Ülkemizde KVA politikaları oluşturma girişimleri AB’ye katılma çalışmalarıyla birlikte gündeme gelmiştir. İlk olarak, KVA çalışmaları 2003 yılında Başbakanlık tarafından yayınlanan 2003/48 sayılı Genelge ile yürütülmeye başlanan e-Dönüşüm Türkiye
17
Projesi Kısa Dönem Eylem Planı kapsamında başlatılmıştır. Bayındırlık ve İskân Bakanlığı Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü (TKGM) bu kapsamda “Türkiye Ulusal Coğrafi Bilgi Sistemi Oluşturulabilmesi İçin Bir Ön Çalışma Yapılması” konulu 47 numaralı eylem planını gerçekleştirmiştir. 2004 yılı Kısa Dönem Eylem Planı 47. Eylem’de ülkemizdeki mevcut durum ortaya konmuş, 2005 Eylem Planı 36. Eylem’de ise Türkiye Ulusal Coğrafi Bilgi Sistemi oluşturmaya yönelik strateji dokümanı hazırlanmıştır [41]. Buna göre, “Türkiye Ulusal Coğrafi Bilgi Sistemi (TUCBS) oluşturmaya yönelik altyapı hazırlık çalışmaları TKGM tarafından yürütülerek “Türkiye Ulusal Coğrafi Bilgi Sistemi Politika ve Strateji Dokümanı” hazırlanmıştır.
E-Avrupa girişiminin kabul edilmesi, Kısa Dönem Eylem Planı ve 2005 Eylem Planı’nda KVA’ya yönelik olarak gerçekleştirilen hazırlık süreci, 2006-2010 stratejisinde de daha somut adımlara dönüştürülmüştür. Bu stratejinin 75 no’lu Eylem Planı’nda, ulusal düzeyde teknolojik gelişmelere uygun olarak CBS Altyapısı Kurulumu kararlaştırılmış, kamu kurum ve kuruluşlarının mevcut konumsal verilerini ortak kullanılacak bir portal üzerinden kullanıcılara sunulması amaçlanmıştır.
75 no’lu Eylem Planına göre CBS altyapısının kurulması ile ortaya çıkacak beklentiler Çizelge 2. 2’de özetlenmiştir [42].
Çizelge 2. 2 CBS altyapısının kurulması ile ortaya çıkacak yararlar
TKGM tarafından 2009 yılında başlatılan çalışmalarla, “Coğrafi Bilgi Sistemi Altyapısı Kurulumu Fizibilite Etüdü” hazırlanmıştır. Aynı yıl, Ulusal Coğrafi Bilgi Sistemi oluşturulması ile ilgili ilk yasal düzenleme yapılmıştır. 75 nolu Eylem Planı için
Birlikte çalışabilirliği sağlamak için gerekli standartların belirlenmesi ile, e-devlet uygulamalarının sayısı ve niteliği
arttırılarak daha hızlı ve kaliteli hizmet sunulacaktır. Birlikte çalışabilirliği sağlamak için gerekli standartların belirlenmesi ile, e-devlet uygulamalarının sayısı ve niteliği
arttırılarak daha hızlı ve kaliteli hizmet sunulacaktır.
Veri paylaşımının sağlanması ile veri üretiminde tekrarların önüne geçilerek, zaman, eleman ve hız açısından kazanç sağlanacaktır. Veri paylaşımının sağlanması ile veri üretiminde tekrarların önüne geçilerek, zaman, eleman ve hız açısından kazanç sağlanacaktır.
Konumsal verilerin güvenilirliği ve güncelliğinin sağlanması ile kurumların karar alma süreçleri olumlu yönde desteklenecek ve
hizmet kalitesi arttırılabilecektir.
Konumsal verilerin güvenilirliği ve güncelliğinin sağlanması ile kurumların karar alma süreçleri olumlu yönde desteklenecek ve
hizmet kalitesi arttırılabilecektir.
Hızlı ve kolay veri erişiminin sağlanması yatırımla ilgili faaliyetleri iyileşecektir.
Hızlı ve kolay veri erişiminin sağlanması yatırımla ilgili faaliyetleri iyileşecektir.
