Siirt ilinde gerek hizmet sektörünün ve gerekse sanayi sektörünün gelişmemiş olması, iş imkânlarını kısıtlamıştır. Buradaki halkın, kamu sektöründen de yararlanmaması, eğitim seviyelerinin düşük olmasından kaynaklanmaktadır.
Tablo 18. İntihar Edenlerin Her Hangi Bir İşte Çalışıp Çalışmadıklarının Dağılımı
Çalışma Durumu Sayı Yüzde
Evet 51 49,0
Hayır 53 51,0
Toplam 104 100,0
Tablo 18’te görüldüğü gibi intihar edenlerin intihar etmeden önce, %51’inin herhangi bir işte çalışmadıkları, %49’unun ise çalıştıkları tespit edilmiştir. Yaptığımız çalışmada intihar edenlerin büyük çoğunluğunun kadın olması, herhangi bir işte çalışmayanların oranlarının fazla olmasına sebep olmuştur. Bu durumun böyle olmasında Siirt ilinin geleneksel ve ataerkil toplum yapısına sahip olması dinsel etkilerin hâkim olması etkendir. Yaşanılan toplumda, özellikle sosyo-ekonomik durumu düşük olan ailelerin, kadının çalışmasına sıcak bakmamaları kadınların iş hayatında bulunmalarını engellemiştir.
Tablodan da anlaşılacağı üzere kadınların kentlerde iş gücüne katılamamasının en büyük sebebi geleneksel yapının baskılarından ve eğitimli olmamalarından kaynaklanmaktadır.
Tablo 19. Çalışmama Durumlarının Dağılımları
Çalışmamanın Nedenleri Sayı Yüzde
Öğrenciydi 20 37,7
Ev hanımıydı 30 56,3
İş bulamayanlar 3 6
İntihar edenlerin çalışmama durumlarının dağılımına bakıldığında; intihar etmeden önce %56,3’nün ev hanımı, %37,7’sinin öğrenci, %6’sınında çalışma şartlarını taşıdığı halde iş bulamayanlardan oluştuğu görülmektedir. Tablo 19’da intihar edenlerin intihar etmeden önce çalışmama durumlarının dağılımları görülmektedir.
Araştırmada elde edilen bulgular; Oktik (2005) tarafından yapılan Muğla intiharları araştırmasıyla benzerlik göstermektedir. Bu araştırmaya göre; intihar bakımından, ev hanımları, serbest meslek sahipleri, işsizler ve öğrenciler önemli risk gruplarını oluşturmaktadırlar. Erjem (2009) Mersin intiharlarında en çok intiharın serbest meslek (%16,2), ev hanımı (%15,6) ve işsizlerde (%15,2) olarak tespit etmiştir. TÜİK (2012) verilerine göre intihar edenler arasında iş/mesleği olmayanların (Ev kadını, emekli, öğrenci) oranı %58,3, modern tarım ve hayvancılık ile uğraşanların intihar oranı %8,6, üst düzey yöneticiler ve müdürlerin intihar oranı %9,1 olarak tespit edilmiştir.
Bu veriler ışığında Siirt ilinde meydana gelen intiharların Türkiye’deki diğer intiharlarla bir benzerlik gösterdiği söylenebilir.
Tablo 20. Mesleki Durumlarının Dağılımı
Meslek Dağılımları Sayı Yüzde
Esnaf 4 7,8 Kamu görevlisi 4 7,8 Normal işçi 13 25,5 Çiftçi 2 3,9 Mevsimlik işçi 27 52,9 Güvenlik görevlisi 1 2,1 Toplam 51 100
İntihar edenlerin mesleki durumlarının dağılımına bakıldığında; Tablo 20’de görüldüğü üzere, çalışanların %52,9’nun mevsimlik işçi, %25,5’inin normal işçi, %7,8’inin kamu görevlisi ve esnaf olduğu, %3,9’unun çiftçi %2,1’inin de güvenlik görevlisi olduğu sonucu ortaya çıkmıştır.
