İstihdamda Eğitimin Önemi

Dünyada 1980’li yıllarda başlayan ve 1990’lı yıllarda hız kazanan bir küreselleşme süreci yaşanmaktadır. Ekonomiler birbirlerine bağımlı hale gelmiş, rekabet artmış ve her alanda bir kalite dönemi ortaya çıkmıştır. Bu bağlamda küreselleşmenin olumlu sonuçları yanında olumsuz sonuçları da ortaya çıkmaktadır. Hızlı teknolojik

33

değişiklikler eğitim ve istihdam ortamlarını etkilemektedir. Demokratikleşmenin yaygınlaşması ve insan haklarına saygının artması beklentileri önem kazanmıştır. Ortak evrensel değerler ortaya çıkmakta, üretim çeşitlenmektedir. Bilgi ekonomisi ve bilgi çağı dönemine hızla gelinmektedir.

Eğitim sektörü tüm bu hızlı değişikliklere uyum sağlamasında mikro ve makro ölçekte yeni görevler üstlenmektedir. Eğitim giderek artan şekilde gelişmiş ülkelerinde üzerinde önemle durdukları ve daha fazla kaynak ayırdıkları bir yatırım olmuştur. Eğitim, nasıl ki bir toplumda büyük bir kısmın üretken olan insan kaynaklarının üretim sürecinde devreye alınmasına ilişkin yapılan faaliyetler bütünlüğü olarak tanımlanabilirse, istihdam konusu da ekonominin en önemli konularından birisi olmaya devam etmiştir. Eğitim istihdam arasındaki ilişkiler 1950’li yıllardan sonra giderek önem kazanmış ve bu konuda yapılan araştırmaların sayısında artış gözlenmiştir (Akbıyık, 1995).

Eğitim, insan kaynaklarını yetiştirme sürecidir. Bireyin fiziksel veya içsel etkinlikler sonucu güç oluşturabilmesi ya da davranış değişikliği gösterebilmesi için planlı örgün ve yaygın eğitim alması gerekir. Bu bağlamda eğitim, istihdam öncesi ve üretim kalitesi için gerekli olan “olmazsa olmaz” ön koşuludur. Bu çerçevede insan kaynağı eğitim faktörüne bağımlı bir değişken olarak ortaya çıkmaktadır. Zira günümüzde ülkelerin gelişmişlik düzeyleri artık, insani gelişme endeksleriyle de ölçülmektedir. Eğitilmiş nitelikli insan gücü sayısı, gençlere sağlanan mesleki eğitim ve diğer olanaklar, bilime yapılan katkı gibi değişkenler bu endeksler arasında yer almaktadır.

2.3.1. Eğitim ve İstihdam İlişkisi

Bir ekonomideki en önemli sorunlardan birisi kuşkusuz, cari ücret düzeyinde çalışmak isteyen herkese iş olanağının sağlanamamasıdır. Bütün ülkelerde uygulanan ekonomik politikaların temel hedeflerinden biri tam istihdamın sağlanmasıdır. Tam istihdam, ülkede cari ücret düzeyinde çalışmak isteyen herkesin yeteneklerini değerlendirecekleri bir iş bulmaları ve çalışma sürecinde yer almalarına denilmektedir. Çeşitli nedenlerle tam istihdamın sağlanamaması, işsizlik dediğimiz hem sosyal hem de ekonomik boyutu olan sorunu ortaya çıkarmaktadır.

Uluslararası alanda güçlü ve saygın ülke olmanın en önemli ölçüsü, sağlıklı ve istikrarlı bir gelişme gösteren bir ekonomidir. Bunun sağlanmasında, ülke kaynaklarıyla birlikte

34

beşeri sermayenin üretim sürecine etkin katılımı büyük önem taşımaktadır. Bu ise birbiriyle uyumlu istihdam ve mesleki eğitim politikalarının izlenmesini, ekonominin işgücü ihtiyaçlarına paralel yeterli sayı ve kalitede işgücünün yetiştirilmesini gerekli kılmaktadır.

