B.4. İlköğretim Okulları Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi Öğretiminde
B.4.1. İşitsel araçlar
3.5. Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi dersinin özel içeriği yönünden değerlendirme
Tablo 10 :Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi dersinin özel içeriği açısından değerlendirilmesi
Evet Kısmen Hayır
S
ıra Kriterler f % f % f %
1 Din Kültür ve Ahlak Bilgisi ders kitabı Kur’an merkezli öğrenme-öğretmeye
göre hazırlanmış mıdır? 28 71,8 7 17,9 4 10,3 2 Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi dersinin
öğretiminde konulara uygun dini metinlere ve okuma parçalarına
yeterince yer verilmiş midir? 36 92,3 3 7,7 0 0 3 Seçilen dini metinler ve okuma
parçaları, konunun anlaşılmasını kolaylaştırır, dersi zevkli hale getirir ve dersin ciddiyetini arttırır nitelikte
midir? 29 74,4 8 20,5 2 5,1
4 Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi dersinde öğrenme-öğretme sürecinde öğrenilen konuyu destekleyici ayetlere yeterince
yer verilmiş midir? 30 76,9 8 20,5 1 2,6
5 Seçilen ayetler, sınıf seviyelerine ve konulara uygun, konunun
anlaşılmasını kolaylaştıracak nitelikte
midir? 30 76,9 5 12,8 4 10,3
6 Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi dersinde öğrenme-öğretme sürecinde öğrenilen konuyu destekleyici hadislere
yeterince yer verilmiş midir? 29 74,4 8 20,5 2 5,1 7 Seçilen hadisler, sınıf seviyelerine ve
konulara uygun, konunun anlaşılmasını kolaylaştıracak
nitelikte midir? 30 76,9 6 15,4 3 7,7
8 Seçilen ayet ve hadislerin anlaşılmasını kolaylaştıracak açıklamalara yeterince yer verilmiş
midir? 18 46,2 14 35,9 7 17,9
9 Diğer din ve bilimlere ait bilgiler
güvenilir kaynaklardan alınmış mıdır? 32 82,0 6 15,4 1 2,6 10 Ders kitaplarında din ve vicdan
özgürlüğü korunmuş mudur?
38 97,4 1 2,6 0 0
11 Ders kitaplarında kişi, kurum ve dinsel oluşumları küçük düşürücü
hususlardan kaçınılmış mıdır? 36 92,3 3 7,7 0 0
44
“Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi dersinin özel içeriği” yönünden 11 kriter belirlenip araştırma yapılmış ve araştırmamıza katılan öğretmenlerin ders kitaplarının “dersin özel içeriği” özellikleri ile ilgili olarak görüşlerinin şu şekilde olduğu görülmüştür.
1.Kriter için, “Din Kültür ve Ahlak Bilgisi ders kitabı Kur’an merkezli öğrenme-öğretmeye göre hazırlanmıştır.” % 71,8 “evet”, % 17,9 “kısmen”, % 10,3 “hayır” cevapları verilmiştir. Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi ders kitaplarının değerlendirilmesi ile ilgili belki de en önemli kriter budur. Araştırmaya katılan öğretmenlerimiz bu önemli kritere % 72 oranında “evet” cevabı vererek okutulan ders kitaplarının Kur’an merkezli olarak hazırlandığı konusunda görüş bildirmişlerdir. Bu kriter için “hayır” ve “kısmen” cevabı verenler % 28 olarak belirlenmiştir.
2. “Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi dersinin öğretiminde konulara uygun dini metinlere ve okuma parçalarına yeterince yer verilmiştir” Kriteri için, % 92,3 “evet”, % 7,7 “kısmen” cevabı verilerek öğretmenlerimizce ders kitaplarında yeterince dini metin ve okuma parçasına yer verildiği düşünülmektedir.
3. Kriter “Seçilen dini metinler ve okuma parçaları, konunun anlaşılmasını kolaylaştırır, dersi zevkli hale getirir ve dersin ciddiyetini arttırır niteliktedir” için, % 74,4 “evet”, % 20,5 “kısmen”, % 5,1 “hayır” cevapları verilmiştir. Araştırmaya katılan öğretmenlerimizin büyük bir kısmı % 75’i “evet” cevabı verseler de bazı öğretmenlerimiz, seçilen metin ve parçalarda bir takım eksikliklerin bulunduğu yönünde görüş belirtmişlerdir.
