I
Jean-L uc Godard, kendisini d estek ley en lerin bu konudaki bütün çabalarına k arşın, sin em a-d ışı ve h a tta çoğu zam an sin em a-içi çevrelerce pek cid d iy e alın m ayan sin em acıların başında gelir. H a l
buki ünlü İn g iliz sin em a y a z a n R ichard R oud’un d ey im iy le «20. y ü zy ılın b elk i de en önem li s a n a t
ç ı s ı n ı n yap ıtı, ken d isin in v e daha b a şk a kon u lardaki düşünceleri çok yakm dan in celen m eye de
ğer bir «Godard 01ayı»nı m eyd an a g e tir m e k te dirler. A şa ğ ıd a k i sö y leşi yön etm en in R om a D e n ey sel Sin em a M erkezi’ni ziy a re ti sırasın d a a rk a daşım ız E n gin A y ça tarafın d an g erçek leştirilm iş
tir. İk i sayıd a y a y ım la y a ca ğ ım ız sö y leşin in ilk kısm ı, ü n iversite konusunda oldu. D en eysel S in e
m a O kulunda geçen yıl cereyan eden o laylar y ü zünden (bkz. Y eni S in em a 1 3 /A r a lık 1967) sö y le şinin bu k ısm ı «Ü niversite», «Ö ğrenciler», « İşçi
ler» konularında ele alıyor. İk in ci k ısım ise d oğ
rudan d oğru ya sin em a y la ilg ili. D iü ıy a sinem a b a sınında İlk k ez olarak, Godard’m bu konularla ilg ili sözlerin i y a y ım la y a n Y eni Sinem a, bunları okurlarına su n m ak la k ıv a n ç duym aktadır. Gönül, bir sinem acının politik ad an söz edişi gibi, bir po
litik acın ın da sinem adan, bunun görevinden, iş le vinden söz etm esin i diliyor. Sinem acı, insan ola
rak İster istem ez p o litik a y la ilg ilen iy o r am a bazı y ön etm en e sk isi sin em acılarım ızın ed eb iyat dergilerindeki ilgilen m eleri gib i değil - v e bu İlgi sin em acı-in san ’ı p o litik bir tu tu m ed inm eye g ö tü rüyor. N am uslu, içten lik le h a rek et eden hiçbir s i
n em acı bu durum da seyircilerin e uyu tu cu öyküler an latam az, içinde bulunduğu düzenden azıcık m em nun d eğilse bile. Jean-L uc Godard’m sözleri iş te bu durum un bilincini yan sıtıyor.
Y en i Sinem a.
Y eni Sinem a: A v r u p a ’d a ç e şitli ü lk e le rd e m e y d a n a g e le n ö ğ re n c i h a r e k e tle r i h a k k ın d a n e d ü ş ü n d ü ğ ü n ü z ü ö ğ re n m e k is te riz .
Godard: E v e t, ilk d ik k a t i çek en n o k ta şu, g e ri k a lm ış ü lk e le rd e ilk ey lem e g e ç e n le r hep ö ğ re n cile r o lu y o r. E k o n o m ik a n la m d a g e ri k a lm ış lık söz k o n u su d a im a , G ü n ey A m e r ik a ’d a o ld u ğ u g ib i ö ğ re n c ile r en uç n o k ta l a r d a d e ğ iş ik lik is te m e k te
ler. A v ru p a ’d a d a k ü ltü r e l a ç ıd a n g e r i k a lm ış ö ğ re n c ile r k ıp ırd a n ıy o rla r . M a d rid ’de, V a rş o v a ’da ol
d u ğ u g ib i b ri ç e ş it S ta lin c i k ü lt ü r e (S ta lin is m e C u ltu re l) k a r ş ı çık ılıy o r.
Y eni S in e m a : B u g e ri k a lm ış lık , İn g ilte re , İta ly a , A lm a n y a g ib i ü lk e le r için de söz k o n u s u o la b ilir m i?
G o d a rd : A y n ı tü r d e n g e ri k a lm ış lık söz k o n u s u d e ğil ta b iî... B ir k ıs m ı ö zellik le g e n ç le re k a r ş ı olan ve g e lişm e y i e n g e lle y e n b ir ta k ım ş e y le r v a r ...
Y an i b ir b a k ım a b u g ü n , p o litik h a y a t t a d a g ö rü l
d ü ğ ü g ib i f a k i r ü lk e le r v a r, z e n g in ü lk e le r o ld u ğ u g ib i... B ir ta k ın ı ü lk e le r, b ir ta k ım h ü k ü m e tle r v a r; g enç s ın ıfla ra k a r ş ı y aşlı, e sk i s ın ıfla r v a r - E s k i te r im in i sö z c ü ğ ü n en o la ğ a n a n la m ın d a k u lla n ıy o ru m . D ü n y a, A v ru p a h e r şe y e ra ğ m e n üç y aşlı a d a m ta r a f ı n d a n y a r a tıld ı: C h u rch ill, S ta lin , R o o se v e lt - 20 yıl önce d o ğ m u ş olup b u g ü n y a ş a y a n la r k e n d ile rin i a p ta l ih tiy a r la r ın y a r a t t ı ğ ı b ir d ü n y a d a b u lu y o rla r.