Kadınların mesleki dağılımına bakıldığında büyük çoğunluğunun çalışmadığı, çalışanların ise herhangi bir sosyal güvencesi olmayan mevsimlik işlerde çalıştığı tespit
edilmiştir. Bu durum kadınların çalışma oranının, erkeklerden daha az olduğu sonucunu çıkartmaktadır. Bu da gelenek ve göreneklerin etkisi ve kız çocuklarının okullara gönderilmemesi görüşünün doğruluğunu göstermektedir.
Tablodaki verilerden de açıkça anlaşıldığı üzere intihar eden kişiler arasında ev hanımlarının büyük bir çoğunluğa sahip olduğu görülmektedir. Bu durum kadınların toplumsal yaşamlarının sınırlı olması, eğitim seviyelerinin düşük olması kendi ayakları üzerinde duramamaları ve özellikle kocaya bağımlı olmaları ile açıklanabilir.
Araştırmaya göre intihar edenlerin %93’ünün sürekli ve yeterli gelir getirici bir işte çalışmadığı görülür. Bu noktada intihar edenlerin %66,3’ünün kadın olduğu hatırlanırsa; ilde, kadının tarımsal alanın dışında çalışma koşullarının olmadığı gerçeği ortaya çıkmıştır.
Tablo 21. Aylık Gelirlerinin Dağılımı
Aylık Geliri Say Yüzde
500 TL’den aşağı- 19 37,5 501-750 TL 17 33,5 751—1000 TL 7 13,7 1001- 1250 TL 2 3,9 1251- 1500 TL 1 1,9 1501- 1750 TL arası 1 1,9 1751- 2000 TL 1 1,9 2001-- 2500 TL 1 1,9 2501-- 3000 TL arası 1 1,9 3001 ve üstü 1 1,9 Toplam 51 100
İntihar edenlerin intihar etmeden önce aldıkları aylık gelir dağılımlarına bakıldığında; %37,5’inin 500 TL’den az ücret aldığı, %33,5’nin 501-750 TL arasında ücret aldığı, %13,7’sinin 751-1000 TL arasında ücret aldığı, %3,9’unun 1001 TL ile 1250 TL arası ücret aldığı tespit edilmiştir. Tablo 21’de aylık gelir dağılımları verilmiştir.
Durkheim’e göre intihar kent merkezlidir. Dolayısıyla kentlerde gelir düzeyin artması intihar sebebidir. Gelişmiş batı ülkelerinde intihar ve intihar girişimlerinin yüksek olması bunu doğrular niteliktedir. Yapılan araştırmalarda çocukluğunu bolluk içinde geçirenlerde, çocukluğunu yokluk içinde geçirenlere oranla 3 kat fazla intihar girişimlerinde bulunduğu tespit edilmiştir.
Tablo 22. İş Yerindeki Sorunlarının Dağılımı
İş Yerinde Sorunların varlığı Sayı Yüzde
İşyerinde Şiddet 4 18,18
İşyerinde geçimsizlik 17 77,27
Psikolojik ve sinirsel problemler 1 5,55
Toplam 22 100
Herhangi bir iş yerinde çalışıp, iş yerindeki sorunların dağılımına bakıldığında; %77,27’sinin işyerinde geçimsizlik sorunları yaşadığı, %18,18’inin iş yerinde şiddet gördüğünü, %5,55’inin ise iş yerinde psikolojik problemler yaşadığı tespit edilmiştir.
Tablo 23. Anne ve Babasının İş Durumlarının Dağılımı
Anne ve Babanın İş Durumu Sayı Yüzde Baba çalışıyor, Anne çalışmıyor 73 76
İkisi de çalışıyor 14 14,6
İkisi de çalışmıyor 5 5,2
Anne çalışıyor, Baba çalışmıyor 4 4,2
Toplam 96 100
İntihar edenlerin ebeveynlerinin iş durumlarına baktığımızda; babası çalışıp annesi çalışmayanların oranı %76, ebeveynleri çalışanların oranı %14,6, anne babası çalışmayanların oranı %4,8, annesi çalışıp babası çalışmayanların oranı ise %3,8 dir.
