Arap toplumu, İslam dininin içinde doğup yayıldığı bir çevre olması ve kadın konusunda ilk İslami yorum ve uygulamaları şekillendirmesi bakımından önemlidir.
Kadınların o dönemde erkek merkezli cahiliye toplumu içinde ikinci derecede bir yeri vardı. Bunda göçebe bir hayat sürmenin de rolü vardır. Zorlu çöl şartlarında sık sık yer değiştirmek durumunda olan ve diğer kabilelerle mücadele ederek ganimet elde etme mecburiyetinde bulunan göçebe kabilelerin yaşantısında savaşan sınıftan olmayan ve daha çok tüketici olarak görülen kadın ikinci derecede bir role sahip olmuştur. Bu konum itibarıyla kadın hayatı önemsiz hale gelmiştir. Kız çocuklarının ailenin ve kabilenin imkanlarını tüketmesinin önüne geçmek için nadiren de olsa kendi ailesi tarafından öldürülmesi de bunun bir kanıtıdır (Aydın, 2001: 86).
Diğer taraftan Arap insanı kız çocuğunun dogmasını uğursuzluk saydığı için, bazı kabileler kız çocuğunun doğumundan utanç duymakta ve onu diri diri toprağa gömmekteydi. Bu yanlış düşünceye göre Allah, bir aileye kız çocuğu nasip etmişse, o Allah’ın bir gazabı olarak algılanırdı. Hatta hamile bir kadının doğumuna yakın zamanlarda gözlerinin önüne bir çukur kazılır, eğer doğan çocuk kız ise bu çukur o çocuğun mezarı olurdu (Ağaoğlu, 1959: 26).
Ayrıca, kadının namusu ve sağlığı da düşünülmezdi. Bir kadın on kişiden az olmamak üzere birçok erkekle evlenebilirdi. Kadın doğan çocuğu bunlardan sevdiğine verirdi. Erkek de bunu kabul ederdi. Bunun dışında erkek soylu bir nesil elde etmek için
kadın eşinin başka kadınlarla birlikteliğine izin verirdi. Cahiliye çağında erkeklerin kadınlarını karşılıklı olarak değiştirme adetleri de vardı. Cahiliye çağında büyük oğul babasının ölümü halinde üvey anası ile evlenebilirdi. İslam dini cahiliye dönemindeki Arap toplumunda kadına geniş ölçüde özgürlük kazandırmıştır (Çubukçu, 1973: 37). Ve yine İslam dini, İslam öncesi Arap toplumundaki kadının sosyal, ekonomik ve hukukî konumunda önemli değişiklikler yapmıştır (Aktaş, 1991: 252).
İslami düşünceye göre; İslam dini, kadına en büyük değeri vermiş ve onun namuslu, temiz, haysiyetli ve şerefli bir tarzda yaşamasını sağlamıştır. İslam nazarında kadın, şefkat, merhamet, hürmet duyulması ve nezaket gösterilmesi gereken asil ve nezih bir varlıktır. Peygamberin, kadınların narin, nazik ve kibar olduklarına işaretle, onların hiç kırılmaması ve incitilmemesi gerektiğini tavsiye ettiği söylenmektedir.
İslam dininin kadına verdiği değer ve önemi Hz Muhammed şu sözleriyle ifade etmiştir: “Kadınlara hayır ve iyilik tavsiye edin (onlarla güzel ve nazik ilişkiler kurarak geçinin). Zira kadın eğri (nazik) bir (kaburga) kemiğinden yaratılmıştır… Onu doğrultmaya kalkarsanız kırarsınız. Kendi haline bırakacak olursanız eğri kalır.” (Buhari)
“Mümin hiçbir erkek, mümine hiçbir kadına kızıp kin beslemesin. Zira erkek kendi eşinin huyunu beğenmezse, başka bir huyunu beğenip hoşnutluk gösterebilir.” Bunlarla da kalmamış Veda Hutbesinde 124 bin Müslüman’ın şahsında bütün insanlığa kadın haklarına temasla şu sözleri telaffuz etmiştir. “Ey insanlar kadınlarınız üzerinde hakkınız, kadınlarında sizin üzeriniz de hakları vardır”. “Müminlerin iman yönünden kâmili ve ahlakı en güzel olanı, onların da en seçkin ve hayırlıları; Kadınlara karşı en iyi, nazik ve kibar davranan kimselerdir” ifadesiyle konunun önemini vurgulamıştır (Dikmen, 2012:
12).