Y eni S in e m a : B ir ta k ım iliş k ile rin , b ir ta k ım d ü ze n le rin d e ğ iş tirile b ile c e ğ in e in a n ıy o r m u s u n u z ? G o d a rd : E v e t, ta b ii, b ira z , ç ü n k ü h e r şe y d e ğ iş m e k te .
Y eni S in e m a : B ir ta k ım şe y le rin d e ğ iş m e le ri için o n la rı z o rla m a lı m ı, y o k s a k e n d i k e n d ile rin e de
ğ iş m e le rin i m i b e k le m e li?
G o d ard : H e r ik isi de g e re k li, a n c a k , b u n u n z a m a nın ı k e s tir m e k g ü ç. N e z a m a n ş id d e t k u lla n m a k g e re k tiğ in i, b u n u n n e z a m a n so n u ç v e rm e y e c e ğ in i b ilm e k önem li.
Y eni S in e m a : F r a n s a 'd a k i d u ru m , F r a n s ız ö ğ re n c ile rin in d u ru m u n e d ir ?
G o d a rd : F r a n s a ’d a b elk i d a h a zor. Ç ü n k ü ö ğ re n c i
lerin d u ru m u çok iyi. A s lın d a d u ru m çok d a h a d u rg u n , u y k u lu ... Ç ü n k ü h ü k ü m e t o ld u k ç a is ti k ra r lı, o ld u k ça.
Y eni S in e m a : P e k i ö ğ re n c ile r m e m n u n la r m ı ? G o d a rd : Ö ğ re n c ile rin u z u n z a m a n ik l-ü ç g ru b u n d ış ın d a p o litik a y la p e k f a z la ilg ile ri y o k tu . Ş im di bu ilgi y a v a y a v a ş b a ş lıy o r... b ira z p o litik a y la u ğ ra ş ıy o rla r, b ir ta k ım ş e y le r is te m e y e b a ş lıy o rla r ki, bu d a p o litik le ş m e n in b ir b a ş la n g ıc ı d e m e k tir. B a ş la n g ıc ı ç ü n k ü F r a n s a ’d a b irç o k lise le rd e o k u la g a
-Ö Ğ R E N C İ H A R E K E T L E R İ: L A C H IN O IS E / Ç İN L İ K IZ / M. S E M E N IA K O , J . B E R T O , A. W IA Z E M S K Y
z e te g e tirm e h a k k ı yok, b irç o k k o le jle rd e k a b u l edilen te k g a z e te s p o r g a z e te si.. G a y e t b a s it, A v r u p a ’d a k i h ü k ü m e tle r, d ü n y a n ın k e n d i d ü z e n le ri içinde d ev am e tm e s i için ç o c u k la rın a b ir ta k ı m ş e y le r ö ğ re tiy o rla r, s o n r a ç o c u k la r b ü y ü k le r in in d ü n y a s ın a b a k ıy o r la r ve a y n ı d ü n y a y ı s ü r d ü rm e y i is te m iy o rla r..
Y eni S in e m a : F r a n s ız ö ğ re n c ile ri, ö rn e ğ in , ü n iv e r
site site le rin d e , d a h a ö z g ü r o lab ilm ek için b in a la rın y ö n e tim in i ele g e ç ir iy o r la r, f a k a t bu ö z g ü r o lm ak , d a h a iyi ç a lışa b ilm e k , o k u y a b ilm e k için b ir ta k ım k o ş u lla rın g e rç e k le ş tirilm e s i a n la m ın d a d eğ il de, k ız la r la o lan iliş k ile rd e d a h a ö z g ü r ol
m a k a n la m ın d a o lu y o r.
G o d a rd : B u bile b ir şe y d ir.. G erçi s o n r a d a n g e le c e k tir.. B ir e rk e ğ in , o d a s ın a b ir k ız ı a lab ilm esi, b ir k ızın ç o cu k y a p m a y a d a y a p m a m a h a k k ı ilk g e le n h a k la r d a n b irid ir.. Ç ocuk y a p m a ve s o n ra onu is te n e n biçim de y e tiş tir m e h a k k ı çok ö n e m li
d ir. H e rşe y e ra ğ m e n d ü n y a n ın y a ra d ılışı, k a d ın ı se v e re k b a şla d ı.. O k u m a ğ a b a ş la m a d a n önce b e r a b e r y a tt ıl a r , o k u m a ğ a s o n ra b a ş la d ıla r.
Y eni S in e m a : İn g ilte re 'd e , B a tı A lm a n y a ’da, İ t a l y a 'd a , J a p o n y a ’d a ...
G o ra rd : Sonuç hep a y n ı h a k .. O tu rd u k la rı evde söz sa h ib i olabilm e, o n u n la u ğ r a ş m a h a k k ı, o k a d a r.