4. Kriter için, “Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi dersinde öğrenme-öğretme sürecinde öğrenilen konuyu destekleyici ayetlere yeterince yer verilmiştir.” % 76,9 “evet”, % 20,5 “kısmen”, % 2,6 “hayır” cevapları ile ders kitaplarının Kur’an merkezli hazırlandığı görüşünü savunan öğretmenlerimiz, ayetlerin sayısı konusunda da olumlu görüş belirtmişlerdir.
5. “Seçilen ayetler, sınıf seviyelerine ve konulara uygun, konunun anlaşılmasını kolaylaştıracak niteliktedir. Kriter için, % 76,9 “evet”, % 12,8 “kısmen”, % 10,3 oranlarında cevaplar alınmıştır. %75 oranında seçilen ayetlerin seviye ve konulara uygun olduğu düşünülürken, % 25 oranında ayetlerin seçiminde birtakım eksik ve hataların olduğu yönünde görüş belirtilmiştir.
45 6. Kriter için, “Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi dersinde öğrenme-öğretme sürecinde öğrenilen konuyu destekleyici hadislere yeterince yer verilmiştir.” % 74,4 “evet”, %20,5 “kısmen”, % 5,1 “hayır” şeklinde cevaplar verilmiştir. Araştırmaya katılan öğretmenlerimiz, hadislere yer verme konusunda ayetlere yer verme konusundakine benzer bir durum ortaya koymuşlardır. Bkz.( 4. Kriter)
7. Kriter “Seçilen hadisler, sınıf seviyelerine ve konulara uygun, konunun anlaşılmasını kolaylaştıracak niteliktedir” için % 82,0 “evet”, % 15,3 “kısmen”, ve % 7,7 “hayır” şeklinde cevap verilmiştir.
8. Kriter için, “Seçilen ayet ve hadislerin anlaşılmasını kolaylaştıracak açıklamalara yeterince yer verilmiştir” % 46,2 “ evet”, % 35,9 “kısmen”, % 17,9 “hayır” cevapları alınmıştır. Elde edilen bu verilere göre öğretmenlerimiz konularda geçen ayet ve hadisler için yeterince açıklamaların yapılmadığı yönünde görüş belirtmişlerdir. ( kısmen + hayır = % 53,8 )
9. “Diğer din ve bilimlere ait bilgiler güvenilir kaynaklardan alınmıştır” kriterine verilen cevaplar ise şöyledir. % 82,0 “evet”, % 15,4 “kısmen”, % 2,6 “hayır” Buna göre ders kitabına alınan bilgilerin güvenilir kaynaklardan seçildiği düşünülmektedir.
10. Kriter için, “Ders kitaplarında din ve vicdan özgürlüğü korunmuştur” % 97,4 “evet”, % 5,6 “kısmen” cevabı ile ders kitaplarında din ve vicdan özgürlüğünün korunduğu belirtilmektedir.
11. “Ders kitaplarında kişi, kurum ve dinsel oluşumları küçük düşürücü hususlardan kaçınılmıştır.” Kriteri için % 92,3 “evet”, % 7,7 “kısmen” cevapları verilerek ders kitaplarında kişi, kurum ve dinsel oluşumları küçük düşürücü öğelere yer verilmediği görüşü belirtilmiştir.
Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi dersinin özel içeriği ile ilgili genel bir değerlendirme yapacak olursak; % 78,32 oranında “evet”, % 16,08 oranında “kısmen”, % 5,60 oranında“hayır” cevabı verilmiştir. Buna göre araştırmaya katılan öğretmenlerimiz % 80’e yakın bir oranla ders kitaplarının Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi dersinin özel içeriği konusunda yeterli olduğunu düşünmektedirler.
46
IV. BÖLÜM
İLKÖĞRETİM DİN KÜLTÜRÜ VE AHLAK BİLGİSİ ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTAPLARIN İNCELENMESİ VE DEĞERLENDİRİLMESİ
Tablo 11: 2009–2010 öğretim yılında kullanılmakta olan kılavuz kitap memnuniyet anketi
Evet Kısmen Hayır Kriter f % f % f % Bayan 3 Bayan 42,86 Bayan 3 Bayan 42,86 Bayan 1 Bayan 14,28 2009–2010 öğretim
yılında okutulmakta olan Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi ders
kitabından memnun musunuz?
