İstihdam Oluşturacak İşgücü Politikalarının Yetersizliği

Genç işsizliğin nedenlerini iktisadi yaklaşımlara göre açıklayan Caroleo ve Pastore (2007), ülkelerin işgücü politikalarının genç işsizliğini etkilediğini belirtmektedir. Bu bağlamda politika yapıcıların, gençlere iş deneyimleri kazandıracak ve işgücü piyasalarının daha esnek çalışma koşullarına ulaşacak politikalar uygulaması gerektiği ifade edilmektedir. Ayrıca işverenlerin gençleri işe alma ve işten çıkarma maliyetlerinin düşürülmesi ve gençlerin tecrübe eksikliğinin azaltılmasının bir çözümü olarak piyasadaki geçici işlerin artırılması gösterilmektedir. Sonuç olarak geçici iş sözleşmeleri, işverenlerin işe alım ve işten çıkartma maliyetlerini düşürdüğü gibi genç işgücünün deneyim kazanmasına yol açmaktadır (Caroleo ve Pastore, 2007: 39- 40).

1997 yılında Amsterdam’da düzenlenen bir toplantıda COE (Avrupa Konseyi), uluslararası nitelik kazanan istihdam sorununa dair aşağıdaki gibi hedefler belirlemiştir (Ataman, 1999: 35):

i) İstihdam politikaları makroekonomik politikalar kapsamında oluşturulmalıdır,

i) Özellikle genç işsizliği sorununun çözümü için yapısal önlemler alınmalıdır,

ii) Ücret düzeylerinin belirlenmesi için yapılan iş sözleşmeleri işi teşvik edecek niteliklere sahip olmalıdır.

Şekil 2: İşsizlikle Mücadelede Uygulanan Politikalar

Kaynak: Tarafımızca derlenmiştir.

Ülkelerin işsizliği azaltmak için kullandıkları iki temel politika bulunmaktadır. Bunlar: aktif istihdam politikaları ve pasif istihdam politikalarıdır. Şekil 2’deki istihdam politikalarına göre işsizliği azaltmak için uygulanan aktif istihdam politikaları doğrudan istihdam oluşturmaya yönelik iken pasif istihdam politikaları işsizliğin yol açtığı mevcut durumun devlet tarafından güvence altına alınmasına yönelik yardımları oluşturmaktadır. 20. yüzyılın başlarından itibaren uygulanmaya başlanan pasif istihdam politikaları; işsizlik yardımı, kıdem tazminatı ve işsizlik sigortası kapsamındadır. Pasif istihdam politikaları, işsizlik sonucu oluşan gelir kaybını önlemeye yönelik uygulanan bir politika olmuştur. İşsizlik sorunun

Aktif İstihdam Politikaları (Sürdürelebilir Kalkınma Hedefi)

•Ücret ve istihdam sübvansiyonu •Kendi işini kuranlara yardım programı •Doğrudan kamu istihdamı

•Kamunu eşleştirme ve danışmanlık hizmetleri

•Mesleki eğitim programı

Pasif İstihdam Politikaları (Gelir Kaybını Giderici

Politikalar)

•İşsizlik sigortası •İşsizlik yardımı

49

çözümünde yetersiz kalan pasif istihdam politikaları sonucu uygulanan aktif istihdam politikaları, genel ekonominin sürdürülebilir ve sosyal ekonomik kalkınmanın sağlanması amacı ile oluşturulmuştur. İşsizliği azaltma ve işsizliğe karşı önlem alma durumlarında aktif istihdam politikalarının en iyi koruma politikası olduğu genel kabul olarak görmektedir (Bayraktar ve İncekara, 2013: 27- 28).

Avrupa Konseyi ve üye ülkeler tarafından 2005 yılında yayınlanan rapora göre; genç işsizliği kapsamında birtakım stratejiler geliştirerek, genç işsizliği ile mücadele yöntemleri belirlenmiştir. Bunlar (European Commission, 2005: 37):

i) Beşeri sermayeyi artıracak mekanizmaların oluşturulması, ii) İşgücü piyasalarının ihtiyaçlarının belirlenmesi,

iii) Gençlerin istihdamının artmasında gerekli olan mesleki eğitimlerin verilmesi,

iv) Çalışma koşullarının iyileştirilmesine yönelik kaliteyi artırarak ücret düzeylerinin koruması,

v) Çalışanların ve işverenlerin çalışma yaşamlarındaki uyumluluğun artırılmasıdır.