Kur’an-ı Kerim’de, 176 ayeti bulunan Nisa (Kadınlar) Suresi’nin yer alması İslam’ın kadın konusuna ciddiyetle eğildiğinin bir delili olarak kabul edilmektedir. İslam’
da kadın haklarını savunan kesim, bu iddialarını desteklemek için Kur’anı-ı Kerim’e ve hadislere başvurmaktadırlar.
Ayette net bir şekilde görülmektedir ki kadın ve erkek her bakımdan eşittir. İşte bu bakış açısı İslamiyet’in kadın ve erkeğe bakış açısıdır. İslam’ın, bir insan olarak erkeğe
tanınan temel insan haklarını kadına da tanımıştır. Buna göre; hayat hakkı, mülkiyet ve tasarruf hakkı, kanun önünde eşitlik ve adaletle muamele görme hakkı, mesken dokunulmazlığı, şeref ve onurun korunması, inanç ve düşünce hürriyeti, evlenme ve aile kurma hakkı, özel hayatının gizliliği ve dokunulmazlığı, geçim teminatı, siyasi haklar gibi temel haklar bakımından kadınla erkek arasında hiçbir fark bulunmamaktadır (Gürhan, 2010: 72).
İslam’ın ilk yıllarında, Hz. Peygamberin eğitim-öğretim için kadınlara ayrıca zaman ayırdığı, durumu müsait olan kadınların, Cuma ve bayram namazı da dahil olmak üzere bütün namazlara katıldıkları, Müslüman kadınların Hz. Peygamber’in evine giderek onunla sohbet ettikleri, kadınların Hz. Peygamber’le çok rahat konuştukları ve çokça soru sordukları, kamu hizmetlerinde görev aldıkları, savaşlarda tıbbi hizmetler, lojistik destek ve çarpışmaya katılma gibi aktif görevlerde bulundukları rivayet edilmektedir. Görüldüğü gibi, İslam kadını hayatın dışında bırakmamış, aksine hayatın merkezine koymuştur. Yine Veda Hutbesinde, Hz. Peygamberin üzerinde en çok vurgu yaptığı hususlardan birisi de, insanın can ve mal emniyetinden sonra kadın hakları olmuştur. Batı dünyası ile İslam dünyasının toplumsal gerçekleri birbirinden çok ayrı yapıda olmasına rağmen kadın hakları konusunda hemfikirdirler. Kadının Batı’da ihtilaller, toplumsal çalkantılar içinde kazanılmış haklarına karşın, İslam dininde, ilahi iradeye teslimiyet ortamı ve barış ortamı içinde kadına verilen haklar vardır (Gürhan, 2010: 72).
İslam dini, yalnız hukuksal, ekonomik, siyasal ve toplumsal alanı değil özel yaşamı da düzenler. Ancak söz konusu düzenlemeler kadın bedeninin ve sosyal hareketliliğin kontrol edilmesini de kapsar (Üşür, 1989). Faslı feminist yazar Fatima Mernissi, İslam’da kadının örtünmesini, kadına toplumsal düzeyde atfedilen güç ve tehlikeden hareketle açıklar. Buna göre, Batı kültüründe cinsel eşitsizlik, kadının biyolojik anlamda daha aşağı bir konumda olmasından kaynaklanır. Ancak İslam, kadını doğuştan aşağı konumda görmez, aksine İslam, kadının güçlü ve tehlikeli olduğu varsayımı üzerine kurulmuştur.
Kadın bedeninin örtülmesi anlayışı kadın bedeninin fiziksel varlığının her parçasına kadar duyarlı-güçlü bir varlık olarak algılanması ile ilgilidir (İlyasoğlu, 1994: 61-67). Böylece bireysel düzeyde doğası gereği zayıf olduğu için korunması gerektiği kabul edilen kadın, toplumsal düzeyde, sahip olduğu cinsel çekicilik nedeniyle güçlü ve tehlikeli olarak
görülür. Bu nedenle de kadına yönelik özel düzenlemeler yapılması ve kontrol edilmesi gerektiği vurgulanmıştır (Altıntaş, 2012: 70).
Sonuç olarak İslam dininde kadının yeri çok geniş olmakta birlikte süre gelen zaman içinde geleneklerin de etkisiyle İslam içinde kadının konumu değişmiştir. Günümüz İslamcı kadın yazarlar İslam’ın kadına verdiği değeri tekrardan geri almak amacıyla söylevlerde bulunmaktadırlar. İslamcı kadınlar İslam dini içerisinde erkek egemen yorumlara karşı çıkmakta, İslam içinde kadının konumunu yeniden tartışmaya açmaktadır.