Bugün ülkemizde istihdam edilenlerin çoğu, eğitim gördüğü meslek dalında çalışmamaktadır. Aslında ülkenin temel sorunlarından belki de en önemlisi, eğitim ile istihdam arasında gerekli bağlantının sağlıklı olarak kurulmamış olmasıdır.

Ülkelerin kalkınması, eğitimin yetiştirdiği nitelikli insan gücü ile sağlanacaktır. Küreselleşme sürecine paralel olarak teknolojinin ve üretimin organizasyonunun sürekli olarak ve giderek artan bir hızla değişmesi, eğitimin ve bu kapsamda mesleki eğitim anlayışının da değişmesini zorunlu kılmaktadır.

2.3.2. Eğitim Politikası ve Öneriler

İçinde bulunduğumuz AB süreci kapsamında Türk eğitim sektörünün gelişimi ve kalkınması yönünde önemli adımların atılması gerekmektedir. Ülkelerin ekonomik gelişiminde büyük rol alan beşeri sermaye kaynağı olan insanın yetiştirilmesi ve işgücü eğitiminin arttırılması gerekmektedir.

AB Üye devletlerin ortak faaliyetleri yoluyla AB kendisine işbirliği hedefleri belirlemiştir. Bu alanlar; eğitim kalitesinin sürekli olarak iyileştirilmesi, gençler, öğrenciler, öğretmenler ve her seviyedeki okullar arasında işbirliğinin ve değişimin artırılması, ulusal eğitim sisteminde Avrupa boyutunun geliştirilerek diplomaların ve eğitim sürelerinin karşılıklı tanınması, uzaktan eğitimin geliştirilmesi, mesleki eğitim ve yaşam boyu eğitimin teşvik edilmesi ve kalitesinin artırılmasıdır. Amaç ortak bir şeffaf bir eğitim sistemi ile ortak bir eğitim politikası oluşturmak olmuştur (TEPAV-AB Çalışma Grubu,2006).

Eğitim sistemimizin gözden geçirilerek, ekonomik hayatımızın ihtiyaçlarına daha dönük insan yetiştirilmesi, birikmiş işsizler içindeki vasıfsızlara kısa sürede beceri kazandırarak bir yandan bu kütle eritilirken bir yandan da vasıflı işgücü açığı nedeniyle tam yararlanılamayan üretim kapasitesinin kullanıma sokulması gerekmektedir.

35

Kişilerin kendi işlerini kurarak, hem tüm yaratıcılıklarını seferber etmeleri ve hem de bir başkasının işine göre daha verimli çalışabilmeleri için gerekli ortamın sağlanması, özellikle kalkınmada öncelikli yörelerdeki işsizliğin giderilebilmesi için yerel potansiyellerin değerlendirilip istihdama dönüşebileceği bir girişimcilik seferberliği öngörülmektedir. Bu amaçla bir yandan müteşebbislik eğitimi sağlanırken, bir yandan da bölgesel kalkınma birimlerinin kurulmasına ağırlık verilmesi, hızla gelişen teknoloji ve bunun şekillendirdiği yeni rekabet dünyasında layık olduğumuz yeri alabilmemiz için bilim ve teknolojiye ağırlık verilmesi gerekmektedir. Kısa dönemde vasıfsız işgücünü emebilecek emek yoğun projelere yer verilmekle birlikte, bunların uzun vadede insan gücü dokumuzu olumsuz etkileyeceği gerçeği gözardı edilmeksizin, ileri teknolojilerin uzun vadede daha çok ve güvenli bir istihdam yaratacağı bilinciyle bilim ve teknolojinin kullanılması gerekmektedir.

Ülke olarak eğitim politikalarımızın genç nüfusun ihtiyaçlarına göre yapılandırılması ve AB ülkelerinde uygulanmakta olan genel eğitim, mesleki eğitim ve yaşam boyu eğitim uygulamaları hayata geçirilmelidir.