C. T Emekli Sandığı Arşivi
VI. İNTERNET KAYNAKLARI
• http://www.istanbulsaglik.gov.tr. adresinden, 01/ Eylül /2007 tarihli sayfa. • http://www.tbmm.gov.tr/partiler/partiler.htm adresinden, 02 / Temmuz / 2007 tarihinde alınmıştır.
• http://www.jtss.org/index.php/jtss/article/view/304/299, 03/ Şubat/ 2008 tarihli sayfadan, “Sait NADERİ, “Prof. Dr. Cemil Topuzlu (1866-1958) ve Spinal Cerrahi”, alınmıştır.
• http://www.ctf.edu.tr/tarihce/tarihce.html, 07/02/2008 tarihli sayfasından “İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Tarihçesi”.
• http://f27.parsimony.net/forum67052/messages/784.htm;, adresinden 29/ Şubat / 2008 tarihli sayfadan, “Milli mücadele ve Özbekler Tekkesi, Süleyman Beyoğlu”, alınmıştır.
94
EKLER
95
EK: I: Dr. Esat Bey’in Mirliva Rütbesinde Kullandığı Mühür (BOA.İ.DH. D. 1326/M-21. Vesika No:21).
96
EK: II: DR. Esat Bey’in Hamidiye Efdal Hastanesine Verdiği Özgeçmiş ( KESKİNBORA tezinin eklerinde verilen orijinal metinden Transkripsiyon yapılmıştır)
“ Hamidiye Etfâl Hastane-i Şâhâneleri Etibbâ-yı fahriyyesinden kehhâl Miralay Es‘ad Bey kulları terceme-i hâli:
1294 senesinde Mekteb-i Tıbbiye-i Şâhâne mahrec sınıfına dahil olarak, tahsilden sonra 4 Nisan Sene 1305 de sâye-i ma’âlîvaye-i hazret-i pâdişahîde yüzbaşılık rütbesini bilihnâ-yı taraf-ı hükümet-i seniyyeden 25 mayıs sene 1305 de tahsilât-ı fevkalâde ile Paris’e i‘zâm buyurularak ikmâl-i ma‘lûmât-ı tıbbiye ve Darülfünûn-ı tıbbiyeden doktor şehâdetnâmesin ahz idüp bir kıt’a liyâkat madalyasıyla tesrîr buyuruldum.
Üç yüz yedi senesi ağustosunda Fransa’ nın şimâl eyâletinde icrâ edilmiş olan askerî manevrasında doktor sıfatiyle bulunarak muharebe esnasında ve vezâif-i Etibba-yı askeriye ve iktizâ eden alat-ı edevât-ı tıbbiye-i cerrâhiye hakkında ğıbta-i ulyâ-yı Cenâb-ı Nâcidârîye takdîm eylediğim rapor üzerine dördüncü rütbeden bir kıt’a mecîdî nişân-ı zişânıyle taltîf ve 29 Haziran sene 1308 de sol kolağalığa terfi buyruldum.
Bir sene ‘’Valdö Gras’’ tatbikat- ı mekteb-i askerîsine devam idüp sertifika aldım ve mahsus olarak emrâz-ı a‘yniye şubesini tahsîl idüb Meşâhîr-i etibba-yı mütehassısîden “Mösyö Despanye” nâm doktorun hastahânesinde Muâvin olarak şu’be-i mezkürede itmâm-ı ihtisâs eylediğimi müş’ir 19 Temmuz sene 1309 tarihli bir kıt’a tasdiknâme ile neşrine muvaffak olduğum birkaç makâlât-ı fenniyye sebebiyle Fransa Emrâz-ı Ayniyye hey’et-i a‘zâlığına kabûl olunup bir kıt’a iftihâr madalyasıyla taltif ve 5 teşrin-i evvel sene 1909 de sağ kolağalığa terfi ile tesrîr buyuruldum.