Bay
21 65,62 Bay Bay 7 21,88 Bay Bay 4 12,50 Bay
Toplam 24 61,54 10 25,64 5 12,82
2009–2010 öğretim yılında Muğla İlinde öğretmenlerimiz tarafından kullanılmakta olan DİKAB kılavuz kitabı memnuniyet anketine göre, araştırmamıza katılan 7 bayan öğretmenin 3’ü (% 42,86), 32 erkek öğretmenimizden 21’i(% 65,62) “evet” cevabı vermişlerdir. Toplamda ise 39 öğretmenin 24’ü ( % 61,54 ) “evet” cevabı vermişlerdir. Bayan öğretmenlerimizin 3’ü (%42,86), erkek öğretmenlerimizin 7’si (% 21,88), toplamda ise 10 (% 25,64) öğretmenimiz “kısmen” cevabı vermişlerdir. Hayır cevabı ise bayanlardan 1 (%14,28), erkeklerden 4 (% 12,50), toplamda 5 (% 12,82) olarak gerçekleşmiştir. Tabloya göre erkek öğretmenlerimiz ders kitaplarında olduğu gibi bayan öğretmenlere oranla kılavuz kitaplardan daha çok memnundurlar.
47
4.1. İçerik açısından değerlendirme
Araştırmamıza katılan öğretmenlerin kılavuz kitaplarının “içerik” özellikleri ile ilgili olarak görüşlerinin şu şekilde olduğu görülmektedir,
1.Kriter için. “Ünite girişlerinde ulaşılmak istenen kazanımlar belirtilmiş midir?” % 66,7 “evet”, % 20,5 “kısmen”, % 12,8 “hayır” şeklinde cevaplar verilmiştir. Bu sonuçlara göre araştırmaya katılan öğretmenlerimiz, kılavuz
Tablo 12: İçerik açısından değerlendirme
Evet Kısmen Hayır
S
ıra Kriterler f % f % f %
1 Ünite girişlerinde ulaşılmak istenen kazanımlar belirtilmiş midir?
26 66,7 8 20,5 5 12,8 2 Öğretim programında öngörülen
değer ve tutumların kazandırılmasına yönelik etkinliklerin nasıl
uygulanacağına, öğretmenin yapacağı ön hazırlıklara, zaman analizine ve konunun işleniş planına
yer verilmiş midir? 20 51,3 11 28,2 8 20,5 3 Öğretim programında yer alan değer,
tutum, beceriler ile alanla ilgili bilimsel bilgiyi kazandırmayı kolaylaştıracak yöntem ve teknikler
açıklanmış mıdır? 19 48,7 17 43,6 3 7,7 4 Öğrencilerin gelişim farklılıkları
dikkate alınarak seviye gruplarına göre hangi hususların vurgulanması gerektiği, öğrenme süreçlerine yönelik ilgi çekici, günlük hayatla ilişkili değişik örnek ve uygulamalar, diğer derslerle ve önceki konularla bağlantı kuracak çalışmalar
belirtilmiş midir? 5 12,8 19 48,7 15 38,5 5 Ders kitabında yer alan ve açıklama
gerektiren şekil, şema, çizelge vb. yardımcı unsurlar ile konuların işlenişinde kullanılabilecek öğretim materyallerini (CD Rom, yazılım, saydam vb.) ve bunların kullanım talimatlarını içermekte midir?
12 30,8 21 53,8 6 15,4
6 Öğrenci çalışma kitabındaki etkinlikleri, yönlendirme talimatlarını kapsamakta mıdır?
48 kitaplarda ünite girişlerinde kazanımlara yer verildiğini (% 70’e yakın bir oranda) belirtmektedirler.
2. “Öğretim programında öngörülen değer ve tutumların kazandırılmasına yönelik etkinliklerin nasıl uygulanacağına, öğretmenin yapacağı ön hazırlıklara, zaman analizine ve konunun işleniş planına yer verilmiş midir?” kriterine ,% 51,3 “evet”, % 28,2 “kısmen”, % 20,5 “hayır” cevapları verilmiştir.