18
sorumlu kuruluş ilk olarak Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü olarak gösterilmekle birlikte sonradan çıkartılan 644 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile bu görev Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Coğrafi Bilgi Sistemleri Genel Müdürlüğüne devredilmiş ve CBS çalışmaları ivme kazanmıştır. TUCBS Projesi kapsamında kurumlararası veri paylaşımını düzenleyecek taslak mevzuat hazırlanmıştır. INSPIRE direktifi ekindeki 10 veri teması ve kent bilgi sistemleri için standartlar oluşturulmuştur. INSPIRE yönergesi ile birlikte Avrupa ülkelerinde UKVA’larla ilgili yasal mevzuatlar incelenerek, TUCBS çerçeve mevzuatı hazırlanmıştır.
2011-2013 dönemini kapsayan “Orta Vadeli Program”da, “e-Devlet Uygulamalarının Yaygınlaştırılması ve Etkinleştirilmesi” hedefi kapsamında, 2011 yılı Yatırım Programında ulusal düzeyde coğrafi bilginin sunumunu ve paylaşımını sağlamak üzere bir portal kurulması; veri içerik ve değişim standartlarının belirlenmesi kararı alınmıştır. 2012 yılında yayınlanan CBS faaliyet raporunda ülkemiz adına belirlenen hedefler aşağıda verilmiştir [46]:
2017 yılı sonuna kadar ulusal coğrafi bilgi sistemi kurulacak, coğrafi bilgilere elektronik ağ ortamında erişim, ortak bir altyapı üzerinden sağlanacaktır.
Coğrafi verilere ilişkin içerik ve değişim standartları belirlenecek; veri setlerinin ulusal coğrafi bilgi sistemine uyumlaştırılması 2017 yılı sonuna kadar sağlanacaktır.
Plan dönemi süresince Bakanlık bilişim altyapısı yeniden yapılandırılacaktır.
INSPIRE Metaveri ve ISO 19115 Core Metaveri Standartları incelenerek, Türkiye’de gereksinim duyulan metaveri bileşenleri belirlenmiş, 9 ana başlıkta tanımlanmıştır. Bunlar [43]:
Veri kimliği Sınıflandırma Anahtar kelime Coğrafi konum
Veri standardı ve referans bilgileri Zamansal referans
Coğrafi veri kalitesi ve geçerlilik Veri kullanım hakkı / dağıtımı
19
CBS Genel Müdürlüğü’nün metaveri kullanımı ile ilgili olarak 2012 yılında sunduğu raporda metaveri kullanımı ile ilgili olarak şu konular üzerinde durulmuştur:
Veri kullanıcısı, yazılım ve donanımdan bağımsız olarak, ihtiyacı olan veriye elektronik iletişim ağları üzerinden erişebilmeli ve kullanabilmelidir.
Metaveriler, kamu kullanımına açık olmalıdır.
Konumsal veriler, çok parçalı veritabanı mimarisinden sorumlu kurum / kuruluş servislerinde depolanmalı ve güncelliği sağlanmalıdır.
Metaveriler, TUCBS portalında kullanıma sunulmalıdır.
Konumsal veriler güncelleştikçe, bu verilere ilişkin metaveriler de güncellenmeli ve söz konusu metaveri merkezine kısa sürede ulaştırılmalıdır.
Kullanıcılar metaveri merkezine internet üzerinden erişebilmeli ve sorgulayabilmelidir.
2012 CBS Faaliyet Raporu’nda, ülke gereksinimleri ve INSPIRE eklerinde yayınlanan veri temaları da göz önünde bulundurularak tematik veri temalarının standartlarının belirlenmesi, bu temalara ait veri tanımlama dökümanları, uygulama şemaları, detay katalogları ve Geographic Markup Language (GML) dökümanları hazırlanması planlanmıştır. Ayrıca, Ulusal Coğrafi Bilgi Sistemi Altyapısı kurulumu ve işletimi esnasında gereksinim duyulacak ikincil mevzuatın hazırlanması da önümüzdeki süreçte yapılacaklar listesinde yerini almıştır [37].