dönüşüme konu alanda altyapı ve otopark sorunu bulunmakla birlikte donatı olarak ifade edilen alanlardan tamamen yoksundur. Kentsel dönüşüm projesiyle depreme karşı dayanıklı binaların inşa edilmesinin yanında altyapı ihtiyacının giderilmesi, sosyal donatı alanlarıyla yeni bir yaşam merkezi oluşturulması hedeflenmektedir.
Dönüştürülecek alandaki bu yapıların, mülkiyet sahipleri tarafından tek tek yenilenmeleri ile depreme karşı önlem alınması yoluna gidilebilir. Fakat, bu şekildeki bir yenileme, binaların sadece fiziki olarak güçlendirilmesinden başka bir anlam ifade etmeyecektir. Çünkü, sağlıklı olmayan çevre şartlarında bir iyileşme olmayacak, çağdaş ihtiyaçlara cevap veremeyen mevcut durum devam edecektir. Yani çevre şartları mevcut halini muhafaza edecek, başta otopark gibi altyapı sorunları devam edecektir.
Kentsel dönüşüm ve gelişim uygulamasıyla binalar depreme karşı fiziksel olarak güçlenmiş olmakla birlikte, yeni sosyal donatı alanları inşa edilecek ve altyapı sorunları çözülerek çağdaş yaşam alanları oluşturulacaktır. Belirtmeye çalıştığımız bu konulardan da anlaşılacağı üzere, dönüşüm alanındaki mevcut sorunların giderilmesi için yeniden yapılanmaya ve bir dönüşüme ihtiyaç vardır. Zira, Belediye Kanunu’nun 73.maddesi açısından kentsel dönüşümün uygulanabilmesi için aranan şartlardan en az birinin bulunması yeterli iken burada başta deprem riski olmak üzere birden çok sebep bulunmaktadır. Bütün bu problemlerin giderilmesi amacıyla, kentsel dönüşüm ve gelişim alanı kararı alınması gerekmektedir.
3.2.2. İsmetpaşa Mahallesi’nde Kentsel Dönüşümün Amacı
Riskli binalarda yaşayan nüfusa yönelik Bayrampaşa ilçesinde yeni yerleşim alanları önerilerek yoğun yapılaşma ve donatı alanlarının eksikliğini gidermek ve mevcut sorunların çözümü için kentsel arsanın yeniden üretimi konusunda yenilikçi birtakım araç ve yöntemlerin geliştirilmesi gerekmektedir. Bu düşünceleri gerçekleştirmek amacıyla, yeterli yeşil alan, konut-ticaret alanı, dini tesis ve diğer bazı donatı alanları oluşturmak için söz konusu alanın örnek yerleşim alanı olarak yapılanması hedeflenmektedir. Aynı zamanda, doğal risklerin yüksek olduğu bu alanlar, tehlikeye
maruz kalan bireylerin ve ekonomik kaynakların da yoğun olduğu öncelikli dönüşüm alanlarıdır. 290
Dönüşüm sürecinde, niteliksiz çevre ve yaşam alanlarının sağlıklı bir şekilde yeniden inşa edilmesi, dönüşüm ve gelişim potansiyellerinin iyi değerlendirilmesi gerekir. Fiziki dönüşümle birlikte, yerel halkın ekonomik gücünün arttırılması için, ekonomik faaliyetlerin çeşitlendirilmesi ve yönetilmesi gerekir. Halkın eğitim düzeyinin iyileştirilmesi, insani gelişmişlik düzeyinin arttırılması ve yeni iş imkanlarının oluşturulması ile yaşam kalitesinin yükseltilmesi de sağlanmalıdır. Bütün bunların gerçekleştirilmesi için yeni bir yönetim ve proje geliştirme anlayışının ortaya konulması ihtiyacı, deprem odaklı kentsel dönüşüm rezerv konut uygulaması projesinin de öncelikli hedefleri arasındadır. Kısa vadede acil önlem gerektiren sorunların çözümü ile birlikte dönüşüme yönelik engellerin ortadan kaldırılması amacıyla, İsmetpaşa Mahallesi ve tüm ilçe genelinde stratejik eylem planı yapılmalıdır. 291
Yukarıda belirtilen veriler ışığında, bölgenin dönüştürülmesi gereken bir bölge olduğu, aynı zamanda tabii afet riski içerdiği ve bölge halkının bu riskin zararlı sonuçlarından korunabilmesi için alanda köhnemiş yapı stokunun fiziksel olarak değiştirilmesi gerektiği açıktır. Ancak, bunun yanında sosyal sorun ve ihtiyaçların giderilmesi fiziksel bir yenilemeden daha fazlasını içermek zorundadır.