Müddet-i tahsîliyemin hitâmı esnâsında Roma’da in’ikâd etmiş olan beynelmilel tıb kongresine taraf-ı saltanat-ı seniyeden murahhâs olarak 28 Mart sene 1310 de ta’yîn buyuruldum. 18 Nisan sene 1310 de Dersaâdet’ e avdet ederek mu‘allimlik san‘atiyle Haydar Paşa Hastahânesi’nde me’mûren bir ay bulundukdan sonra bâirâde-i seniyye Hazret-i padişahî Mekteb-i Tıbbiye-i Şâhâne Emrāz-ı ayniyye mu’allim muavinliğine ve o esnâda, Avrupa’ya azimet edūp emrâz-ı ayniyye muallimi Miralay Abdünnur Bey yerine vekâleten mediv-i Tıbbiye-i Mülkiyye ve Sıhhıyye-i Umûmî ve Hey’et-i Tıbbiye-i Mülkiyye a‘zâlığına tayîn edildim. Bir mâh sonra bâ-irâde-i seniye-i cenâb-ı pâdişâhî bir ‘ameliyât icrâsı için Kastamonu’da va’kî olan me’mûriyyetim esnâsında vilâyet kazâsı ahâlisi meyânında tedâvi itdiğim altı yüz yetmiş üç hasta ve icrâ itdiğim üç dört ‘âmeliyat hakkında vilâyet-i müşarunileyhādan makâm-ı sâmî-i ser-askeriye takdîm kılınan mazbata üzerine hizmet-i mesbûkama takdîren taraf-ı ‘âli-i sipehsâlârîden bir kıt’a tahsinnâme i’ta buyrulmuştur .
Buradan avdetimde Hey’et-i mezkûredeki a‘zâlıkdan bilâsebeb infisâl etdim.
2 Ağustos sene 1312 tarihinde binbaşılık rütbesini ihrâz ve 7 Ağustos sene 1312 tarihinde binbaşılık rütbesini ihrâz ve 7 Ağustos sene 1312 tarihinde sıhhiye dairesinin tensibiyle Dârūlaceze fahri göz tabâbetıne ta‘yîn ve 19 şubat 1314 tarihinde Abdunnur Bey’in icrâ-yı tekâüdü hasebiyle açık kalan mu‘allimliğe ve def’aten temin def’aten Yunaniye’ de mecrühin-i askeriyenin gözlerini tedâvi etmek üzere bā-irâde-i seniyye Hazret-i Hilâfetpenâhî Yıldız Hastahânesine me’mur buyurulurak bir kıt’a Yunan muhârebe madalyasına nâil oldum.
97 16 Mart 1315 tarihinde bâ-irâde-i seniye-i hazret-i pâdişahi-i Samediye, Etfâl
Hastahâne-i âlîsi fahrî göz tabipligine ta‘yin ve 19 Ağustos sene 1316 tarihinde Kâimakâmlığa Terf’i ve hûsn-i hizmet-i ‘acizâneme mükâfaten üçüncü rütbeden bir kıt’a Mecidi nişân-ı zi-şânına mazhar buyuruldum. 18 Eylül sene 1319 tarihinde Miralaylığa terfî buyuruldugum cihetle izdiyād-ı ömr-i ‘afiyet-i şâhâneye duâ etmekte, vazife-i mevdû‘amı sâdıkâne ifâ eylemekteyim.
98
EK: III: Dr. Esat Bey’in Fransa’da Yayımladığı Bir Makalenin ilk sayfası Örneği
99
EK: IV: Dr. Esat Bey’in Kullandığı Reçete Örneği (Zeynep ATİKAN aile arşivinden alınmıştır).
100
EK: V: Dr. Esat Bey’in Özlük Dosyasında (T.C. Emekli Sandığı Arşivinden Alınmıştır).
101
EK: VI: Dr. Esat Bey’in Servet-i Fünûn’da Yayımlanan “Cehâlet Seyyieleri” Makalesi.
102
EK: VII: Dr. Esat Bey’in Darülaceze’de Görme Engelliler Bölümü açılmasına İlişkin Padişaha Sunduğu Rapor
106
107
EK: IX: Brüksel 1902 “A‘mâların Terfih-i Ahvâli Kongresi” Davet Afişi
108
EK: IX: Dr. Esat Bey’in Malta Adası’ndaki Sürgün Günlerinde Ailesine Gönderdiği Kartpostallar ve Ailesine Duyduğu Özlem
109
EK: X: Cerrah Paşa Tıp Fakültesi Tıp Tarihi Müzesi, “Göz Hekimliğine Katkılarıyla Esad Işık Paşa”, 15 Haziran 2007 tarihli pano.
110
Dr. Esat Bey’e ait dörtlük
Kalmadı saçtan başımda ama, zindeyim Irkımın mensubuyum, Türk pence-i puladıyım
Milletim etsin teâlî, işte budur gayem benim Her şümûl ile mücahit bir vatan evlâdıyım.