Özellikle Avrupa Birliği ülkelerinde ve ABD’de uygulanmakta olan aktif istihdam politikaları OECD tarafından; emek piyasasını teşvik etmeye ve çalışanların iş deneyimindeki niteliklerini geliştirmeye yönelik alınan etkin önlemler olarak tanımlanmaktadır. Aynı zamanda bir sosyal politika aracı olarak görülen aktif istihdam politikaları; kariyer planlaması eğitimlerinin verildiği, iş arama stratejilerinin artırıldığı, çalışanların gelecekteki nitelikli iş yaşamlarını desteklemek için meslek sınıflandırmasının yapıldığı ve istihdamı koruyarak işsizliği azaltmayı hedefleyen bir program olmuştur. Bu noktada aktif istihdam politikaları, işsizlere sadece finansal anlamda destek olmak yerine onların çalışma hayatına geri dönüşlerini kolaylaştırması yönünden pasif istihdam politikalarından daha etkin rol oynamaktadır (Sanal, 2013: 2).

Özellikle Avrupa Birliği ülkeleri ve OECD ülkeleri işsizlikle mücadele konusunda aktif işgücü politikalarını sürdürmektedir. İşverenlerin gençleri işe alma maliyetlerinin yüksek olması sebebi ile genç nüfusun istihdamsız kalma durumunu

azaltmak için uygulanan aktif işgücü politikaları, gençlerin iş deneyimini ikame edebilecek unsurlar oluşturmaktadır. Bu durumda gençlere yönelik aktif istihdam politikaları dört başlıkta ele alınmaktadır. Bunlar (Taş ve Bilen, 2014: 63):

i) Doğrudan istihdam oluşturacak programlar, ii) Sübvanse edilmiş istihdam,

iii) Genel ve mesleki eğitim,

iv) Gençlere yönelik girişimciliği teşvik edecek programlardır.

AB istihdam ve işsizlikle mücadele politikasındaki ana faktör; pasif istihdam politikalarının yanı sıra, istihdamı arttıran ve ekonomik büyümeyi sağlayacak aktif politikalara öncelik verilmesi konusudur. Gelişmekte olan ülkelerde, işsizlik artışının kontrol edilemeyen boyutlarda olması aktif istihdam politikalarının uygulanmasını engellemektedir. Bu politikanın uygulanıp istidamın artırılması yerine uygulanan politikalar daha çok işsizliğin meydana getirdiği sorunların hafifletilmesi yönünde olmaktadır (Sürücü, 2014: 38).

Çoğu Avrupa ülkesi ve ABD’de uygulanan işgücü politikaları karşılaştırıldığında, istihdam oluşturacak işgücü politikalarının genç işsizliği üzerinde, önemli etkilerinin olduğu görülmektedir. Esnek işgücü piyasası politikalarının uygulandığı ülkeler arasında yer alan ABD’de genç işsizlik oranları, Avrupa ülkelerine göre daha düşük gerçekleşmektedir. ABD’deki genç işsizlik oranlarının diğer ülkelere oranla daha düşük seyretmesinin gerekçesi olarak; ücret esnekliği, katı iş güvencesi düzenlemelerinin olmaması ve sosyal koruma imkanlarının işsizleri koruyacak nitelikte olması gösterilmektedir (Murat ve Şahin, 2011: 25).

Eğitim programları ve kendi işini kurmada girişimcilik programları gibi aktif istihdam politikaları istihdam oluşturmaya yönelik araçlar olup, doğrudan istihdamı artırıcı bir etkiye sahip olabilmektedir. Pasif istihdam politikaları ise işsiz kalmış kişilerin işsiz kaldıkları süre boyunca ekonomik durumlarını korumak adına güvence oluşturmaktadır. Bu bağlamda istihdam oluşturacak işgücü politika araçları ekonomik temelli gözükse de toplumsal yapının bütünlüğünün korunması açısından büyük öneme sahip olmaktadır.

51