İnternet Uygulamalarının Finansal Hizmet Sektörüne ve Kurumlarına Etkileri

Internet dünyası ve web tabanlı uygulamaların insan hayatına, teknolojiye, kurumlara, ekonomilere kısacası hayata dair her noktaya etkisi kaçınılmaz bir gerçektir.

Böylesine güçlü bir iletişim ağının kullanım amaçlarına göre fayda ve zarar getirdiği ile bilinen bir gerçektir. İnsanoğlunun atomun parçalanması kadar değerli olan bu buluşunun, atom bombasından farklı olarak insanlık için kullanılması halinde zaman ve mekân bağımsızlığından kaynaklanan sayısız faydaları olduğu ve ilerleyen zamanlarda bu faydaların geometrik olarak artacağı ise bilinen bir gerçektir. 175

Bu kapsamda aşağıda alt başlıklar halinde, genel olarak internetin finansal kesime etkilerine bakıldığında, çeşitli büyük etkiler yarattığı ortaya çıkmaktadır. Tüm finans kurumlarının kendilerini ve iş akışlarını yeniden proses etmesi ve gözden geçirmesi artık kaçınılmaz hale gelmiştir. Bu etkilerin bazıları halen süregelmekte olup, bazıları ise gelecekte karşımıza çıkabilecek durumları kestirmeye çalışmaktadır. Teknolojinin hızı karşısında kimsenin tam ve doğru olarak tahmin yapması mümkün değildir ancak eldeki verilerin sağladığı olasılık hesapları gelecek ile ilgili yaklaşık değerlerle fırsat - maliyet analizi yapmaya bugünden imkân vermektedir.

Internet ortamı interaktifdir ve çok ucuz bir iletişim ağıdır. Tüm bilgiler zaten bilgisayar ortamında saklanmaktadır. Böylelikle bu bilgisayarları birbirine bağlamak ve bilgileri ortak paylaşıma sunmak daha kolaylaşmıştır.176

175 _{EROL Cengiz, Bankacılıkta Çağdaş Yapılanma, Beta Yayınları, İstanbul, 1999 ss.65-73.} 176 _{EROL, a.g.e., s. 67.}

3.2.1.1. Konsolidasyon Baskısı

Doğu blokunun parçalanması, teknolojinin ve haberleşmenin gelişmesi iletişim ve bilişim sektörünün inanılmaz hızlı yükselişi ile dünyada 1980'lerde itibaren hızlı bir globalleşme akımı başlamıştır. Bu akım ile beraber dünyanı önde gelen kuruluşları arasında satınalma, birleşme, devralma gibi fonksiyon ve operasyonel yapılanmalar artmış ve bu zaman içerisinde tüm sektörlere bir baskı olarak etkisini göstermiştir.177

Sektördeki bu hızlı değişim ve gelişim farklı tablolara rağmen bir gerçeği ön plana çıkarmaktadır. Konsolidasyonlar sonucu ortaya çıkan devlerin bu birleşmelerin öncesi ve sonrasında yaşadığı bir gerçek vardır: Birleşme öncesinde yaygınlık ile şirket değerini arttırma, birleşme sonrasında da ortaya çıkan gücü daha da genele yayma.

Internet finansal kurumlar üzerindeki bu baskıları daha da arttırmıştır. Web ile coğrafik sınırlar kalkmıştır. Dünyanın herhangi bir noktasından müşteri çekmek mümkündür.

Buna güzel bir örnek olarak kredi kartları pazarı verilebilir. Elektronik posta, kredi kartı çıkartan kurumlar için yeni bir dağıtım kanalıdır. Dolayısı ile küçükler portföylerini büyük kurumlara satarak piyasadan çekilmektedirler.

3.2.1.2. Katma Değer Taşıyan Ürünler

Finansal sektörlerde rekabet öncelikle fiyata dayalı olduğundan diğer sektörlere göre daha hassasdır.178

Yeni teknolojiler ile birlikte özellikle internette, finansal veya finansal olmayan kurumların bilgiye ulaşma öncelikli olmak üzere çeşitli finansal ürün ve hizmetleri sattığı bilinmektedir.