3. Kriter “Öğretim programında yer alan değer, tutum, beceriler ile alanla ilgili bilimsel bilgiyi kazandırmayı kolaylaştıracak yöntem ve teknikler açıklanmış mıdır?” için, % 48,7 “evet”, % 43,6 “kısmen”, % 7,7 “hayır” cevapları alınmıştır. Araştırmaya katılan öğretmenlerimizin çoğunluğu değer, tutum, beceriler ile yöntem ve tekniklerin kılavuz kitaplarda yer aldığı görüşündedirler.
4. Kriter “Öğrencilerin gelişim farklılıkları dikkate alınarak seviye gruplarına göre hangi hususların vurgulanması gerektiği, öğrenme süreçlerine yönelik ilgi çekici, günlük hayatla ilişkili değişik örnek ve uygulamalar, diğer derslerle ve önceki konularla bağlantı kuracak çalışmalar belirtilmiş midir?” için, % 12,8 “evet”, % 48,7 “kısmen”, % 38,5 “hayır” şeklinde cevaplar verilmiştir. Araştırmaya katılan öğretmenlerimiz kılavuz kitaplarda seviye gruplarına göre gerekli vurgulamaların yapılmadığı, ilgi çekici, günlük hayatla ilişkili değişik örnek ve uygulamalara ve diğer derslerle bağlantı kuracak çalışmalara yer verilmediği görüşündedirler.
5. Kriter “Ders kitabında yer alan ve açıklama gerektiren şekil, şema, çizelge vb. yardımcı unsurlar ile konuların işlenişinde kullanılabilecek öğretim materyallerini (CD Rom, yazılım, saydam vb.) ve bunların kullanım talimatlarını içermekte midir?” için, % 30,8 “evet”, % 53,8 “kısmen”, % 15,4 “hayır” oranlarında cevaplar alınmıştır.
6. Kriter“Ders kitabındaki etkinlikleri, yönlendirme talimatlarını kapsamakta mıdır?” için % 51,3 “evet”, % 35,9 “kısmen”, % 12,8 “hayır” cevapları verilmiştir.
Öğretmen kılavuz kitapları “içerik” düzenlemesi ile ilgili genel bir değerlendirme yapacak olursak, % 43,6 “evet”, % 38,4 “kısmen”, % 18,0 “hayır” şeklinde sonuçlar elde edilmektedir. Bu sonuçlara gore araştırmaya katılan öğretmenlerimizin 2009-2010 öğretim yılında Muğla’da kullanılan Din Kültürü ve
Ahlak Bilgisi öğretmen kılavuz kitaplarını “ içerik” yönünden vasat düzeyde değerlendirdikleri söylenebilir.
49
4.1.Dil, anlatım ve üslup yönünden değerlendirilmesi
Dil, Anlatım ve Üslup ile ilgili kılavuz kitapları için 5 kriter belirlenmiştir. Araştırmamıza katılan DİKAB öğretmenlerinin kılavuz kitaplarının “Dil, Anlatım ve Üslup” özellikleri ile ilgili olarak görüşlerinin şu şekilde olduğu görülmektedir.
1.Kriter “Anlatım; yaşayan Türkçe kullanılarak sade, açık, anlaşılır ve etkili biçimde düzenlenmiş midir?” için, % 53,8 “evet”, % 46,2 “kısmen” cevapları verilmiştir.
2. Kriter “Cümle ve paragraflar arasında akıcılık ve mantık bütünlüğü sağlanmış mıdır?” için, % 77,0 “evet”, % 23,0 “kısmen” şeklinde veriler elde edilmiştir.
3. Kriter “Türkçe imla kurallarına uyulmuş mudur?” için % 82,0 “evet”, % 18,0 “kısmen” cevapları verilmiştir.
4. Kriter “Kişisel yorumlardan, belirsiz ve argo ifadelerden kaçınılmış mıdır?” için, % 82,0 “evet”, % 18,0 “kısmen” cevapları alınmıştır.
5. Kritere “İmlâ, noktalama kurallarında ve Türkçenin kullanımında Türk Dil Kurumunun son yayımladığı “Türkçe Sözlük” ve “İmlâ Kılavuzu” esas alınmış mıdır?” % 77,0 “evet”, 23,0 “kısmen” şeklinde veriler elde edilmiştir.