İsmetpaşa Mahallesi’ndeki dönüşüm uygulamasıyla, bölgenin depreme karşı daha güvenli ve sağlıklı yapılarla donatılması, yaşanabilir ve kentle bütünleşmiş bir alan haline getirilmesi, altyapı ve ulaşım imkanlarının geliştirilmesi, sosyal refahla birlikte kent içi yaşam kalitesinin arttırılması ile yeni bir yaşam merkezi oluşturulması hedeflenmektedir. Burada belirttiğimiz bu hedefler daha çok genel ve soyuttur. Bu hedeflere ulaşılıp ulaşılamadığı daha çok proje uygulamasının neticesinde anlaşılacaktır.
Kentsel dönüşüm ile bireylerin yeteneklerini, kapasitelerini ve beklentilerini daha üst düzeylere çıkarmak, sosyal ve ekonomik imkanlarla ileri refah seviyesine kavuşmalarını sağlayacak şekilde güçlendirmek hedeflenmektedir. Yerel iş olanaklarının arttırılması ve
İBB Kentsel Dönüşüm Müdürlüğü, Bayrampaşa İlçesi, Sağmalcılar Mevkii, Kentsel Dönüşüm
290
Amaçlı 1/5000 Ölçekli Nazım İmar Planı ve 1/1000 Ölçekli Uygulama İmar Planı Raporu, s.1.
a.g.r.
291
daha yüksek gelir oluşturmak için istihdam performansının yükseltilmesi amaçlanmaktadır. Kentsel dönüşüm uygulaması bütün boyutları ile ele alınmadığı 292 takdirde, başarıya ulaşması mümkün görünmemektedir.
Büyükşehir Belediyesi, dönüşüm uygulaması kapsamında yerli halkın ekonomik gücünün arttırılması için ekonomik faaliyetleri ve iş imkanlarını çeşitlendirmesi gerekmektedir. Halkın eğitim düzeyinin iyileştirilmesi ve insani gelişmişlik düzeyinin arttırılması ve yeni iş alanlarının oluşturulması ile yaşam kalitesinin yükseltilmesi hedeflenmektedir. Dönüşüm uygulaması çerçevesinde, fiziki olarak bireylerin 293 yaşadıkları alanların standardı yükselecektir. Buna paralel olarak, bireylerin sosyal yaşantılarının ve ekonomik imkanlarının düzeyinin de yükseltilmesi gerekmektedir.
Aksi takdirde, yüksek yaşam standartları içerisinde sosyal ve ekonomik yönden gelişmemiş toplulukların oluşmasına sebep olunacaktır. Yaşam standardının yüksek olacağı yeni mekanlarda, ekonomik imkanlara sahip olmayan, sosyal ve kültürel yönden gelişmemiş bireylerin yaşamaları mümkün görünmemektedir. Kentsel dönüşümü gerçekleştirilecek alanın yerli bireylerinin önemli bir kısmı, zamanla kendisini uzun zamandan beri yaşadıkları alana yabancı hissedecek ve bu bölge ile aidiyet bağı kalmayacaktır. Söz konusu bireyler, kendilerini daha rahat hissedecekleri mekanlara taşınmayı düşüneceklerdir.
Dolayısıyla İBB, kentsel dönüşüm uygulamasını, fiziki mekanları geliştirmek ile eş zamanlı olarak bireylerin sosyal ve ekonomik imkanlarının geliştirilmesi noktasındaki çalışmaları da başlatmalıdır. Çünkü, İBB’nin amaçları arasında dönüşümün hem mekansal boyutu hem de ekonomik ve sosyal boyutu olmalıdır. Aksi halde, dönüşüm uygulaması mekanların fiziki boyutu ile sınırlı kalır. Zira, dönüşüm uygulamaları ekonomik, sosyal, kültürel gibi çok yönlü amaçların gerçekleştirilmesiyle, ancak başarılı olabilir. Bu hedeflerin gerçekleşmesine dönük uygulamalar birlikte ele alınarak kentsel dönüşüm uygulaması başarılı bir şekilde sonuçlandırılmalıdır.
Ivan Turok, “Kentsel Dönüşüm: Neler Yapılabilir ve Nelerden Kaçınılmalı?”, Uluslararası Kentsel
292
Dönüşüm Uygulamaları Sempozyumu Küçükçekmece Belediyesi Atölye Çalışması, Çev.Şebnem Gökçen Dündar/ Tamar Koçyan, İstanbul, 27-30.11.2004, s.25.
İBB Kentsel Dönüşüm Müdürlüğü, Bayrampaşa İlçesi, Sağmalcılar Mevkii, Kentsel Dönüşüm
293
Amaçlı 1/5000 Ölçekli Nazım İmar Planı ve 1/1000 Ölçekli Uygulama İmar Planı Raporu, s.1.
3.3. İsmetpaşa Mahallesi Kentsel Dönüşüm Projesinde Kullanılacak Yöntem ile