Ailelerde ekonomik seviyenin belirlenmesinde babanın meslek durumu ve aylık gelir düzeyi dikkate alınan iki önemli değişken oluşturmaktadır. Bölgede baba mesleği ile aylık gelir arasında doğrudan bir ilişki vardır. Çünkü bölge insanının aile yapısına
baktığımızda ailede, baba çalışıp ailenin diğer fertlerine bakmaktadır. Bazen de ailenin kadın olmayan üyeleri çalışır baba da işsiz olabilir.
Tablo 24. Babasının Mesleki Durumlarının Dağılımı
Babasının Meslek Durumu Sayı Yüzde
Çiftçi 34 35,4 Memur 10 10,4 Gündelik İşçi 27 28,1 Asgari ücretli 1 1,0 Taksici 2 2,1 Emekli 6 6,3 Esnaf 9 9,4 Çoban 5 5,2 Mevsimlik İşçi 2 2,1 Toplam 96 100
Tablo 24’de görüldüğü gibi; Siirt ilinde intihar edenlerin anne veya babalarının; %35,4’ü çiftçi, %28,1’i gündelik işçi, %10,4’ü memur, %9,4’ü esnaf, %6,3’ü emekli, %5,2’si çoban, %2,1’i taksici, mevsimlik işçi ve %1’inin de asgari ücretli, işçi olduğu tespit edilmiştir.
Yukardaki tabloya bakıldığında intihar edenlerin aile reislerinin büyük bir kısmının ekonomik olarak düşük gelirli işlerde çalıştığı tespit edilmiştir. Meslek guruplarına bakıldığında intihar edenlerin ailelerinin büyük bir kısmı çiftçi, gündelik işçi, çoban ya da mevsimlik işçi olduğu görülmüştür. Bu meslek guruplarına baktığımız zaman bunların hemen hemen hepsinin düzenli bir aylık gelire sahip olmadıkları görülür. Çiftçi kategorisinde ve gündelik işçi kategorisinde olanların oranı %58,7’dir. Bu oran aslında aile reislerinin ya da intihar edenlerin babalarının düzenli gelirlerinin olmadığını göstergesidir. Memur, emekli ve esnaf olanların oranı da %24,1’dir. Tablodan sadece bu kişilerin düzenli bir aylık gelirlerinin olduğu söylenebilir.
Bu durum genellikle işsiz olan veya düşük gelirli mesleklerde çalışan bireylerin çocuklarının intihar ve intihar girişimlerinde bulunma oranlarının daha yüksek olduğunu
gösterir. Nitekim çalışmamızın sonuçlarına göre düzenli bir geliri olmayanların oranının %74’ü bulması bunu doğrulmaktadır.
İntihar eden kişilerin annelerinin, ise büyük çoğunluğunun herhangi bir meslek sahibi olmadıkları ve gelir getirici bir işte çalışmadıkları tespit edilmiştir. Bunlar genelde ev hanımı olarak kaldıkları tespit edilmiştir.
Özellikle Siirt il merkezine, bölge olaylarından dolayı meydana büyük bir göç dalgası olmuştur. Bölge insanı genel itibari ile tarım ve hayvancılık ile uğraşmaktadır. Göç dalgası yaşanmadan önce insanlar geçimlerini bu şekilde sağlamaktaydılar ve birçok ihtiyaçların doğadan temin edebiliyorlardı. Fakat kent merkezine göç edildikten sonra binlerce işsizin aniden ortaya çıkmasına sebep olmuştur. Kent merkezi ise kısa bir süre içerisinde akın eden binlerce insanın ihtiyaçların karşılamakta aciz kalmıştır. Bu durum ailelerde ekonomik ve sosyal sıkıntıların baş göstermesine sebep olmuştur. Kent ile köy ortamının sosyal açıdan birbirine hiçbir şekilde benzemediği apaçık bir gerçektir. Köy ortamında herhangi bir sorun ve sıkıntıyla karşılaşan bir birey kendi akrabalarına, komşularına bu sorunu açabilir ve bu sorunu ortadan kaldırabilir. Ancak kentte yalnızlaşma, bireyselleşmeye bağlı olarak ortaya çıkan yabancılaşma, herhangi bir sorun karşısında bireyi ümitsizliğe umutsuzluğa sevk etmektedir. Bu durumda kişinin intihar etmesi kaçınılmazdır.