İsim Fiil Grubu

İsim fiil grubu, bir isim fiil ile bu isim fiile bağlı kelime ve kelimelerin oluşturduğu kelime grubudur. İsim fiil grubunda ana unsur isim fiildir ve sonda bulunur, diğer unsurlar bu isim fiile bağlıdır.

sevgiliden korkmak (İPOD)

hiçbir şey olmamış gibi davranma (İPOD)

İsim fiil grubunda fiilimsi unsuru “-ış/-iş/-uş/-üş,-ma/-me,-mak/-mek” isim fiil eklerinden birini alır.

yüzyıllık uykudan uyanış karanlıkta beni seçme (OP)

hava terazileriyle hesap yapmak (EŞ)

İsim fiil grubunda isim fiilin yeri değişebilir.230

Günler kısaldı, Kanlıca’nın ihtiyarları

Bir bir hatırlamakta geçen sonbaharaları… 231 (geçen sonbaharları bir bir hatırlamak)

İsim fiil gruplarında isim fiil unsuru yüklem görevinde olur, diğer unsurlarda özne, nesne, yer ve zarf tamlayıcısı olarak yükleme bağlanır.232

onu / biraz sonra çekeceği acıya / hazırlamak 233

(belirtili nesne / yer tamlayıcısı / yüklem) boş yere / bir memuru / buraya / bağlama 234

(zarf tamlayıcısı / belirtili nesne / yer tamlayıcısı / yüklem)

İsim fiil grubu cümle içerisinde isim görevinde kullanılır.

230 _{Özhan ve Sevinçli, age. , s. 83.} 231 _{Beyatlı’dan Özkan, age. , s.83.} 232 _{Karahan, age. , s.25.}

233 _{Safa’dan Karahan, age. , s.25.} 234 _{Taner’den Özkan, age. , s.82.}

Sana bir incir yaprağına bakmasını öğreteceğim.235 Yanında çalışmak bana hayat okulu oldu. (OP)

İsim fiil grubu cümlede özne görevinde kullanılabilir. Özneyi oluşturan kelime grupları, çalışmamızın ana konusunu oluşturduğu için bu kısımda cümlede özne görevini üstlenen isim fiil grupları ve özellikleri örnekler verilerek değerlendirilecektir.

1. İsim fiil grubu cümlede özneyi oluşturabilir.

Sevgiliden korkmak, korkunun en yüksek derecesi, sevgiliden umut etmek umudun en yüksek kertesidir. (İPOD)

Dünyalığı sevmek dostun düşmanı sevmesi gibidir. (İPOD) Bir avludan berikine geçmek o kadar kolay değildi. (EŞ) Onun aleyhine atıp tutmak serbestti. (EŞ)

Adını söylemek zor geldi bir an. (EŞ)

Burnunu bir mendille kapatmak işe yaradı. (EŞ)

Sultan Sülayman’ın filine binmek her gün kısmet olmazdı ne de olsa. (EŞ) Ama oğlanın en son istediği şeydi beyaz fili görmek. (EŞ)

Çota’yı durdurmak kabil değildi. (EŞ)

İstanbul’da dişi fil aramak yaz ortasında kar duasına çıkmak gibi bir şeydi. (EŞ) Yüz ifadesini okumak zordu. (EŞ)

Dilsiz çırağın yalanını keşfetmek Cihan’da hem ona hem ustasına karşı merak uyandırmıştı. (EŞ)

Bütün gün güneş altında kazma kürek çalışmak beni serseme çevirdi. (OP) Yanında çalışmak bana hayat okulu oldu. (OP)

Bu taş ve tahta parçalarına tapmak akıllı işi değildir. (SY) On gün mağarada kalmak kolay mıdır? (SY)

Oysa bir insanı yakmak, işte o bir ağacın bile kabul edemeyeceği bir durumdur. (SY) Odunları tutuşturmak sanıldığından da kolay olacaktı. (SY)

Böyle bir vakıfta öğrenci bulmak saadet olsa gerektir. (İP)

Küçük bir köy kahvesinde Kamcatka’nın soğuğunu, Seylan’ın sıcağını, Madakaskar’ın yılanlarını her gün başka başka ağızlardan dinlemek kabildi.

(AHT)

Bir geçmiş zamanı böyle hususiyetleri, renk, şekilleri ve insanlarıyla / göstermek, bütün felsefe ayarında tutulacak bir muvaffakiyet değil midir236 _?