Tablo 13 :Dil, Anlatım ve Üslup yönünden değerlendirme Evet Kısmen Hayır Sıra
Kriterler
f % f % f %
1
Anlatım; yaşayan Türkçe kullanılarak sade, açık, anlaşılır ve etkili biçimde düzenlenmiş
midir? 21 53,8 18 46,2 0 0
2
Cümle ve paragraflar arasında akıcılık ve mantık bütünlüğü
sağlanmış mıdır? 30 77,0 9 23,0 0 0
3
Türkçe imla kurallarına
uyulmuş mudur? 32 82,0 7 18,0 0 0
4
Kişisel yorumlardan, belirsiz ve argo ifadelerden kaçınılmış
mıdır? 32 82,0 7 18,0 0 0 5 İmlâ, noktalama kurallarında ve Türkçenin kullanımında Türk Dil Kurumunun son
yayımladığı “Türkçe Sözlük” ve “İmlâ Kılavuzu” esas alınmış mıdır?
50 Ortaya çıkan veriler incelendiğinde % 74,36 oranında “evet”, % 25,64 oranında “kısmen” sonuçları elde edilmektedir. Bu sonuçlara göre öğretmenlerimiz kılavuz kitaplarını “dil, anlatım ve üslup” yönünden yeterli düzeyde olduğunu belirtmektedirler.
4.3. Öğrenme, öğretme ve ölçme- değerlendirme yönünden
Tablo 14: Öğrenme, Öğretme ve Ölçme- Değerlendirme yönünden değerlendirme Evet Kısmen Hayır
S
ıra Sorular f % f % f %
1 Konuya giriş ve motivasyon niteliğindeki çalışmalarda öğrenciyi yönlendirici
açıklamalar yer verilmiş midir? 18 46,2 21 53,8 0 0 2 Öğrencileri bireysel, grup halinde ve
gruplar arası araştırmaya, bilgi ve teknoloji üretmeye yöneltecek ödev, proje vb. çalışma süreç ve talimatlarını
içermekte midir? 18 46,2 21 53,8 0 0
3 Etkinliklerin günlük hayatla bağlantılı olarak hazırlanmasına ve bu etkinliklerin farklı öğrenme sitillerine sahip
öğrencilere nasıl uygulanabileceğine
ilişkin açıklamalara yer verilmiş midir? 9 23,1 27 69,2 3 7,7 4 Ünitelerde kazandırılması amaçlanan
bilgi, beceri ve tutumların ne ölçüde gerçekleştiğini anlamak için programda önerilen değerlendirme çalışmalarına ( gözlem formu, kendini değerlendirme formu, proje, performans ödevleri, kavram haritası vb.) ait yeterli sayıda
örnek ve talimat içermekte midir? 12
30,8 13 33,3 14 35,9 5 Ünite sonlarında verilen ölçme
değerlendirme çalışmaları öğretim programındaki kazanımlara uygun düzenlenip, elde edilen sonuçların değerlendirilmesine ilişkin ölçütlere yer
verilmiş midir? 16 41,0 21 53,9 2 5,1
“Öğrenme, Öğretme ve Ölçme- Değerlendirme” yönünden 5 kriter belirlenmiştir. Araştırmamıza katılan öğretmenlerin kılavuz kitapların “Öğrenme, Öğretme ve Ölçme- Değerlendirme” özellikleri ile ilgili olarak görüşlerinin şu şekilde olduğu tespit edilmiştir.
51 1.Kiter “Konuya giriş ve motivasyon niteliğindeki çalışmalarda öğrenciyi yönlendirici açıklamalara yer verilmiş midir?” için, % 46,2 “evet”, % 53,8 “kısmen” cevapları verilmiştir. Bu verilere göre öğretmenlerimizin tamamı kılavuz kitaplarda, konuya giriş ve motivasyon niteliğindeki çalışmalarda öğrenciyi yönlendirici açıklamalara kısmen veya tamamen yer verilmiştir. Şeklinde görüş belirtmişlerdir.
