapilanma onemlidir 229 0 3.08 3.00 .885 1 5 Calisanlar genelde, ne yapmalari

gerektiginin ayrintili olarak tanimlanmasini bekler

229 0 3.94 4.00 .792 1 5

Cocuklara anne-babaya itaat

etmeleri gerektigi ogretilmelidir 229 0 3.10 3.00 1.033 1 5 Kurumlarda ust yoneticiler ve

calisanlarin yemekhane, giris-cikis kapilari, park alanlari, vb. yerleri ortak kullamalari gerekir

229 0 4.17 4.00 .856 1 5

Kurumlarda yapilan islerle ilgili belirsizlik, tehlikeli olup azaltilmasi gerekir

229 0 4.04 4.00 1.023 1 5

Bir kurumda yazili kurallar cok onemli olup, isler her zaman bu kurallara gore yapilmalidir

229 0 3.52 4.00 .841 1 5

Yazili kurallar gerektiginde

esnetilebilir ve degistirilebilir 229 0 3.65 4.00 .903 1 5 Islerin yapilisiyla ilgili tek bir dogru

vardir ve yoneticiler bunu bilir 229 0 2.54 2.00 1.049 1 5 Calisanlar surekli mesgul edilmeli

ve surekli denetlenmelidir 229 0 2.27 2.00 .944 1 5 Yoneticiler hicbir zaman ofke ve

duygularini belli etmemelidir 229 0 3.03 3.00 1.040 1 5

Yukarıdaki Tablo 5.29’a göre, kültüre yönelik ifadelerden 229 katılımcı için en yüksek ortalamaya sahip ifadeler; “Bir kurumda insanlar arası ilişkiler önemlidir” (ort.=4.19), “Çocuklara ‘ben’ yerine ‘biz’ kavramı öğretilmelidir” (ort.=4.14); “Kurumlarda üst yöneticiler ve çalışanların yemekhane, giriş-çıkış kapıları, park alanları, vb. yerleri ortak kullanmaları gerekir” (ort.=4.17) ve “Kurumlarda yapılan işlerle ilgili belirsizlik, tehlikeli olup azaltılması gerekir” (ort.=4.04) ifadeleridir. Bu ifadelerin hepsinin ortalamaları 4’den yüksektir ki bu katılımcıların büyük çoğunluğunun bahsi geçen ifadelere katılıyorum ve/veya tamamen katılıyorum şeklinde tercih yaptığı anlamına gelmektedir.

“Çatışmalar ancak savaşarak ve kavga ederek çözümlenebilir” ifadesi en düşük ortalamaya sahip olan ifadedir (ort.=1.72). Katılımcıların büyük çoğunluğu bu ifadeye katılmadıklarını belirttikleri anlamına gelmektedir.

5. 6. KÜLTÜREL DEĞERLERE İLİŞKİN ALT GRUPLAR İLE YÖNETİCİ