Gençliğinde bir ideal için birlikte heyecanla kitap okuduğu bir kızla daha sonra evlenmek, babama göre en büyük mutluluktu. (OP)

Dibinde bir ejderhanın yaşadığı bilinen bir kuyuya inecek bir kahraman bulmak, muhakkak ki dibinde ne olduğu hiç bilinmeyen bir kuyuya inmek cesaretini gösterecek bir insan bulmaktan daha kolaydır237_.

“Aslanlı Hünkâr” denilmesi bundanmış. (İPOD) Üç dakikalık bekleyiş Nilgün’e üç saat gibi geldi. (İO)

Üçüncü gün ateşin hâlâ düşmeyişi herkesi ciddi kuşkulara itti. (İO)

2. Ögelerinden biri sıfat fiil grubu olan isim fiil grubu cümlede özneyi oluşturabilir.

Her varlığı kuşatıyor ise bir varlığının olduğunu iddia etmek, abes olurdu. (İPOD) (ögelerinden sıfat fiil grubu olan isim fiil grubu)

Ne düşündüğünü kestirmek imkânsızdı. (EŞ) (ögelerinden en az biri sıfat fiil grubu olan isim fiil grubu)

Bir çocuğumuz olmayacağını en sonunda anlamak, bizi diğer ailelerden ayırmış, daha entelektüel kılmıştı. (OP) (ögelerinden biri sıfat fiil grubu olan isim fiil grubu) Son birkaç yıl içerisinde bozkırda ne çok ölüm olduğunu, ne çok mezar kazıldığını, hayat ve ölüm dengesinin ne çabuk değiştiğini görmemek imkânsızdı. (İPOD) (ögelerinden biri sıfat fiil grubu olan isim fiil grubu)

3. Ögelerinden biri zarf fiil grubu olan isim fiil grubu cümlede özneyi oluşturabilir.

Eğer öyleyse onunla yüzleşmeden, hesaplaşmadan bu dünyadan gitmek, gözümü açık bırakacak. (İPOD) (ögelerinden biri zarf fiil grubu olan isim fiil grubu)

236 _{Hisar’dan Altun, age. , s.34.}

Bir filin peşine takılıp saraya gelmek, aptallıktı. (EŞ) (ögelerinden biri zarf fiil grubu olan isim fiil grubu)

4. Ögelerinden biri edat grubu olan isim fiil grubu cümlede özneyi oluşturabilir.

Divan- Kebir’e gelince, onun kamaştırıcı aydınlığında hiçbir şeyi olduğu gibi /görmek mümkün değildir. (AHT) (ögelerinden biri edat grubu olan isim fiil grubu)

6. Birden çok isim fiil grubu aynı cümlede özneyi oluşturabilir.

Yine taş taş olmak, ağaç ağaç olmak hoştur. (İPOD) (birden çok isim fiil grubu) Bunca mahlûkatı beslemek, bitlerini ayıklamak, pisliklerini atmak, azdıklarında yatıştırmak bakıcıların vazifesiydi. (EŞ) (birden çok isim fiil grubu)

Bu bir hafta içinde Kırmızı Saçlı Kadın’ı görmek, oyunu seyretmek de vardı aklımda. (OP) (birden çok isim fiil grubu)

Beşiktaş’ta eski mahalle ve okul arkadaşlarını bulmak, onlarla sinemaya gitmek, arkadaşlık etmek mutlu etti beni. (OP) (birden çok isim fiil grubu)

Yalnızlığı aramak, işte bu kalp atışlarını dinleyip onları terbiye etmek, onları anlamaya çalışmaktır. (SY) (birden çok isim fiil grubu)

Tanrılara hakaret etmek, onlara hele de tapınağın içinde böyle bir eziyeti reva görmek Babil halkının neredeyse kanını dondurmuştu. (SY) (birden çok isim fiil grubu)

Bu yüzdendir ki ülkemizin her köşesinde bir veli bulmak, her şehirde tebcil olunmuş bir yatıra rastlamak, her türbede erenlerden birinin bulunduğuna kanaat getirildiğini görmek mümkündür. (İP) (birden çok isim fiil grubu)

Herkese karşı ve asla yalpalamadan iyi olmak, iyi kalmak mümkün mü? (EŞHÜK) (birden çok isim fiil grubu)

Griler denizinde gri bir damla olmak, etrafa uyum sağlayıp oraya karışmak daha emindi. (EŞHÜK) (birden çok isim fiil grubu)