2. Kritere “Öğrencileri bireysel, grup halinde ve gruplar arası araştırmaya, bilgi ve teknoloji üretmeye yöneltecek ödev, proje vb. çalışma süreç ve talimatlarını içermekte midir?” % 46,2 “evet”, % 53,8 “kısmen” cevapları verilmiştir. Bu sonuca göre öğretmenler, ödev, proje vb. çalışma süreç ve talimatlarına yer verildiği, ancak bunların yeterli olmadığı görüşündedirler.
3. Kriter “Etkinliklerin günlük hayatla bağlantılı olarak hazırlanmasına ve bu etkinliklerin farklı öğrenme sitillerine sahip öğrencilere nasıl uygulanabileceğine ilişkin açıklamalara yer verilmiş midir?” için, % 23,1 “evet”, % 69,2 “kısmen”, % 7,7 “hayır” şeklinde cevaplar verilmiştir. Öğretmenlerimiz, etkinliklerin günlük hayatla bağlantılı olarak hazırlanması ve farklı öğrenme sitillerine sahip öğrencilere nasıl uygulanacağı konusunda kılavuz kitaplardaki açıklamaları yeterli görmemektedirler.
4. Kriter “Ünitelerde kazandırılması amaçlanan bilgi, beceri ve tutumların ne ölçüde gerçekleştiğini anlamak için programda önerilen değerlendirme çalışmalarına ( gözlem formu, kendini değerlendirme formu, proje, performans ödevleri, kavram haritası vb.) ait yeterli sayıda örnek ve talimat içermekte midir?” için, % 30,8 “evet”, % 33,3 “kısmen”, % 35,9 “hayır” cevapları vermişlerdir. Bu sonuçlara göre araştırmaya katılan öğretmenlerimiz değerlendirme çalışmaları ile ilgili örnek ve açıklamaların yeterli olmağını düşünmektedirler.
5. Kriter “Ünite sonlarında verilen ölçme değerlendirme çalışmaları öğretim programındaki kazanımlara uygun düzenlenip, elde edilen sonuçların değerlendirilmesine ilişkin ölçütlere yer verilmiş midir?” için, % 41,0 “evet”, % 53,9 “kısmen”, % 5,1 “hayır” cevapları alınmıştır.
Öğretmen kılavuz kitaplarının “öğrenme, öğretme ve ölçme- değerlendirme” yönünden yapılan genel değerlendirmesi ise % 37,46 “evet”, % 52,8 “kısmen”, % 9,74 “hayır” şeklindedir. Öğretmenlerimiz kılavuz kitapları “öğrenme, öğretme ve ölçme- değerlendirme” açısından kısmen yeterli görmektedirler.
52
4.4. Teknik, tasarım ve düzenleme yönünden
Tablo 14: Teknik Tasarım ve Düzenleme yönünden değerlendirme Evet Kısmen Hayır Sı
ra Kriterler
f % f % f % 1 Sayfa tasarımlarında resim, fotoğraf,
grafik, şema, plan, harita vb. görsel ögeler, görsel algının seçiciliğini
arttıracak nitelikte düzenlenmiş midir? 31 79,5 8 20,5 0 0
2 Sayfa tasarımları ile görsel ögeler, renk ve kompozisyon açısından birbirini tamamlayacak ve dengeleyecek şekilde düzenlenmiş midir?
25 64,1 12 30,8 2 5,1
3 Öğretmenin ders kitabındaki etkinliklere yönelik olarak öğretime yardımcı ve tamamlayıcı nitelikte kullanabileceği harita, kroki, fotoğraf, tablo, resim, grafik, şema gibi görsel unsurlar yeterince yer almış mıdır?
10 25,6 14 36,0 15 38,4
4 Başlıklar belirli bir sistem içinde düzenlenip, ikonografik( Sanat
yapıtlarının konularını ya da içeriklerini, yapılışlarındaki tarzla karşılaştırmalı olarak inceleme yöntemi) bir sistem oluşturulmuş mudur?