177 _{AKSOY, a.g.e., s. 24.}

Bankacılık için bir örnek vermek gerekirse, artık tüm bankalar internet üzerinden firmalara ve bireylere, hesap bakiyelerini ve hareketlerini inceleme imkanı vermektedirler. Hesap bakiyelerini on-line gösterebilen bankalar, yani günlük pozisyonu ve ileri vadeli nakit akışlarını gösteren bankalar bir adım daha önde olacaklardır.179

3.2.1.3. Eski Dağıtım Kanallarının Durumu

Yeni dağıtım kanalları eskilerinin yerini yavaşça ancak kaçınılmaz olarak alacaklardır. Öncelikle fiziki şubeler etkilenecektir.

Bank of America ile birleşmesinden sonra ülkenin en büyük bankası haline gelen Nationsbank Genel Müdürü Hugh L McColl, yeni teknolojilerin etkisi ile ilgili olarak, düşüncelerini The Wall Street Journal gazetesinin 15 Temmuz 1996 tarihli baskısında aşağıdaki gibi açıklamıştır:

Teknolojik değişim bankacılığı tekrar yapılandıracaktır. Şekli ve hızı belirsizdir. Yanlış bahis veya doğru bahis yanlış zamanda bankaları karanlığa sürükleyebilir. Eğer oyunda başarılı olamazsanız yok olursunuz.

Web tabanlı internet dağıtım kanalının klasik banka şubelerinden daha ucuza ürün ve hizmet sunduğu bir gerçektir. Internet şubelerin fiziki olarak elde tutulmasını ve değişken giderleri taşımayı gereksiz hale getirmektedir.180

3.2.1.4. Değişimin Hızı

Finansal kesimde son on yıldaki teknolojik değişim rekabeti daha da hızlandırmıştır. Ürün ömürleri daha da kısalmıştır. Yeni olarak lanse edilen bir ürün, en geç üç ay içerisinde taklit edilmekte ve en fazla bir sene içerisinde özelliğini yitirmektedir.

Bu değişimin hızının etkisi en fazla düzenleyici tarafa yönelik olacaktır. Ticaret ve Borçlar kanunu, sermaye ve para piyasası yönetmelikleri

179 _{EROL, a.g.e., s. 78.}

teknolojimin gerisinde kalmıştır.181

Bugün konuşulan akıllı kart'lar, kablolu tv ve mobil telefonlardan bankacılık ve finansal işlem imkânı, internet, elektronik ticaret önümüzdeki yıllarda daha da bütünleşmiş hale gelecek ve çok kısa bir zaman içerisinde işlemleri dışarı yaptıran ancak bilânçoyu kendisi yöneten ve alternatif dağıtım kanalları ile destekli internet bankalarının sayısı daha da artacaktır. Netbank FDIC tarafından sigorta güvencesi altına alınmış ve hiçbir fiziki şubesi bulunmayan dünya çapında bir Amerikan internet bankasıdır.182

3.2.1.5. Genişleyen Çalışma Saatleri

Internet birçok çalışanın üretici saatlerinin artmasında olumlu etki yaratmıştır. İnternet ile esnek çalışma saatleri yaratılabilmektedir. Mesai saatleri dışında çalışma imkânı ile kurumların ekonomik kazançları ve iş imkanları artmıştır.183

Aranılan bilgiye daha çabuk ulaşma imkanı, ofis aletlerinin entegre çalışabilme özelliği İle zaman tasarrufu sağlanmaktadır.

3.2.1.6. Ofis Dışı Çalışma İmkânı

Internet'in zaman ve sınır tanımaz boyutu sayesinde, çalışanlar ofisleri dışında da çalışma imkânına sahip olmakta ve herhangi bir yerden kurumun network'üne bağlanarak günlük işlerini tamamlayabilmektedirler.

Dünyanın herhangi bir yerinden, bir toplantı notu e-posta ile şirkete gönderilerek alınması gereken aksiyonları aldırabilir, uçağa binmeden evvel gönderilen bir satınalma sözleşmesi, havaalanına inildiğinde hukuk bölümünden onaylı olarak tekrar geri dönmüş olabilir. Satış kadroları siparişleri anında depoya ulaştırarak, üretim bantlarını harekete geçirebilir ve

181 _{ÇİVİ, a.g.e., s. 28.}

182 _{KARAKUTLU, a.g.e., s. 58.}

183 _{BABACAN Muazzez, “Bankacılıkta Çağdaş Ödeme Sistemleri ve Otomatik Vezne Makinalarının} Kullanım Etkinliği”, Banka ve Ekonomik Yorumlar Dergisi, S.6 C.30 İstanbul, 2000 s. 121.

stok devir hızınızı olumlu yönde etkileyebilir.184

3.2.1.7. Internet Uygulamalarının Maliyetlere Etkisi

Finansal kurumlar senelerdir maliyetleri kısmak için on-line sistem entegrasyonlarını, teknoloji destekli alternatif dağıtım kanallarını ve elektronik bankacılığı ön plana çıkarmaktadırlar.185

Maliyetlerin kısılmasının ötesinde, firmalara ve bireylere hizmet veren yegane, havuz finans kurumu olma yolunda atılan adımlar multimedya bankacılığının başlangıcı olarak da adlandırılabilir.

