göstermiş olduğu başarılar sonucuna verilmiş olabilir160
. Kendisi Küçük Asya ile ilgilenirken III. Antiokhos’u doğuya göndermiştir161
.
Batıda bulunan iki düşmandan biri olan Pergamon Krallığı, Hieraks’ın ölümüyle ortaya çıkan boşluktan faydalanarak krallığının sınırlarını genişletmiştir. III. Seleukos tahta çıkar çıkmaz Küçük Asya’nın batısında kaybedilen toprakları geri alma ve otorite boşluğunu ortadan kaldırma çabasına girmiştir162. III. Seleukos, komutanları Andromakhos ve Akhaios’u
Attalos I Soter’e karşı göndermiş, Andromakhos, III. Ptolemaios’un birliklerine esir düşmüştür163. İki kez Attalos’a karşı yenik duruma düşen III. Seleukos MÖ. 223’te Akhaios’u
yanına alarak Torosları aşıp Phrygia’ya ilerlemiştir164
. Ancak yolda Galat asıllı subayları Apaturios ve Nikanor tarafından öldürülmüştür165
. Akhaios kralın akrabası olarak iki katili yakalatıp astırmıştır. Ordudaki karışıklıkları gidermek üzere kısa süreliğine ordunun komutasını üstlenmiştir166
.
160 Konu hakkında bk. CIG 4458; ayrıca bk. Bell 2007, 57. 161
Poly. II. 71. 4; Porphyr. Adver. Khr. 46; Euseb. Chron. I. 40. 12. 162 Poly. IV. 48. 7
163 Andromakhos’un esir düşmesi için bk. Poly. IV. 51. 1. Seleukos generallerinin Attaloslara karşı yenilgisi için bk. OGIS 277; Austin 1981, 197; Grainger 2010, 181.
164
Poly. IV. 48. 6-7. Ayrıca bk. Meadows 2009, 70.
165 Poly. IV. 48. 7-8; V. 40. 5-6; V. 41. 2; App. Syr. 66; Iust. XXVIII; XXIX. 1. 3; Euseb. chron. 253b-263a; Porphyr. Adver. Khr. 44. Konuya ilişkin olarak ayrıca bk. BabylChron_Brit. Mus. 35603. R2-3; Poly. II. 71. 4; IV. 2. 7; 48. 6-8; XXIX. 8. 5-6; Pomp. Trog. Prolog. 27; Hieron. Chron. 139. 2 [1794]; Sulpit. II. 19 a; Malal.
Chron. 205; Euseb. Exc. Barb. 46A; Daha detaylı bilgi için bk. Magie 1950, 739 dn. 25; Mitchell 1993, 42 dn. 2;
Arslan 2000, 84 dn. 305; 2010, 261 dn. 1014. 166 Poly. IV. 48. 9.
İKİNCİ BÖLÜM
2 III. ANTIOKHOS’UN (MEGAS) (MÖ. 223-187) BAŞA GEÇİŞİ ve HELLENİSTİK
KRALLIKLARLA OLAN İLİŞKİLERİ
2.1 Tahta Çıkış ve İç Mücadeleler
II. Seleukos’un oğlu, Seleukos III Keraunos Soter, babasının ölümü üzerine Seleukos krallığı’nın batısını yönetirken III. Antiokhos’u doğudaki satraplıkları yönetmesi için oradaki eyaletlerde görevlendirmiştir167
. Fakat III. Seleukos’un Küçük Asya seferinde suikast sonucu öldürülmesi, krallığın yirmili yaşlardaki III. Antiokhos’a geçmesini gerektirmiştir168
. III. Seleukos Küçük Asya’ya ilerlediğinde batı yönetimini Karia’lı Hermeias’a (?-220) bırakmıştır. Kral doğudan batıya gelene kadar krallık Hermeias kontrolünde olmuştur. III. Antiokhos batıya ulaştığında Hermeias kral yardımcısı olmuştur.
Antiokhos III Megas, Hermeias’ın da tavsiyesi ile Küçük Asya’daki birliklerini yönetmesi ve Toros’un batısını iyileştirmek için Küçük Asya’ya II. Seleukos’un komutanlığını yapan Akhaios’u169; Suriye’nin doğusunda yer alan Media’ya Molon’u,
Persis’e ise Molon’un kardeşi Aleksandros’u görevlendirmiştir170
.
2.1.1 Media ve Persis Ayaklanmaları (MÖ. 222/1- 217)
Gerekli atamalardan sonra MÖ. 222/1’de Molon kardeşler Seleukos Krallığını yönetmek için III. Antiokhos’un yaşının genç olduğunu düşünüp onu küçümseyerek krallık yönetimini kendi ellerine almak için Media ve Persis’te isyan hazırlıklarına girişmişlerdir171
. Bu girişimler süresince güçsüz kalmaktan korktukları için yanlarına Akhaios’u da çekmeye çalışmışlardır172
. III. Seleukos’un katillerini yakalatıp cezalandıran ve atandığı yerleri de iyi bir şekilde yöneterek Küçük Asya’daki kontrolü sağlayan Akhaios güçlü bir orduya sahip olmakla birlikte yerel halkın da desteğini almıştır. Eğer Seleukos tahtında gözü olsaydı III.