28 71,8 10 25,6 1 2,6
5 Görsel ögeler ait olduğu metinle aynı sayfada kullanılmış mıdır?
33 84,6 6 15,4 0 0 6 Ders kitabından öğretmen kılavuz
kitabına alınan sayfa görüntüleri; renk, baskı kalitesi v.b. özellikler yönünden aynı mıdır? 18 46,2 18 46,2 3 7,6 7 Her türlü yazılı, görsel ve benzeri materyalden yapılan alıntılar, telif hakları gözetilerek mi yapılmıştır? 36 92,3 3 7,7 0 0 8 Bayrağa, “Türk Bayrağı Kanunu” ve , “Türk Bayrağı Tüzüğü” ne uygun olarak yer verilmiş midir? 39 100 0 0 0 0 9 Ön kapakta bulunması gereken bilgiler var mı? (Ön kapakta; kitabın adı, kullanılacağı okul türü, sınıfı, yayın evinin adı, varsa amblemi ve dersin özelliğini yansıtan kapak düzeni yer almalıdır) 39 100 0 0 0 0
53 10 İç kapak ön yüzünde yer alması gereken bilgiler tamam mı? (İç kapağın ön yüzünde; kitabın adı, kullanılacağı okul türü, sınıfı, yazar/yazarların adları ve soyadları, varsa akademik unvanları, yayın evinin adı ve adresi, varsa amblemi yer almalıdır) 37 94.9 2 5,1 0 0 11 İç kapak arka yüzünde bulunması gereken bilgiler tamam mı? (İç kapağın arka yüzünde; yazar/yazarların dışındaki kitabı hazırlayanların adları ve soyadları yer alır) 39 100 0 0 0 0
12 İkinci yaprakta ve devamında; ön söz, içindekiler ve organize şeması yer almakta mıdır?
38 97,4 1 2,6 0 0
13 Bölüm veya ünite sonlarında dipnotlara
yer verilmiş midir? 30 76,9 6 15,4 3 7,7 14 Kitabın son bölümünde sözlük ve
kaynakça var mı? 32 82,0 4 10,3 3 7,7 15 Kullanılan yazı puntosu uygun mudur? ( Öğretmen kılavuz kitaplarında 10 puntodan daha küçük yazı kullanılmamalıdır) 30 76,9 8 20,5 1 2,6 “
Kılavuz kitaplarının teknik tasarım ve düzenleme ile ilgili görüşlerin yer aldığı bulgular incelendiğinde, çalışmaya katılan öğretmenlerin kılavuz kitaplarının “teknik, tasarım ve düzenleme” özellikleri ile ilgili olarak görüşlerinin şu şekilde olduğu görülmektedir:
1. Kriter için, “Sayfa tasarımlarında resim, fotoğraf, grafik, şema, plan, harita vb. görsel ögeler, görsel algının seçiciliğini arttıracak nitelikte düzenlenmiş midir?” % 79,5 “evet”, % 20,5 “kısmen” cevabı alınmıştır. Bu kritere “hayır” cevabı veren öğretmenimiz olmamıştır.
2. Kriter için, “Sayfa tasarımları ile görsel ögeler, renk ve kompozisyon açısından birbirini tamamlayacak ve dengeleyecek şekilde düzenlenmiş midir?” % 64,1“evet”, % 30,8 “kısmen”, % 5,1 “ hayır” cevabı verilmiştir.
3. Kriter, “Öğretmenin ders kitabındaki etkinliklere yönelik olarak öğretime yardımcı ve tamamlayıcı nitelikte kullanabileceği harita, kroki, fotoğraf, tablo, resim, grafik, şema gibi görsel unsurlar yeterince yer almış mıdır? “evet” % 25,6, “kısmen” % 36,0, % 38,4 “hayır” cevabı verilmiştir.
54 4. Kriter için, “Başlıklar belirli bir sistem içinde düzenlenip, ikonografik ( Sanat yapıtlarının konularını ya da içeriklerini, yapılışlarındaki tarzla karşılaştırmalı olarak inceleme yöntemi) bir sistem oluşturulmuş mudur?” Bu kritere öğretmenlerimiz tarafından % 71,8 oranında “evet”, % 25,6 oranında “kısmen”, % 2,6 “hayır” cevabı verilmiştir.
5.Kriter için, “Görsel ögeler ait olduğu metinle aynı sayfada kullanılmış mıdır?” % 84,6 “evet”, % 15,4 “kısmen”, cevapları verilmiştir.