Web üzerinden verilen hizmetler maliyetlerin düşürülmesi açısından önemli bir avantajdır.

Internet'in bankacılık işlemlerinde kullanılmasının nedenleri arasında en önemlisi aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.186

Tablo 3.1. İşlem Başına Maliyetler

Yöntem İşlem Başına Maliyet

Geleneksel şube hizmeti 1.070

Telefonla bankacılık 0.540

Otomatik işlem makinaları 0.270

Kişisel bilgisayar 0.015

İnternet Bankacılığı 0.010

Kaynak: KARAKUTLU, a.g.e., s. 65.

Finans kurumları için de geçerlidir. Sermaye Piyasaları açısından bakıldığında on-line brokerlık veya dealerlık hizmetinin internetten verilmesi ile hizmet aslında işlemin takaslaşması için bir garantörlükten öteye gitmeyecektir. Dolayısı ile aracı kurumların kendi organizasyon yapılarını ve stratejilerini, kürtajı aşağıya çekeceği kesin olan, internete göre ayarlamaları gerekmektedir. Sigorta şirketleri, leasing kuruluşları açısından, ürün ve hizmet pazarlaması internetten çok daha ucuza sunulabileceğinden bilânçolarda faiz dışı giderler kaleminde düşüşler yaşanacaktır.

184 _{BABACAN, a.g.m., s. 123.} 185 _{BABACAN, a.g.m., s. 125.} 186 _{AKSOY, a.g.e., s. 56.}

Finans kurumları açısından maliyetlerdeki düşüş gelir tablosunda karları arttıracak, giderleri azaltacak, dolayısı ile net karı arttıracaktır.

3.2.1.8. İnternet Uygulamalarının Marka Yaratma ve Franchise Etkisi

Birçok finansal kuruluş genelde aynı bant üzerinde tipik ürünleri" farklılaştırarak sunmaktadırlar. Web ile birlikte korunan bir pazar ve müşteri kitlesi kalmayacaktır. Herkes, heryerde, herzaman ulaşılabilir konumdadır.

Finansal kurumlar, özellikle bankalar kendilerini bu yeni duruma göre adapte etmeli ve yeni markalar yaratarak bir franchise değeri yaratmalıdırlar. Bunun etkisi, kendini kaliteli servis ve ürün olarak gösterecek ve başta ortaklar olmak üzere her kesime yansıyacaktır. Karbonatlı su, şeker, renklendirici, fosforik asid, kola esansı içerik olarak bir şey ifade etmeyecektir, ancak Coca- Cola markası bu bileşenlerin oluşumundan farklı birşey değildir.187

Internet üzerinden verilen finansal ürün ve hizmetlerin bir marka altında toplanması da finansal kurum için aynı değerdedir. İngiltere'de yerleşik Marka Danışmanlık firması Interbrand ve IBM'in 1999188 yılında yaptıkları ortak bir araştırmada, internette elektronik markada ilk onu oluşturan bankalar aşağıda sıralanmıştır. Elektronik markanın kurumun karına olan etkisi üzerinde de çalışılmaktadır.189

187 _{ÇINAR Emet, İnternet ve Pazarlama, Hayat Yayınları, Ankara, 2000 s. 11.} 188 _{JONES Helen, Stand by your brand, banknotes-IBM, 1999 issue 2} 189 _{BABACAN, a.g.m., s. 125.}

Tablo 3.2. Finansal Hizmetlerde Elektronik Marka Sıralaması

1 Citibank

2 ForeningsSparbanken 3 Meritanordbanken

4 SEB

5 Union Bank of Switzerland

6 Wells Fargo

7 Net Bank

8 Egg

9 Credit Suisse Group

10 Commerzbank

Kaynak: KARAKUTLU, a.g.e., s. 58.

3.3. INTERNET UYGULAMALARININ KURUMSAL YAPIYA