167 Euseb. Chron. I. 253; Kutsal Kitap, Eski Antlaşma, Dan. XI. 10.
168 Krallığa geçmesi ile ilgili olarak bk. BabylChron_Brit. Mus. 35603. R2-3; Poly. II. 71. 4; V. 40. 6; XXIX. 8. 5; App. Syr. 66; Iust. XXIX. 1. 3; Porphyr. Adver. Khr. 44; Euseb. Chron. 253, 263; Euseb. Exc. Barb. 46A; Hieron. Chron. 139. 2 [1794]; Sulpit. II. 19; Malal. Chron. 205.
169 Polybios’a göre ( IV. 51. 4, VIII. 20. 11) Akhaios, III. Antiokhos’un kuzenidir. Antiokhos ile akrabalığı hakkında bk. Meloni 1949, 536-7; Schmitt 1964, 30-1. Beloch’a (1927, 205-6) ve Billows’a göre (1995, 96-9) Akhaios, III. Antiokhos’un kuzeni değil amcasıdır. Meloni ve Schmitt akrabalığın kuzen olduğu yönünde açıklama yaparken Beloch ve Billows’un görüşlerine tamamen zıt görüş bildirmektedir. Komutanlığı hakkında bk. Polyain. Strat. IV. 17; Poly. IV. 48. 9-10. Austin 1981, 146; Schmitt 1964, 109-11, Ma 1999, 55. Küçük Asya’ya atanması ile ilgili bk. Poly. IV. 2. 6; 48. 3; VIII. 20. 11.
170 Poly. IV. 48. 9-10; V. 40. 7; Malal. Chron. 245. Media ve Persis, bugünkü İran topraklarında kurulmuş olan önemli merkezlerdir.
171 Poly. V. 41. 1-42. 9. 172 Poly. V. 41. 1.
Seleukos öldürüldüğünde emrindeki askerler taç giymesini istediğinde elde ederdi173, ancak o sırada bu durumu reddederek III. Antiokhos’a karşı sadakatini koruyup ona verilen göreve ihanet etmemiştir174
.
Molon ve Aleksandros tüm askeri ve siyasi yetersizliklere rağmen III. Antiokhos’a başkaldırmışlardır. Molon kardeşler, isyan hareketini başlatarak Seleukos hakimiyetini tanımadıklarını bildirmeleri üzerine III. Antiokhos ve yardımcısı Hermeias durumun ciddiyetini anlayarak harekete geçmişlerdir. Molon’un isyanı hakkında görüş bildirmek üzere konsey toplanmıştır175
. Kral herkese görüşlerinin ne olduğunu rica ederek isyanla nasıl başa çıkılması gerektiğini sormuştur176
. Krallıkta önemli konumda olanları kıskanan Hermeias, vahşi bir eğilime sahipken suçlulara karşı zalim ve acımasız davranıp önemsiz suçları abartarak kişilerin cezalandırılmalarına neden olmuştur. Yine kıskandığı insanlardan biri olan Epigenes’in de bir açığını kollayarak ona saldırmak için bir bahane aramıştır177
. Konseyde ilk olarak Epigenes söz alıp ertelemeksizin durumu kontrol altına alarak kralın bizzat doğu eyaletlerine gitmesi ve durumla bire bir karşı karşıya gelip çözmesi gerektiğini savunmuştur178
. Bu şekilde Kralın orda bizzat ordusuyla olması ya Molon ve taraftarlarının isyana karışmaya cesaretini kıracağını ya da buna rağmen bu girişimlerini devam ettirseler bile halkın ordu tarafından ele geçirilip krala teslim edileceğini söylemiştir179. Epigenes buna dair görüşleri beyan ederken Hermeias sözünü keserek Epigenes’in krala karşı gizli bir planı olduğunu ve ona ihanet edeceğini, bu tavsiye ile kötü niyetini açıkça belli edip kralı ve yanındakileri bizzat savunmasız bırakmayı düşündüğünü ileri sürmüştür180
. Hermeias bu iftira ile toplantıdaki herkesin içine kuşku tohumları serperek gerçek nefretten ziyade kötü ruh halinin zamansız gösterilmesi Epigenes’in göze batmasına neden olmuş ve Hermeias da amacına ulaşarak artık onunla uğraşmamıştır181
.
173 Akhaios’un tacı kabul etmemesi ve sadakati için hakkında bk. Poly. IV. 48. 1-3; 5-12; ayrıca bk. Heinen 1984, 434 vd. 174 Poly. IV. 48. 9-10. 175 Poly. V. 41. 6; Austin 1981, 147. 176 Poly. V. 41. 6-7; Austin 1981, 147.
177 Poly. V. 41. 3-6; Austin 1981, 147; Strootman 2011, 73 dn. 29. 178 Poly. V. 41. 7; Austin 1981, 147.
179
Poly. V. 41. 8; Austin 1981, 147; Bevan 1902a, 302. 180 Poly. V. 42. 1-3; Austin 1981, 147.
181 Poly. V. 42. 3. Davis – Kraay 1973, 194.
Görsel 2.1 IV. Ptolemaios, MÖ.221-204