Ü n iv e rs ite 'd e y a şıy o r, ü n iv e r s ite 'd e ç a lışıy o rla r..
D o la y ısıy la o n u n la m e ş g u l olabilm e, h a k k ın d a b ir- ş e y le r sö y ley eb ilm e h a k k ı is tiy o rla r .. O nu d ü ş ü n d ü k le ri b içim d e ö rg ü tle m e k .. H e p si bu k a d a r.. D u ru m h em en h e m e n b ü tü n ü lk e le rd e ay n ı..
Y'eni S in e m a : F r a n s a ’d a g e n e l o la r a k p o litik a y la u ğ ra ş m a ğ a b a ş la m a d a n önce özel y a ş a n tıla r ın ı d ü zen le m ey e ç a lış ıy o rla r. H a lb u k i, ö rn e ğ in İ t a ly a 'd a d u ru m a y n ı değil.
G o d a rd : S o n ra d a n o d a g elecek , b u n la r ın ik isi de b irb irin e b ağ lı. K im i ü lk e le rd e , ö rn e ğ in F r a n s a 'd a böyle b aşlıy o r, b a ş k a yerd e., öyle ta b iî, ç ü n k ü İ t a l y a F r a n s a 'd a n bu k o n u d a çok d a h a g erid e y d i.
İ ta ly a n Ü n iv e rs ite le rin d e k i e ğ itim y ö n te m i F r a n s a
Ü n iv e rs ite le rin d e n , İn g ilte r e Ü n iv e rs ite le rin d e n d a h a g e ri.
Y'eııi S in e m a : Ü n iv e rs ite le ri iş g a l e d e re k , p olise k a rş ı, o rd u y a k a r ş ı s ilâ h la n a r a k k a r ş ı k o y m a k için ö rg ü tle n ile b ilir m i, y an i, p o lis g e ld iğ in d e o n a a y n ı k o ş u lla r a ltın d a k a r ş ı k o y m a k ...
G o d a rd : T ab ii, e ğ e r d u ru m g e rç e k te n ciddi ise, t a bii..
Y eni S in e m a : Ç ü n k ü p o lis h e r g e lişin d e ö ğ re n c ile ri ü n iv e r s ite b in a s ın d a n d ış a rı a tıy o r, ö y le y s e , hep iç e rid e k a la b ilm e k için ü n iv e r s ite b in a s ın ı k a le h a lin e g e tir m e k g e re k .
G o d a rd : E v e t, h e r ik isin i de y a p m a lı, d u ru m a b a ğ lı: polis çok k a la b a lık m ı g e liy o r, a z s a y ıd a m ı g eliy o r, d e rs le ri izlem ey e en g el o lu y o r m u, polis d e rs le ri d in le m e y e g e liy o rs a ç ık a r m a k g e re k , iç e rid e k a lm a k is tiy o rs a , g e n e d ış a rı ç ık a r m a k g e re k tir . G eçen g ü n b ir f o to ğ r a f g ö rd ü m , b ir polis ve b ir ü n iv e rs ite li b ir b irle rin e v u r m a ğ a ç a lış ıy o r
lard ı.. H e r ik isi de h em e n h em en a y n ı y a ş la rd a , f a k a t b iri niçin v u rd u ğ u n u biliy o r, ö b ü rü b ilm i
y o r T e k f a r k bu.
Y eni S in e m a : H ü k ü m e t, ö ğ re n c ile rin ü z e rin e p o lisi g ö n d e re re k o n la rın ş id d e t e ğ ilim le rin i b o ş a lt
m a y a , n ö tr a liz e e tm e y e ç a lışm ıy o r m u ?
G o d a rd : H a y ır, ç ü n k ü bu onu p e k ilg ile n d irm iy o r..
Y'eni S in e m a : Y ani, polis, d iz g e ’n in d ış ın d a b ir şey d u ru m u n a g e tiriliy o r, h e d e f ş a ş ırtılıy o r, d e ğ iş ti
riliy o r, b a ş k a b ir d ey işle ö ğ re n c ile rle p o lis a r a sın d a b ir ç a tış m a y a ra tılıy o r, h a lb u k i g e rç e k ç a tış m a ö ğ re n c ile rle belli b ir dizge, b elli b ir h ü k ü m e t a ra s ın d a .
G o d a rd : B ilm iy o ru m .
Y'eııi S in e m a : B u d u ru m d a p olisle m ü c a d e le e t m e k a n la m sız , g e r ç e k te ...
G o d a rd : G ene de e tm e k g e re k , ç ü n k ü bu, d u ru m a g ö re, a z y a d a çok, k u v v e t g ö s te r is i d e m e k tir.
Ç ok k e z p o lise k a r ş ı k o y m a , iyi ö rg ü tle n ilip ö r- g ü tle n ilm e d iğ in i, b u n u n d e re c e s in i o r t a y a k o y a r.
P o lisle k o la y c a m ü c a d e le edilip ed ilm ey eceğ i
or-ta y a k o n u lu r. B u k o n u d a s ilâ h ö n em li d eğ ild ir.