Fotoğraf II: Dr. Esat Bey’in Malta Adasında Sürgün Günlerinde Gönderdiği Bir Fotoğraf ve Şiiri.
111
Fotoğraf III: Dr. Esat Bey’in Sevgili Eşi Makbule Hanım, Kızı Tomris ve Oğlu Hasan. (Zeynep ATİKAN Aile Arşivinden Alınmıştır).
112
Fotoğraf IV: Dr. Esat Bey’in Malta Adası Sürgün Günleri Sonrası Ankara’da Kızı Tomris Hanımla Fotoğrafı
ÖZET
OSMANLI BELGELERİ IŞIĞINDA DR. ESAT BEY’İN BİYOGRAFİSİ
VE GÖRME ENGELLİLERE YÖNELİK EĞİTİM ÇALIŞMALARI
SAYI, Hasan Basri.
Yüksek Lisans Tezi, İlköğretim Anabilim Dalı. Tez Danışmanı: Prof. Dr. Yusuf KÜÇÜKDAĞ.
Konya 2008, XIII+112
Dr. Mehmet Esat (IŞIK), 1865 yılında İstanbul’da doğmuş, 1936 yılında vefat etmiştir. Mekteb-i Tıbbiye’den 1889 yılında tabip yüzbaşı rütbesiyle mezun olmuştur. Fransa’da göz hastalıkları uzmanı olmuş ve 1894 tarihinde İstanbul’a dönmüştür. 1899 yılından öğretim üyesi, 1907 yılında tuğgeneral olan Dr. Esat Bey, Askerî ve sivil hastanelerde görev yapmıştır.
Dr. Esat Bey, bilim adamı sıfatıyla çeşitli uluslararası kongrelere katılmıştır. Bilimsel yayımları ile dikkati çekmiş, mesleği olan göz hekimliği alanında ise “Esat
Oftalmoskobu” adıyla anılan buluş yapmıştır. 1902 yılında katıldığı uluslararası Brüksel
Kongresi sonucu hazırladığı raporlar ve yayımladığı bir kitap ile Avrupa’da başlayan özel eğitim çalışmalarını ülkesinde tanıtmıştır. Bunun neticesi İstanbul’da görme engelliler okulu açılmasına önayak olmuştur. Ona göre; görme engellilere eğitim verilip, bir meslek kazandırıldığı taktirde onlar yaşamlarını bağımsız ve toplumla uyumlu sürebileceklerdir.
Siyasî, ilmî, edebî, askerî yönleriyle önemli izler bırakan Dr. Esat Bey, Türkiye’de özel eğitimin, çok özelde görme engellilerin eğitimi alanındaki gelişmelere katkı sağlamıştır. Bu çalışmayla, Osmanlı belgeleri ışığında onun hayatı ve görme engelli eğitimi alanındaki katkılarına değinilmeye çalışılmıştır.
Anahtar kelimeler: Görme engelliler, Dr. Esat Bey, Mehmet Esat Işık, âma, mektep, Darülaceze, Brüksel Kongresi.
ABSRACT
IN THE LIGHT OF OTOMAN DOCUMENTS, THE BIOGRAPY OF MR. DR. ESAT
AND
THE STUDIES OF EDUCATIONAL ACTIVITIES TOWARDS THE BLİND PEOPLE
SAYI, Hasan Basri. The thesis of postgraduate Adviser: Prof. Dr. Yusuf KÜÇÜKDAĞ.
Konya 2008, XIII+112
Dr. Mehmet Esat (IŞIK) was born in 1865 in İstanbul and died in 1936. He graduated from the faculty of medicine (Mekteb-i Tıbbiye, İstanbul) as a lieutenant doctor in1889. He became specialist on eye illnesses in France and returned to İstanbul in 1894. Dr. Mehmet Esat (IŞIK), who became a professor in 1899 and brigadier general in 1907, worked in army and civil hospitals.
Dr. Mehmet Esat (IŞIK) participated in several international congress as a scientist. He attracted attention and made the invention of “The Esad’s Oftalmascop” in his field. He introduced the special education studies to his country with books and reports that he prepared as a result of the International Brussels Congress which he participated in 1902. Accortding to him, if we help the education of the blind and make them have jobs, their lives within the society.
Dr. Mehmet Esat (IŞIK), who left remarkable works for the country in scientific, literary and military branches, contributed a lot to special education. In this study, it was aimed to touch to his contributions and works, and studies and his life in the spot of Ottoman documents.