6. Kriter “Ders kitabından öğretmen kılavuz kitabına alınan sayfa görüntüleri; renk, baskı kalitesi v.b. özellikler yönünden aynı mıdır?” için, % 46,2 “evet”, % 46,2 “kısmen”, % 7,6 “hayır” yanıtı verilmiştir.
7. Kriter “Her türlü yazılı, görsel ve benzeri materyalden yapılan alıntılar, telif hakları gözetilerek mi yapılmıştır?” için, % 92,3 “evet”, % 7,7 “kısmen” cevapları alınmıştır.
8. “Bayrağa, “Türk Bayrağı Kanunu” ve , “Türk Bayrağı Tüzüğü” ne uygun olarak yer verilmiş midir? “ kriteri için öğretmenlerimiz, % 100 “evet” cevabı verilmiştir.
9. Kriter için, “Ön kapakta bulunması gereken bilgiler var mı? (Ön kapakta; kitabın adı, kullanılacağı okul türü, sınıfı, yayın evinin adı, varsa amblemi ve dersin özelliğini yansıtan kapak düzeni yer almalıdır)” % 100 “evet” cevabı verilmiştir.
10. “İç kapak ön yüzünde yer alması gereken bilgiler tamam mı? (İç kapağın ön yüzünde; kitabın adı, kullanılacağı okul türü, sınıfı, yazar/yazarların adları ve soyadları, varsa akademik unvanları, yayın evinin adı ve adresi, varsa amblemi yer almalıdır)” kriteri için, % 94,9 “evet”, % 5,1 “kısmen” cevapları alınmıştır.
11. Kriter için, “İç kapak arka yüzünde bulunması gereken bilgiler tamam mı? (İç kapağın arka yüzünde; yazar/yazarların dışındaki kitabı hazırlayanların adları ve soyadları yer alır)?” Sorusuna araştırmamıza katılan tüm öğretmenlerimiz %100 “evet” cevabı vermişlerdir. Bu kriter için hiç “kısmen” ve “hayır” cevabı veren olmamıştır.
12. Kritere, “İkinci yaprakta ve devamında; ön söz, içindekiler ve organize şeması yer almakta mıdır?” Sorusuna % 97,4 “evet”, % 2,6 “kısmen” cevapları verilmiştir.
13. “Bölüm veya ünite sonlarında dipnotlara yer verilmiş midir?” Kriteri için, % 76,9 “evet”, % 15,4 “kısmen”, % 7,7 “hayır” cevapları verilmiştir.
55 14. Kriter için, “Kitabın son bölümünde sözlük ve kaynakça var mı?” Sorusuna, % 82,0 “evet”, % 10,3 “kısmen”, % 7,7 “hayır” cevabı verilmiştir. Bu soruya “evet” veya “kısmen” cevabı veren öğretmenlerimiz kitabın sonunda sözlüğün var olduğunu ancak ihtiyacı karşılayacak nitelikte olmadığını belirtmişlerdir.
15. Kriter “Kullanılan yazı puntosu ( Öğretmen kılavuz kitaplarında 10 puntodan daha küçük yazı kullanılmamalıdır)uygun mudur ” için, % 76,9 “evet”, % 20,5 “kısmen” ve % 2,6 “hayır” cevabı alınmıştır.
Kılavuz kitaplarının “teknik tasarım ve düzenleme” ile ilgili genel bir değerlendirilmesi yapıldığında, % 79,48 “evet”, % 15,74 “kısmen” ve % 4,78 “hayır” sonucuna ulaşılmaktadır. Bu sonuca göre araştırmaya katılan öğretmenlerimiz kılavuz kitapların “teknik tasarım ve düzenleme” yönünden % 80 oranında yeterli olduğunu belirtmişlerdir.
56
SONUÇLAR
Araştırmaya katılan öğretmenlerimiz Millî Eğitim Bakanlığınca yayınlanmış olan Yönerge’deki (05/04/2007) kriterlere göre, Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi ders ve öğretmen kılavuz kitaplarını değerlendirmişlerdir. Yapılan değerlendirmeler neticesinde aşağıdaki sonuçlara ulaşılmıştır.
1- Öğretmenlerin DİKAB ders kitaplarının ‘içeriğine’ ilişkin görüşlerine dikkat edildiğinde; 13,9 ve 10. maddeler için çoğunluğun “kısmen” seçeneği